سرویس اقتصادی جوان آنلاین: کشور پهناور هند، بزرگترین بازار انرژی در حال توسعه دنیا بوده و تقاضای انرژی این شبه قاره با رشدی بیش از هر کشور دیگر دنیا در حال افزایش است؛ به همین دلیل است که امریکا برای حذف کامل ایران از این بازار از همه توان خود بهره میگیرد.
در دوره نخست وزیری نارندرا مودی، شاهد ایجاد زمینه حضور شرکتهای خارجی در بازار انرژی هند و توسعه زیرساختهای آن بودیم. هر چند با آغاز جنگ تجاری ایالات متحده و هند ممکن است در دوره دوم مسئولیت وی، موانعی بر سر حضور شرکتهای امریکایی در بازار جذاب این کشور پدید آید.
در ماههای اخیر، رهبران واشنگتن از تمدید معافیتهای تعرفهای واردات فولاد و آلومینیوم از هند خودداری کردهاند. ترامپ که خواهان افزایش سهم شرکتهای امریکایی در بازار بزرگ هند است، معافیتهای تجارت ترجیحی با هند را به حالت تعلیق درآورده است. دهلینو نیز در مقابل، تعرفههایی برای ورود ۲۸ کالای امریکایی تعیین کرده است. اگر دامنه جنگ تجاری دو کشور همانند جنگ تجاری با پکن گسترش یابد و حوزه انرژی را نیز دربرگیرد، شاهد تغییر در مهرههای این بازی صدها میلیارد دلاری خواهیم بود.
الانجی الانجی امریکا برای حضور در بازار هند برنامهریزیهای گستردهای انجام دادهاند و ممکن است با تلاش گسترده کشورهایی نظیر روسیه و استرالیا برای حضور در بازار گاز این کشور آسیایی، مردان تگزاس به گوشه رینگ سوق داده شوند. مجموع ارزش پروژههای سرمایهگذاری حوزه انرژی هند یک تریلیون دلار تخمین زده میشود. این طرحها شامل طرحهایی نظیر ساخت خطوط لوله انتقال فرآوردههای نفتی، شبکه انتقال توزیع برق و نیروگاههای جدید است.
ابزار دیپلماسی در دستان دهلینو
در کنار توسعه زیرساختها، هند در بخش سیاست خارجی نیز فعال بوده و با پیوستن به سازمان همکاریهای شانگهای، راه را برای کاراتر کردن نظام تجارت بینالمللی کالاهای خود هموار کرده است. همچنین آنها در اندیشه پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا هستند که شامل کشورهای روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان است. هندیها علاوه بر منافع ژئوپلتیک، برای کسب درآمد بیشتر، خواهان توسعه روابط اقتصادی خود با دولتهای آسیای میانه هستند. کشور هند چهارمین مصرفکننده بزرگ انرژی دنیا بوده و تقاضای انرژی این کشور به سرعت در حال افزایش است. بدین ترتیب، منطقه آسیای میانه و دریای کاسپین میتواند یک تأمینکننده پایدار انرژی برای اقتصاد در حال رشد هند محسوب شود.
کریدور شمال- جنوب و پروژههای مرتبط با آن، راه دستیابی دهلینو به قلب اوراسیا را هموار کرده و با دور زدن کامل پاکستان، به رقیبی برای کریدور اقتصادی چین- پاکستان تبدیل خواهد شد.
کارشناسان بارها به بررسی چالشهای رقابت کریدور شمال- جنوب دولت هند و یک کمربند، یک راه دولت چین پرداختهاند، اما در واقع، این دو مسیر کاملاً مجزا از یکدیگر بوده و باعث همافزایی خواهد شد. با وجود اهداف متفاوت ساخت این دو کریدور ارتباطی، آنها یکدیگر را تقویت نموده و نمیتوان آنها را از هم جدا کرد. هیلمن معتقد است: من کریدور شمال- جنوب را مکمل یک کمربند، یک راه چینیها میدانم. این کریدورها باعث خواهد شد این دو قدرت نوظهور اقتصادی در کنار همکاری و انسجام فعالیتها، به همافزایی با کشورهای قرار گرفته در این مسیر دست یابند.
وی میافزاید: دولتهای ایران و آذربایجان، میتوانند با راهاندازی این دو پروژه کلیدی، بیش از گذشته به شبکههای منطقهای متصل شوند.
به نظر میرسد انسجام کشورهای قرار گرفته در اوراسیا نظیر ایران، قزاقستان، ترکمنستان و دولتهای منطقه قفقاز، میتواند به تغییر در مهرههای بازی منجر شود. این کشورها در آستانه انتقال از حاشیه اقتصاد جهانی به قلب آن هستند. همه آنها هدف مشترکی دارند و با افزایش تدریجی همکاریها، کشورهای قرار گرفته در این مسیر میتوانند به گذرگاه کریدورهای شمال- جنوب و شرق- غرب دنیا تبدیل شوند.
راهی که در پیش است
رهبران دهلینو خواهان افزایش سهم گاز طبیعی در سبد انرژی مصرفی از ۷ درصد کنونی به ۱۴درصد هستند. این دورنما میتواند فرصتهای بزرگی برای غولهای امریکایی تولیدکننده گاز پدید آورد. من معتقدم از دست دادن این فرصت بزرگ یک نقطه سیاه در کارنامه دولتمردان کنونی امریکا خواهد بود. رقابت گستردهای برای تصاحب این پروژهها آغاز شده است. اقتصاد هند به دلیل افزایش قیمت نفت با مشکلات زیادی روبهرو شده و تحریمهای نفتی ایالات متحده علیه ایران، راه را برای خرید نفت ارزان تهران مسدود کرده است. هندیها با پایبندی به تحریمهای کاخ سفید و اعلام توقف کامل واردات نفت از پس از پایان معافیتها، خود را به یکی از متحدان نزدیک ایالات متحده تبدیل کردهاند. البته گفته میشود رهبران دهلی نو با قیمتهای بالای کنونی نفت تصمیم گرفتهاند خرید نفت از ایرانیها را از سر بگیرند. مذاکره با امریکاییها برای ایجاد شرایط بهتر نیز در دستور کار آنان قرار دارد.
عطش زیاد هندیها برای الانجی
در سالهای اخیر، تقاضای الانجی هند به سرعت در حال افزایش است. اعطای تخفیف برای واردات الانجی در سال آینده میلادی در دستور کار دولت هند قرار دارد. تعرفه کنونی ۵ /۲ درصد است.
الانجی را باید جایگزین پاکتری برای زغال سنگ مصرفی در نیروگاهها دانست. به همین دلیل، تقاضا برای این سوخت در سالهای فرارو افزایشی پرشتاب خواهد یافت. پیشبینی میشود با ورود محمولههای الانجی بازیگران جدید به ویژه استرالیاییها و امریکاییها، بازار الانجی با رکود موقتی و افزایش رقابت روبهرو شود. بیتردید، دولت ترامپ با آغاز یک جنگ تجاری جدید با دهلینو، دست به قمار بزرگی خواهد زد. هر چند کاهش نرخ رشد اقتصادی هندیها در سایه این جنگ، از هماکنون قابل پیشبینی است. افزایش دامنه این جنگ احتمالی بر آینده بازار شرکتهای امریکایی فعال در صنعت انرژی تأثیرات گستردهای خواهد داشت. به هر حال، ممکن است دهلینو برای اجرای این طرحها به سوی رایزنی با سایر کشورها حرکت کند. تولیدکنندگان الانجی در قطر، روسیه و استرالیا، برندگان اصلی این سناریو خواهند بود. آنها محصولی ارزانتر نیز در مقایسه با رقبای تگزاسی خود دارند. از سوی دیگر امریکاییها با تهدید و تحریم رقبای خود مثل ایران و روسیه درصدد کاهش نقش آنها در بازار هند جهت نفوذ بیشتر خود در بازار هند هستند.
در مجموع، مذاکره رهبران واشنگتن و دهلینو میتواند نتایج اثربخشتری به ویژه با ایجاد مشارکتهای بزرگ و دستیابی به رابطه برد- برد، به دنبال داشته باشد، اما با ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، پیشبینی راهبردهای آینده کاخ سفید، دشوارتر از همیشه شده است.