سرویس جامعه جوان آنلاین: سالها است معاونت علمی و فناوری رئیسجمهور و بنیاد ملی نخبگان به خاطر آمار بالای مهاجرت نخبگان تحت فشار افکار عمومی و جامعه نخبگانی کشور هستند و این نهاد جایی بین انکار و تکذیب از یک طرف و تعدیل آمارها با تحلیلهای شاذ از سوی دیگر سرگردان است. در عین حال که حوالی این دو اداره برنامه عملیاتی برای کاهش مهاجرتها وجود ندارد و در عمل برای اجرای برنامههای خود در برابر شرایط سیاسی و اقتصادی جامعه در مقام انفعال قرار دارد. مسلم است که حفظ سرمایه انسانی بسیار دشوارتر از حفظ سرمایههای مالی و مادی است. علاوه بر اینکه این کار یک اقدام مشترک و سیستماتیک است که مجموعه اقتصاد، دانش، امنیت شغلی، فراهم بودن زمینههای پژوهشی و مطالعاتی و درآمدزایی را در بر میگیرد. بنابراین کاملاً مشخص است که دستکم با شرایط کنونی اقتصاد حفظ سرمایههای انسانی کشور بسیار دشوار است، اما اینکه معاونت علمی و فناوری رئیسجمهور این امر را هدفی تحققیافته توصیف میکند و برای اثبات اثربخشی برنامههایی که فقط خودش از آن خبر دارد به آمارهای جهانی و دادههای کشورهای مقصد استناد میکند، جای تأمل دارد.
مصادره به مطلوب اقدام ضدایرانی امریکا
اوایل هفته جاری و برای بار سوم در یکسال گذشته معاونت علمی و فناوری رئیسجمهور کاهش آمار مهاجرت دانشجویان ایرانی به امریکا را به نفع خود مصادره کرد؛ موضوعی که از دید رسانهها دور نماند و با واکنش جامعه دانشگاهی رو به رو شد.
خبری که شنبه گذشته از سوی معاونت علمی و فناوری رئیسجمهور منتشر شد به این شرح است: «بر اساس گزارش اداره مهاجرت امریکا، تعداد درخواستهای پذیرش دانشجویان ایرانی در دانشگاههای ایالات متحده امریکا، ۲۷ درصد کاهش یافته است.» بر اساس گزارش اداره مهاجرت امریکا، تعداد درخواست پذیرش دورههای تحصیلات تکمیلی دانشجویان ایرانی در دانشگاههای امریکا در سال تحصیلی ۲۰۱۵، ۳هزار و ۲۲۰ درخواست بود که این عدد در سال ۲۰۱۶ به ۲ هزار و ۶۵۰ درخواست رسیده است.
همچنین در سال۲۰۱۷ این درخواستها به ۲هزار و ۲۰۰ عدد رسیدهاست که این رقم کاهش محسوسی یافته است. بر همین اساس، درخواستهای پذیرش در دانشگاههای ایالات متحده امریکا از پاییز ۲۰۱۷ تا پاییز ۲۰۱۸، ۲۷درصد کاهش داشته است.
بر اساس این گزارش، این کاهش درخواست پذیرش در دانشگاههای ایالات متحده امریکا تنها به ایران اختصاص ندارد بلکه درخواستهای پذیرش دانشجویان کشورهای عضو اتحادیه اروپا ۱۳درصد، عربستان سعودی ۶درصد، ژاپن ۶درصد و سایر کشورها نیز ۴درصد نسبت به سال قبل، کاهش یافته است.»
جبر سیاسی به کمک بیبرنامگی داخلی آمد
گزارش معاونت علمی رئیسجمهور در شرایطی منتشر میشود که اواخر پاییز سال۹۶ امریکا با خروج از پیمان جهانی سازمان ملل متحد برای بهبود مدیریت بینالمللی مهاجران و پناهندگان، محدودیتهای شدیدی برای مهاجرت ایرانیان از سراسر دنیا به این کشور را در نظر گرفت. بنابراین بخش قابل ملاحظهای از آمار ارائه شده از سوی معاونت علمی رئیسجمهور ناظر به آغاز اعمال محدودیتهای دولت ترامپ علیه ایرانیان و یک جبر سیاسی است. مضاف بر اینکه شرایط متزلزل اقتصادی نیز بر آمار یادشده مؤثر بوده است.
بر این اساس برنامه رسانهای این معاونت کارکردی معکوس یافتهاست و نوعی فرار به جلو تعبیر میشود.
علاوه بر اینکه تنها نهاد در دستگاه اجرا که مأموریت مستقیم در رابطه با حفظ سرمایههای انسانی و نخبگانی دارد باید پاسخ دهد که آیا کاهش آمار مهاجرت دانشجویان ایرانی به امریکا به معنی کاهش آمار مهاجرت دانشجویان و نخبگان ایرانی از کشور به سایر کشورها است؟ یا چطور دانشجویان ایرانی برای رسیدن به دانشگاههای امریکایی و کانادایی محلی به نام کشور سوم را انتخاب میکنند و از این طریق با پوشش تبعهای خود قانون مهاجرت ترامپ را دور میزنند؟
علاوه بر اینکه باید دید بهرهوری نخبگان مانده در کشور در طول سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ چقدر بوده است. این سؤالات در پس آمارهای اداره مهاجرت امریکا پنهان نمیشوند.