سرویس بین‌الملل جوان آنلاین: به‌رغم پیشرفت‌ها در مذاکرات دوجانبه امریکا و طالبان، پیچیدگی‌های این روند و نگرانی‌ها در رهبری دولت افغانستان و همچنین سیاسیون این کشور در کابل بیشتر شده است.
پنجمین دور گفت‌وگو‌های امریکا و طالبان، طولانی‌ترین دور مذاکرات بود که به مدت ۱۶ روز ادامه داشت. بر اساس برخی گزارش‌ها، در پایان این مذاکرات دو طرف به توافق‌هایی درباره مبارزه با تروریسم و خروج نیروهای امریکایی از افغانستان رسیده‌اند. این پیشرفت‌ها تا اندازه‌ای است که منابع در دوحه به رسانه‌ها گفته‌اند که این توافق به دو زبان روی کاغذ ریخته شده است.
زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان در این مورد در توییترش گفته است: «در حال حاضر در حد یک پیش‌نویس در مورد موضوعاتی، چون قطع روابط طالبان با سایر شبکه‌های تروریستی، خروج نیروهای نظامی خارجی، گفت‌وگوی طالبان با حکومت افغانستان و آتش‌بس جامع موافقت کردیم و بعد از مشورت دو طرف با رهبران‌شان دوباره به زودی دیدار خواهیم کرد».
اما به دنبال پایان این دور از مذاکرات، اعلام شد که قرار است زلمی خلیل‌زاد برای مشورت با مقامات ارشد امریکایی و احتمالاً رئیس‌جمهور این کشور، به واشنگتن سفر کند. به همین دلیل، برخلاف دوره‌های گذشته که معمولاً زلمی خلیل‌زاد پس از پایان مذاکرات به کابل سفر می‌کرد، بدون سفر به افغانستان و در جریان گذاشتن دولت این کشور از جزئیات مذاکرات و توافق‌های احتمالی، به واشنگتن سفر کرده است. به نظر می‌رسد نوع برخورد این‌بار خلیل‌زاد باعث نارضایتی و ناراحتی ریاست جمهوری افغانستان شده باشد. این در حالی است که برخلاف نشست‌های قبلی خلیل‌زاد با طالبان، او کمترین جزئیات را از جریان مذاکرات در اختیار دولت افغانستان قرار داده و سفر‌های کمتری به کابل داشته است.
به باور آگاهان، آنچه سبب شد پنجمین دور مذاکرات امریکا و طالبان ۱۶ روز طول بکشد، چانه‌زنی دو طرف در مورد زمان خروج نیروهای امریکایی و سایر هم‌پیمانان این کشور بوده است. امریکا برای این امر، خواهان یک جدول زمانی سه تا پنج ساله بوده، اما طالبان بر این مسئله تأکید دارد که این نیرو‌ها در ظرف کمتر از یک سال از افغانستان خارج شوند.
هرچند باید گفت: بحث تصمیم‌گیری در مورد خروج نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان، فراتر از صلاحیت دولت این کشور و در اختیار رئیس‌جمهور امریکاست، و طالبان با درک چنین مسئله‌ای بر مذاکره با این کشور پیش از مذاکره با طرف‌های افغانستانی تأکید کرده، اما آنچه مهم و اساسی است و نقش و حضور طرف افغانستان را نیز در این مذاکرات ضروری می‌سازد، منافع ملی افغانستان و آینده این کشور است.
در نگاهی به سخنان و موضع‌گیری‌های دولت افغانستان و همچنین سیاسیون این کشور، نوعی نگرانی و بی‌اعتمادی جدی حتی به مواضع و سخنان مقام‌های امریکایی و به خصوص زلمی خلیل‌زاد وجود دارد؛ نگرانی و بی‌اعتمادی که به نوعی ناشی از احتمال هرنوع تصمیم یک‌جانبه از سوی امریکا در مورد آینده افغانستان و معامله کردن با سرنوشت مردم این کشور است. به نظر می‌رسد برخلاف آنچه در ظاهر امر نشان داده می‌شود، زلمی خلیل‌زاد و تیم او، هر بار جزئیاتی تکراری، ناقص و گزینش‌شده را در اختیار مقام‌های دولت افغانستان قرار می‌دهند و این جزئیات، با اطلاعاتی که از منابع طالبان به بیرون درز می‌کند، گاهی در تناقض قرار دارد.
حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان روز پنج‌شنبه (۲۳ اسفند) در اظهاراتی بی‌سابقه در واشنگتن، به شدت از عملکرد دولت امریکا به خصوص زلمی خلیل‌زاد انتقاد کرده و گفته این کشور تلاش می‌کند دولت کابل را تضعیف کند. به نوشته خبرنگار شبکه «سی‌ان‌ان»، محب که به واشنگتن سفر کرده، در جمع گروهی از خبرنگاران در سفارت افغانستان گفته خلیل‌زاد تلاش می‌کند «از دولت افغانستان مشروعیت‌زدایی کند»، چراکه «برای خود در افغانستان آرزو‌هایی دارد» و امیدوار است یک «دولت موقت در افغانستان روی کار بیاید و او بتواند نیابت آن را بر عهده بگیرد».
به گفته محب، دولت افغانستان بار‌ها از خلیل‌زاد خواسته محتوای مذاکراتش با طالبان را با کابل به اشتراک بگذارد، اما او از این کار خودداری کرده و تنها «بخش‌ها و تکه‌هایی» از اطلاعات را در اختیار دولت قرار داده است. محب گفت: دیدار اخیرش با خلیل‌زاد که قرار بوده در آن محتوای جلسه با طالبان را دریافت کند، فقط ۶ دقیقه طول کشیده است.
متأسفانه باید گفت: تناقض‌های زیادی در پنج دور گذشته گفت‌وگو‌های امریکا و طالبان وجود داشته است. عمده‌ترین تناقض این است که هر بار منابع از صحبت نمایندگان امریکا و طالبان در مورد آتش‌بس، گفت‌وگو‌های بین‌الافغانی و چگونگی دولت آینده (دولت موقت) خبر می‌دهند، اما منابع رسمی طالبان هرگونه گفت‌وگو در این موارد را رد می‌کنند. زلمی خلیل‌زاد هم تأکید می‌کند هیچ گفت‌وگویی در مورد چگونگی دولت آینده و بحث تشکیل دولت موقت با طالبان صورت نگرفته و این مسئله، جزو صلاحیت‌های دولت افغانستان است.
نکته جالب دیگر این‌که، به دنبال پایان دور تازه گفت‌وگو‌های امریکا و طالبان، قرار بود دور دوم نشست بین‌الافغانی این‌بار در دوحه برگزار شود، اما بر اساس گزارش‌های تازه، مذاکرات میان برخی از سیاسیون افغانستان و طالبان که قرار بود تا دو هفته آینده در دوحه برگزار شود، برای چند هفته دیگر به تأخیر افتاده است. هنوز هیچ دلیل مشخصی برای این تأخیر ارائه نشده و این مسئله نیز می‌تواند بی‌باوری‌ها را در کابل شدت ببخشد؛ به خصوص این‌که بر اساس توافق نشست بین‌الافغانی مسکو، نمایندگان دولت افغانستان نیز در ترکیب هیئت چهره‌های سیاسی و نمایندگان احزاب این کشور در دور دوم مذاکرات شرکت کنند.
در این میان، فضای سیاسی داخلی افغانستان و تنش‌های موجود، عرصه را به نفع طالبان پیش می‌برد. متأسفانه بر اساس شواهد موجود و نگرانی‌های نامزدان انتخابات ریاست جمهوری این کشور، محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهور اقدام به مبارزات پیشاپیش انتخاباتی زده، برخی از مقام‌های سیاسی و نظامی را برکنار کرده و افراد جدیدی به جای آن‌ها گماشته و در برخورد با هم‌پیمانان سابق خود که امروز از تیم او جدا شده‌اند، وارد یک تقابل نفسگیر شده است. در تازه‌ترین رویارویی، محمد اشرف غنی، برخلاف توافق قبلی خود با عطامحمد نور، والی پیشین ولایت بلخ، اقدام به برکناری فرمانده پلیس این ولایت و معرفی فردی دیگر کرد. این اقدام که با خشم آقای نور همراه شده، وضعیت شهر مزارشریف، مرکز ولایت بلخ را روز پنج‌شنبه (۲۳ اسفند) به یک صحنه کودتای نظامی و درگیری نیروهای امنیتی تبدیل کرد؛ به گونه‌ای که نیروهای امنیتی پلیس بلخ و نیرو‌هایی که از کابل همراه با فرمانده پلیس جدید به مزارشریف آمده بودند، میان یک‌دیگر به زد و خورد پرداختند. متأسفانه این رویداد، فضای سیاسی افغانستان را به شدت بحرانی و تنش‌آلود ساخته است. در چنین شرایطی، برخی نامزدان انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و آگاهان تأکید کرده‌اند که این رویکرد‌های نسنجیده و یک‌جانبه محمد اشرف غنی، بیش از همه چیز، فضای موجود را به نفع طالبان رقم خواهد زد.
