با نصب موشک‌های کروز روی جنگنده‌های سوخو ۲۲

دست ایران برای هدف قراردادن دشمنان بلندتر شد

رونمایی از جدیدترین دستاورد‌های ایران در زمینه موشک‌های کروز نشان می‌دهد دست ایران برای هدف قرار دادن هر گونه هدفی در خاورمیانه بلندتر شده است.
موشک‌ها اساساً برای ایجاد امکان حمله دقیق به مواضع دشمن ضمن حفظ فاصله توسعه یافته‌اند. اولین موشک‌ها در واقع همان راکت‌ها بودند که فاقد سامانه هدایت بودند ولی از پیشران سوخت جامد استفاده می‌کردند.
با پیشرفت فناوری‌های هوافضایی در آلمان نازی، آخرین سال‌های جنگ جهانی دوم شاهد ظهور نخستین نسل از موشک‌های کروز و موشک‌های بالستیک برای حمله به اهداف زمینی بود. موشک وی- ۱ ساخت این کشور که به بمب پرنده نیز معروف بود، با استفاده از یک موتور هواتنفسی از نوع پالس جت و برخورداری از سامانه خلبان خودکار بر مبنای جایروسکوپ، پدر موشک‌های کروز و البته دسته‌ای از هواپیما‌های بدون سرنشین رزمی محسوب می‌شود. موشک بالستیک وی- ۲ نیز در همان سال‌ها در آلمان ساخته شده بود.
هر یک از این دو موشک مزایا و معایب خود را داشت، مثلاً در صورت شلیک وی- ۲ راهی برای انهدام آن قبل از رسیدن به هدف وجود نداشت، اما از طرفی ابعاد بزرگ آن باعث می‌شد تا قبل از پرتاب بتوان خود موشک و پرتابگر آن را پیدا کرده و منهدم کرد. موشک وی- ۱ نیز به دلیل ابعاد کوچک می‌توانست از نقاط متنوعی مأموریت خود را آغاز کند و به دلیل پرواز مشابه هواپیما‌ها در ارتفاع پایین در رادار‌ها قابل ردیابی نبود، اما همین ارتفاع و سرعت کم باعث می‌شد تا توسط هواپیما‌های جنگی یا دیده‌بان‌ها قابل شناسایی و انهدام باشد.
پس از جنگ جهانی دوم موشک‌های مختص انهدام اهداف زمینی در انواع سطح به سطح بالستیک و هوا به سطح به سرعت توسعه یافت، اما تولد نسل جدید موشک‌های کروز نیازمند پیشرفت‌های بزرگ در زمینه سامانه‌های هدفگیری، هدایت و ناوبری بود تا در نتیجه موشک‌هایی با برد زیاد و بی‌نیاز از هدایت بیرونی پدید آید.
بیشتر نمونه‌های تولید شده از این موشک‌ها در واقع هواپیما‌هایی با یک سرجنگی هستند زیرا پیکربندی آن‌ها شباهت زیادی به هواپیما‌ها دارد. وجود بال که جز در نمونه‌های اولیه که بال ثابت داشتند، از نوع بازشونده ساخته شده، پیشران هواتنفسی از نوع توربوجت یا توربوفن و از همه مهم‌تر شیوه پروازی مشابه هواپیما‌ها و نه خط سیر بالستیک از شاخصه‌های بیشتر موشک‌های کروز ساخته شده است.
اما اصلی‌ترین مشخصه این نوع موشک‌ها پرواز در ارتفاع بسیار نزدیک به سطح زمین و عموماً کمتر از ۳۰ متری در فاز پیمایشی (کروز) از مراحل حرکت آن است که بخش بسیار زیادی از زمان پرواز آن‌ها را شامل می‌شود، از این رو این موشک‌ها به نام کروز شناخته شدند. اغلب موشک‌های کروز ساخته شده دارای سرعت‌های مادون صوت هستند، اما برخی نمونه‌های جدید در فاز نهایی پرواز (ترمینال) به سرعت‌های مافوق رسیده و برخی نیز از ابتدای پرواز، سریع‌تر از صوت حرکت می‌کنند.
موشک‌های کروز از هواپیما، پرتابگر‌های زمینی، کشتی‌ها و زیردریایی‌ها شلیک می‌شوند و انواع مختلف آن‌ها برای حمله به رادارها، کشتی‌ها و اهداف زمینی توسعه یافته‌اند. برد نمونه‌های مختلف ساخته شده این نوع موشک‌ها از چند ده کیلومتر تا ۴ هزار کیلومتر است.

قدرت روس‌ها و امریکایی‌ها در چیست
موشک‌های کروزی که امروزه تشکیل‌دهنده بدنه اصلی کروز‌های دوربرد امریکا و روسیه هستند اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی به تولید رسیده و الهام‌بخش طراحی نمونه‌های مختلفی در جهان شدند.
موشک هواپرتاب کلکم و نمونه پرتاب از سطح و زیرسطح آن یعنی تاماهاوک، به لطف حضور در چند جنگ بزرگ در خاورمیانه از معروف‌ترین نمونه‌های موشک کروز ضد اهداف زمینی محسوب می‌شوند. در سوی مقابل شوروی سابق با ساخت موشک کی- اچ- ۵۵ پاسخ شایسته‌ای به این موشک‌ها داد. این رده از موشک‌ها به تعداد اندکی به کشور‌های دیگر صادر شده‌اند زیرا با توجه به برد و دقت بالا، دارای اهمیت راهبردی هستند.
این موشک‌ها زمانی که روی زیردریایی‌ها و ناوشکن‌ها سوار شوند، به عنوان یک دارایی راهبردی برای هر کشوری محسوب می‌شوند، چراکه می‌توان با استفاده از آن‌ها هر نقطه در دنیا را با دقت تمام هدف قرار داد.
در جنگ‌های اخیر در خاورمیانه نیز روسیه و امریکا هر کدام به گونه‌ای با استفاده از موشک‌های کروز اهداف موجود را مورد هدف قرار دادند.

از موشک‌های ضدکشتی تا موشک کروز زمینی
ایران نیز در این حوزه تاکنون تلاش‌های گسترده‌ای را برای توسعه موشک‌های کروز به خرج داده است. اولین نمونه از این تلاش‌ها شاید به زمان جنگ بازگردد؛ زمانی که نیرو‌های ایرانی با استفاده از موشک‌های کرم ابریشم که نوعی از موشک‌های ضدکشتی است، تلاش کردند کشتی‌های عراقی را هدف قرار دهند.
اگرچه توفیقات این موشک به اندازه انتظار نیرو‌های نظامی ایران نبود، با این حال همین تجربه راهگشای جدی استفاده ایران از موشک‌های کروز به خصوص در حوزه نبرد در دریا شد و تولیدات گوناگونی نیز در این حوزه در صنایع دفاعی کشورمان انجام شد.
ساخت موشک‌های کروز دریایی کوثر، ظفر، نصر، نور، قادر، صاعقه و رعد که برد‌های ۲۵ تا بیش از ۳۰۰ کیلومتر دارند، نمونه‌هایی از همین تولیدات هستند. پیشران موشک‌های کوثر، ظفر، نصر و صاعقه از نوع راکتی و پیشران نور و قادر و رعد از نوع جت هستند. موشک رعد را می‌توان اولین طراحی بومی برای موشک‌های کروز با موتور جت دانست زیرا این موشک که بر پایه موشک چینی کرم ابریشم طراحی شده در واقع در بخش‌های جدید خود مشابه خارجی نداشته و همچنان یکی از دوربرد‌ترین موشک‌های کروز کشور است.
در این میان همین تجربه مناسب برای توسعه موشک‌های ضدکشتی سبب شد تا ایران سراغ توسعه موشک‌های کروز برای هدف قرار دادن اهداف زمینی رود، البته در این میان ایران با محدودیت‌هایی در خصوص سکوی پرتاب موشک‌های کروز روبه‌رو بود که به نظر می‌رسد با استفاده از جنگنده‌های سوخو ۲۲ به عنوان سکویی برای پرتاب این موشک‌ها مسئله فوق حل شده باشد؛ دستاوردی که چندی پیش با حضور سردار حاجی‌زاده از آن بهره‌برداری شد و در خدمت ناوگان هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت.

دست بلند ایران برای رسیدن به هدف
اولین سلاح و در اصل مهم‌ترین نکته اعلامی توسط فرمانده نیروی هوافضای سپاه، تسلیح هواپیما‌های بمب‌افکن
سوخو ۲۲ به موشک کروز ۱۵۰۰ کیلومتری است که البته اعلام گردید در آینده نزدیک رونمایی خواهد شد.
سابقه حمل موشک‌های کروز هواپایه در کشورمان به تسلیح جنگنده‌های F- ۴ فانتوم نیروی هوایی ارتش به موشک‌های ضدکشتی باز می‌گردد که به عنوان دست بلند نهاجا در آب‌های دوردست و با قابلیت عملیات‌های مؤثر در نظر گرفته می‌شود، اما موشک‌های کروز تولیدی کشورمان تنها محدود به نسخه‌های ضدکشتی نمی‌باشد، چراکه در بازه‌های زمانی گوناگون نمونه‌هایی جهت اجرای عملیات علیه اهداف زمینی نیز معرفی شده است که نمونه بارز و واضح آن «پروژه یاعلی» جهت تولید کروز برد بلند با قابلیت پرتاب از سکو‌های زمینی و هواپیما‌های شکاری می‌باشد که بنا بر مشخصات رسماً منتشر شده بردی به اندازه ۷۰۰ کیلومتر دارد.
به این ترتیب و با نصب این موشک روی جنگنده‌های سوخو ۲۲، موشک می‌تواند به صورت خوداتکا عمل کند، یعنی توسط هواپیما تا نقطه‌ای که از قبل تعیین شده حمل می‌شود - که همین باعث افزایش برد آن خواهد شد- بعد موشک مختصات محل رهایی را از جنگنده می‌گیرد و با اطلاعاتی که از قبل در سامانه پردازشگر آن ثبت شده و با استفاده از سیستم‌های ناوبری مختلف (ماهواره‌ای GPS، ترکام یا اینرسی INS) یا نقشه‌خوانی به سمت هدف می‌رود.
با استفاده از این قابلیت، ایران عملاً می‌تواند علاوه بر استفاده از موشک‌های بالستیک به قدرت موشک‌های کروز خود برای مقابله با هر گونه تهدیدی امیدوار باشد. این موشک این توان را به نیرو‌های مسلح کشورمان می‌دهد که با دقت بیشتری هر گونه هدفی را با دقت مورد اصابت قرار دهد.