سرویس جامعه جوان آنلاین: گزارش وضعیت محیط زیست باید هر سال از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای رصد وضعیت کلی کشور تهیه شود. در سالهای ۸۳ تا ۹۲ در این زمینه غفلت شده بود که البته در سال ۸۳ مدیریت سازمان بر عهده خود خانم ابتکار بود. وی در توئیتر گفته که «این گزارش شامل وضعیت، فشارها، اثرات و پاسخها بود و تفکیک استانی هم داشت. تهیه این گزارشها با توجه به ضعف آمار دقیق کار بسیار دشواری بود. متأسفانه در دولتهای نهم و دهم گزارش تهیه نشد و ما در دولت یازدهم گزارش هشت ساله را تهیه و منتشر کردیم.»
این توضیح خانم ابتکار درست است. این گزارش State of the Environment) SOE) در واقع یک سند است که خلاصهای از ویژگیهای محیط زیست استانها و تقسیمبندیهای محلی (با توجه به نوع و جغرافیای گزارش) و تأثیرات انسانی بر محیط زیست را ارائه میدهد. سازمان محیط زیست در این گزارشها همچنین ثبت و ضبط عمومی فعالیتهای دولت (همه سطوح)، صنعت و جامعه را در حفاظت و بازگرداندن محیط زیست به بهترین وضعیت باید گزارش دهد. در واقع به عنوان سند راهبردی با پایش و تفسیر اطلاعات در حوزههای مختلف و همهجانبه محیط زیست، شرایط مدیریت بحران و برنامهریزیهای آیندهنگرانه درحوزه محیط زیست با این گزارش فراهم میشود. این گزارش منتشر شده که خانم ابتکار به آن اشاره کرده بازه زمانی ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۲ را شامل میشود. اما چند نکته مهم در مورد این گزارش وجود دارد.
اطلاعات در مواردی کم و ناقص رصد و پایش شده است. مثلاً در زمینه معادن داخل پارکهای ملی هیچ اطلاعی در این گزارش نیست.
به جز برخی اطلاعات مانند تغییر بارش و دما و آلودگی هوا و منابع آب که اغلب از ایستگاههای هواشناسی یا سازمان کشاورزی و نیرو هم قابلدریافت است، به تفکیک استانها ارائه نشده است.
به عنوان مثالی دیگر، تفکیک رودها و تالابها و دریاچهها و پوشش گیاهی و جانوری و آمار عشایر و چرای دام و ... به تفکیک استان در این گزارش محیط زیستی وجود ندارد. اهمیت این نواقص وقتی است که بدانیم این گزارشها قرار است وضعیت قوانین و تمهیدات مدیریتی و اجرایی و نتیجه پیگیری در رفع مشکلات را سالانه گزارش دهد و صرفاً یک بولتن خبری نباشد. گزارش باید در مورد رفتار صنایع و وزارتخانهها در قبال محیط زیست جامع باشد که نیست. در این گزارشهای منتشر شده ما در مورد کلیات رفتار وزارتخانهها و سازمانهایی مانند نیرو، سازمان آبفا و وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نفت و صنایع و سازمان میراث فرهنگی که همگی به شکل کاملاً مستقیم در وضعیت محیط زیست و منابع طبیعی امروز ایران نقش دارند چیزی نمیخوانیم، حتی در مورد رفتار و عملکرد سازمان شیلات یا مراتع و جنگلداری (جز آماری با ارائه رفرنس این سازمانها.)
امروز در ابعاد ملی و بینالمللی اهمیت گزارشهای سالانه و حتی فصلی موضوعی با حضور کارشناسان و پژوهشگران و مشارکت دانشگاهیان و دانشمندان در همه حوزهها بر هیچکس پوشیده نیست. این اطلاعات میتوانند بر تصمیمگیریهای آیندهپژوهانه و مدیریت بحران و برنامهریزیهای توسعه تأثیر داشته باشند. نبود دادهها و نبود جریان باز اطلاعات تنها حیاط خلوتی فراهم میکند برای مدیران خلافکار و صاحبان مافیای بزرگ سرمایهگذاریهای انحصاری.