حال و روز باشگاههای فوتبال ایران خوب نیست و تیمها از کوچک و بزرگ آنقدر گرفتار مشکلات مالی شدهاند که ادامه فعالیتشان را مشکل کرده، تا جایی که باشگاه دولتی مانند سایپا که کمتر به مشکل بودجهای برمیخورد، امروز گرفتار شده است. وضع باشگاههای خصوصی بدتر است، به طوری که باشگاه ریشهداری مانند سپیدرود رشت برای چندمین بار مالکش دیروز پاپس کشید تا این تیم گیلانی در انتظار یک مالک جدید باشد. در چنین شرایطی، دیروز مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال بار دیگر ماجرای حق پخش تلویزیونی را پیش کشید و از صداوسیما به دلیل اینکه فوتبال را مفتی و رایگان پخش میکند، انتقاد کرد.
در اینکه بخش اعظمی از مشکلات باشگاهها و فوتبال ما با دریافت حق پخش تلویزیونی برطرف میشود، هیچ شکی نیست و در فوتبال دنیا بیش از نیمی از درآمدهای یک باشگاه مربوط به فروش حقپخش تلویزیونی مسابقات است. با این حال در فوتبال دولتی ایران که فدراسیون فوتبال و نزدیک به ۹۰ درصد باشگاهها از بودجه عمومی کشور و بیتالمال استفاده میکنند، آیا مطالبهای به نام حق پخش تلویزیونی میتواند محلی از اعراب داشته باشد؟
استدلال مسئولان جام جم نیز همین است. آنها میگویند وقتی هم صداوسیما و هم فوتبالیها از دولت بودجه میگیرند، دلیلی ندارد که این سازمان به فوتبالی که مانند تلویزیون از یک منبع مشترک بودجهای استفاده میکند، به دلیل پخش مسابقات، پولی پرداخت کند. با این حال به نظر میرسد که باشگاهها و فدراسیون فوتبال هم بودجه دولتی را میخواهند و هم حق پخش تلویزیونی را. آنها از یک طرف دستشان در جیب دولت است و سالانه بودجههای چند صدمیلیاردی را از بیتالمال میبلعند و از طرف دیگر نیز خواهان این هستند که مانند کشورهای دیگر تلویزیون به فوتبال پول پرداخت کند.
مطالبه فوتبالیها به نظر نمیرسد چندان منطقی و نزدیک به واقعیت موجود در سیستم فوتبالی دنیا باشد. برخلاف کشورمان در فوتبال جهان، دولت دخالتی در تیمداری و تامین بودجه باشگاهها یا فدراسیونها ندارد و این بخشها به صورت مستقل و خصوصی به فعالیت مشغول هستند. در چنین شرایطی بدیهی است که یک باشگاه یا فدراسیون فوتبال هر کشور برای فروش حق پخش تلویزیونی مسابقات، مطالبه به حقی داشته باشد. حقی که به رسمیت شناخته شده و این فاکتور یکی از بخشهای اصلی تامین هزینهها و البته درآمدزایی فوتبال در سطح دنیاست. با این حال در ایران باشگاهها و فدراسیونی که تنها در اسم مستقل هستند و در بودجه وابسته به دولت، حل مشکلات مالی فوتبال را به دریافت حق پخش تلویزیونی گره میزنند.
این در شرایطی است که ریشه مشکلات مالی فوتبال را باید در نحوه مدیریت باشگاهها و فدراسیون فوتبال جستوجو کرد. حیف و میلهای مالی گسترده در سالهای اخیر که به فساد گسترده در فوتبال انجامیده است، به سیستم غلط مدیریتی حاکم بر فوتبال برمیگردد که مدیریت هزینه نمیداند و نه نهادهای بالادستی و نه نهادهای نظارتی و قضایی حساسیتی نسبت به ریخت و پاشهای چندصد میلیاردی در فوتبال نشان نمیدهند تا یک مدیر با وجود پروندههای کلان مالی نه محاکمه شود و نه پاسخگو باشد. این مسئله سبب میشود امروز مدیران فوتبال از مدیر یک باشگاه گرفته تا رئیس فدراسیون خواهان پرداخت هزینههای سوءمدیریتشان توسطه صداوسیما به بهانه حق پخش تلویزیونی شوند و بخواهند بار دیگر دستشان را در جیب دولت کنند!
این در حالی است که فدراسیون فوتبال و باشگاهها وقتی میتوانند مدعی دریافت حق پخش تلویزیونی از سوی صداوسیما شوند که ابتدا به صورت مستقل و خصوصی اداره شوند و ریالی از بودجه دولتی استفاده نکنند. در آن صورت است که میتوان به مدیرانی مانند مهدی تاج حق داد و در کنارش ایستاد و از صداوسیما خواست تا پول فوتبال را بدهد. در چنین شرایطی برخلاف ادعاهای طلبکارانه مهدی تاج، ریشه مشکل مالی این روزهای فوتبال را باید در سوءمدیریتها و ریخت و پاشهای آن جستوجو کرد، نه در پرداخت نشدن حق پخش تلویزیونی.