جنگلهای هیرکانی تنها یک درصد از خاک کشور را دربرمیگیرند، اما میراثی جهانی محسوب میشوند. طبق پژوهشهای مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در طول ۱۰ سال اخیر، حداقل ۱۵درصد از سطح جنگلها کم شده است.
از سالها پیش برخی از متخصصان حوزه محیط زیست و جنگلداری که از مشکلات هیرکانی باخبر بودند، با ایده توقف بهرهبرداری از این جنگلها، طرحی با عنوان «طرح تنفس جنگل» ارائه دادند.
بر اساس این طرح که در سال ۹۵ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، قطع درختان شمال برای مصارف صنعتی و تجاری به مدت ۱۰ سال ممنوع اعلام شد تا جنگل فرصت زایش و پالایش دوباره داشته باشد. طی یک سال و نیم گذشته، معاونت امور جنگلهای سازمان جنگلها، هیچگونه مجوزی برای برداشت از جنگلهای هیرکانی صادر نکرده و مدافعان هیرکانی هم نفس راحتی کشیدهاند، اما چندی پیش، علیمحمد شاعری، نماینده نکا در مجلس، در نامهای از وزیر جهاد کشاورزی خواست تا اجازه برداشت درختان خشکیده و پوسیده در جنگلهای هیرکانی را صادر کند و آنها را در اختیار صنایع مربوطه قرار دهد.
این نامه خشم بسیاری از فعالان محیط زیست و متخصصان جنگل را برانگیخت. جالب اینکه این نماینده از طرفداران سرسخت استیضاح وزیر جهاد کشاورزی هم بود. این وزارتخانه در واقع با عدم قاطعیت نتوانسته مخاطرات و تعرضات به جنگلهای هیرکانی را حل و فصل کند. جنگلخواری و قاچاق چوب، همیشه تحت تأثیر مافیای عجیب و غریب صنعت و معدن بوده و دولت برای مقابله با آن، اقدام درخوری انجام نداده است. البته حریفشان هم نمیشود، اما حریف خودش که میشود!
بر این اساس انتظار میرود سازمان جنگلها صدور پروانه بهرهبرداری را که تحت نظارت خودش است، متوقف کند. آقای شاعری میگوید درختان افتاده بر زمین در جنگلهای هیرکانی حاوی آفت هستند و حتماً باید جمعآوری شوند که این تفکر کاملاً اشتباه است، چراکه میلیونها سال این درختان روی زمین افتادهاند و به کود طبیعی تبدیل و تجزیه شدهاند تا خاک جنگل را غنی کنند. از لحاظ علمی، درخت پوسیده و روی زمین خم شده به هیچ وجه مخاطرهای برای جنگل ندارد. سازمان جنگلها، ابتدای امسال با اصرار شرکتهای بهرهبردار منطقه در نامهای به ادارات کل چهارگانه منطقه هیرکانی از آنان خواست تا با بررسیهای میدانی، آماری از میزان درختان شکسته، افتاده و ریشهکن شده تهیه کنند.
حال آنکه قرار بود بهرهبرداری و قاچاق چوب در جنگلهای شمال متوقف شود تا جنگل برای مدتی نفس بکشد، اما با اجازه برداشت دوباره چنین چیزی عملی نمیشود، چون بهانهای برای قاچاقچیان چوب و شرکتهای چوببری میشود تا به راحتی و بدون مشکلی به کار خود ادامه دهند. اکوسیستم جنگلهای شمال در حال حاضر، حالت خودتنظیمی و خودپالاییاش را از دست داده و توان مقابله با آفات و بیماریها را ندارد. همین وضعیت باعث شده در سالهای اخیر ۱۵ درصد از سطح جنگلهای خزری عملاً ناپدید شود.