سرویس اقتصادی جوان آنلاین - جواد عسگر: سالانه بیش از ۵۰۰ هزار تن هندوانه صادر می‌کنیم. با در نظر گرفتن ۳۰۰ تا ۵۰۰ لیتر آب برای تولید هر کیلو متوجه می‌شویم هر سال به اندازه ظرفیت سد کرج آب از کشور به قیمت هر لیتر فقط ۷۰ ریال خارج کرده‌ایم!
در حالی که کشور ایران در سال‌های خشک به سر می‌برد و بسیاری از شهر‌های کشور درگیر بحران بی‌آبی هستند، اما صادرات آب مجازی به‌راحتی در کشور با قیمت پایین صورت می‌گیرد.
در میان کشور‌های هدف صادراتی هندوانه به غیر از همسایه‌های ایران مثل عراق، افغانستان، امارات و ترکیه که بیشترین خریداران هندوانه از ایران هستند، نام کشور‌های اروپایی مثل رومانی، استونی و هلند نیز به چشم می‌خورد. حال باید از خود پرسید کشوری که خود با مشکل بی‌آبی مواجه است چگونه به این راحتی آب‌های مجازی خود را با قیمت‌های اندک صادر می‌کند؟
به کشور استونی که در منطقه بالتیک در شمال اروپا قرار دارد بیش از ۱۷۷ هزار و ۸۰۰ کیلو و به کشور لیتوانی دیگر کشور اروپایی ۲۵۹ هزار و ۹۰۰ کیلوگرم هندوانه از منطقه آستارا صادر شده است. جالب اینجاست که هر سه این کشور‌ها در قاره سبز قرار دارند!
در حالی که کشور با بحران بی‌آبی مواجه است و بسیاری از تالاب‌ها و دریاچه‌ها به خاطر بهره‌برداری بیش از حد از آب‌های زیرزمینی و گرم‌شدن زمین در حال خشک شدن هستند مسئولان نباید به‌راحتی اجازه صادرات آب‌های مجازی با قیمت‌های پایین را بدهند.
به عنوان مثال برای احیای دریاچه ارومیه تاکنون میلیارد‌ها تومان هزینه شده است، اما از همین ارومیه در بیش ۷۸ هزار و ۷۹۷ کیلو هندوانه یعنی بیش از ۲۳ میلیون لیتر آب مجازی به کشور هلند که خود بزرگ‌ترین صادرکننده محصولات کشاورزی در جهان محسوب می‌شود، صادر شده است!
ایران ۲۳ میلیون لیتر آب را به قیمت ۱۱ هزار و ۸۱۸ دلار فروخته است که با دلار ۱۱ هزارتومان هم ۱۲۱ میلیون تومان نصیب کشور کرده‌ایم، یعنی ما هر لیتر آب را ۶ تومان فروخته‌ایم.
صادرات ارزان آب‌های گرانبهای کشور به صورت آب‌های مجازی به هر کشوری در شرایط خشکسالی این روز‌های کشور کار صحیحی نیست و باید مسئولان برای جلوگیری از آن حتماً راهکار‌های کاربردی ارائه کنند.
راهکار تغییر الگوی کشت است
اگرچه در چند سال اخیر همواره مسئولان جهاد کشاورزی بر تغییر رویکرد‌ها نسبت به محصولات آب‌بر تأکید کرده‌اند، اما آمار صادراتی چند سال اخیر نشان می‌دهد که هنوز در عمل اتفاق ملموسی رخ نداده است.
فقدان الگوی کشت مناسب عامل خسارت‌های جبران‌ناپذیری است از جمله آنکه از منابع به‌خوبی استفاده نمیکنیم که نتیجه این امر کاهش بهرهوری منابع است همچنین با وجود کمبود آب در برخی مناطق محصولاتی کشت می‌شود که نیاز آبی بالا و ارزش اقتصادی پایینی دارند و این یک نقص برای کشاورزی و اقتصاد ملی است.
اما فشار مالی نکاشت محصولات آب‌بر مثل هندوانه را نباید صرفاً بر کشاورزان وارد کرد. دولت باید با ارائه طرح‌های حمایتی و مشوق‌های مالی و ارائه سیاست‌های صادراتی محصولات باعث تغییر الگوی رفتاری کشاورزان در کاشت محصولات آب‌بر و حفظ منابع آب‌های زیرزمینی کشور شود.
