از برایند نظرات فقهی و قانونی پیرامون «بغی» و «افساد فی‌الارض» چنین بر می‌آید که وجود یکی از سه شرط زیر برای تحقق این دو عنوان مجرمانه لازم و ضروری است: تعرض ساختاری علیه تمامیت جسمانی، مالی و عرضی اشخاص؛ مختل‌کردن امنیت (فیزیکی – روانی) و برهم زدن نظام پولی – مالی؛ اشاعه گسترده فساد و فحشا.
استفاده از سلاح (گرم یا سرد) تمیزدهنده افساد فی‌الارض از بغی است. قانونگذار اسلامی در ماده ۲۸۶ و ۲۸۷ به تعریف این دو جرم پرداخته است که بررسی آن نشان می‌دهد، «فرار گسترده مالیاتی» می‌تواند مشمول عنوان «افساد فی‌الارض» باشد.
آیت‌الله محمد امامی‌کاشانی، خطیب نماز جمعه این هفته تهران توجه دولت و مجلس را با هدف جلوگیری از رانتخواری به حل مسائل مالیاتی جلب کرد و گفت: خمس و زکات از اهمیت برخوردار است و یک‌پنجم پولی که در اختیار شخص است، متعلق به امام زمان است و اگر در جیبش بگذارد، حرام است. امروز پرداخت مالیات واجب است و آن‌هایی که از آن فرار می‌کنند، فعل حرام انجام داده‌اند؛ این کار هم بغی و ظلم به ملت است.
فرار مالیاتی به هرگونه تلاش غیرقانونی برای پرداخت‌نکردن مالیات، مانند ندادن اطلاعات لازم در مورد عواید و منافع مشمول مالیات به مقامات مسئول گفته می‌شود.
ماده ۲۸۶ از قانون مجازات اسلامی افساد فی‌الارض را اینچنین تعریف کرده است: «هرکس به طور گسترده، مرتکب جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد، جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی کشور، احراق و تخریب، پخش مواد سمی و میکروبی و خطرناک یا دایرکردن مراکز فساد و فحشا یا معاونت در آن‌ها شود و به گونه‌ای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع شود، مفسد فی‌الارض محسوب و به اعدام محکوم می‌شود.»
مطابق آنچه در این ماده آمده است، هر گونه اخلال شدید در نظم عمومی کشور یا ناامنی یا ورود خسارت عمده به اموال عمومی و خصوصی افساد فی الارض محسوب می‌شود؛ فرار مالیاتی یک صنف را می‌توان در همین مصادیق وارد دانست.
برخی فق‌ها در تعریف و تعیین مصادیق افساد فی‌الارض، در اثر تشابه آن با برخی مفاهیم مثل محاربه، بغی، راهزنی و سرقت، این عناوین را بعضاً به یک معنا در نظر می‌گیرند، یا اختلافات جزیی را در تفاوت آن‌ها ذکر می‌کنند. از سوی دیگر در بغی و جرم سیاسی نیز مانند محاربه، گاهی آشوب و تشنج در جامعه به وقوع می‌پیوندد و موجب اخلال در نظم عمومی کشور می‌شود، بدین جهت در برخی از موارد دو عنوان «بغی» و «افساد فی‌الارض» با یکدیگر مشتبه می‌شوند، اما آنچه مشخص و بی‌شبهه است، مجازات این دو عنوان مجرمانه که در هر دو حالت اعدام و قانونگذار ما هم به آن صحه گذاشته است.
