سيدرحيم نعمتي
دونالد ترامپ در سال اول از رياست جمهورياش برنامه هجومي ويژهاي را عليه كره شمالي در دستور كار قرار داده بود و با به رخ كشاندن ناو هواپيمابر، جنگندههايي با قابليت حمل سلاح كشتار جنگي و مانورهاي مشترك با كره جنوبي تمام تلاش خود را براي به تنش كشاندن شبهجزيره كره كرد. كره شمالي هم براي مقابله با اين برنامه موشكهاي خود را شليك كرد تا بگويد حرفي براي گفتن دارد و چندان دست بسته نيست چون ميتواند خاك امريكا را مورد حمله قرار دهد. اين تقابل و تنش هر تصوري از گفتوگو را در شبهجزيره از بين برده بود اما حالا به نظر ميرسد كه شرايط به طور كامل تغيير كرده و كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي، با لبخند مهمان خود چونگ اوي يونگ، مدير امنيت ملي كرهجنوبي و همراهانش را براي چشيدن غذا به پاي ميز شام هدايت ميكند و از تمايل قاطع خود براي پيشبرد روابط دو كره ميگويد تا «تاريخ جديد اتحاد دوباره ملي» نوشته شود. تصاوير اين دو و لبخندهايشان دليلي است براي خبرگزاري كره شمالي تا از وجود «اتمسفر صادقانه و ميهنپرستانه» بگويد و اعلام برنامهاي براي ديدار دو رهبر كره شمالي و جنوبي در ماه آينده ميلادي در مرز دو كشور و ايجاد يك خط ارتباط اضطراري بين دو رهبر دلالت بر اين نكته است كه گويا راهي براي برطرف شدن تنش در شبهجزيره كره آن هم با همت خود كرهايها باز شده است.
سفر تاريخي
شكي نيست كه ناگهاني بودن اين تغيير شرايط تنها ظاهر قضيه است و هر دو طرف در شبهجزيره ماهها كار كردهاند تا اين شرايط به وجود بيايد و البته هر تلاشي هم كه در اين روند شده باشد، سفر كم يو جونگ، خواهر رهبر كره شمالي، به خاك كره جنوبي نقطه طلايي تمام آن تلاشها بوده است. يو جونگ به همراه هيئت ديپلماتيك عاليرتبه كشورش براي تماشاي بازيها المپيك زمستاني به كره جنوبي رفت كه يك ماه قبل در شهر پيونگ چانگ اين كشور برگزار ميشد. كيم ايل سونگ، پدربزرگ يو جونگ، آخرين نفر از خانواده او بود كه در 1950 به كره جنوبي رفته بود اما آن موقع جنگ، جنگ كره بود و ايل سونگ هم با نيروهايش وارد كره جنوبي شده بود. از آن موقع ديگر كسي از اين خانواده به بخش جنوبي شبهجزيره نرفته بود و همين حد هم ميتوانست سفر يو جونگ را سفري تاريخي كند. جداي از اينكه او شخصيت خاصي دارد و پيام مهمي هم براي رهبران كره جنوبي داشت. هر چند كه اطلاعات چنداني از شخصيت يو جونگ در دسترس نيست اما همين قدر هم كه هست حكايت از جايگاه ويژه او در هرم قدرت كره شمالي دارد. او كه فرزند مورد علاقه پدرش بود و كيم جونگ ايل او را «يو جونگ شيرين» و «شاهزاده» صدا ميكرده، بعد از اتمام تحصيلاتش وارد عالم سياست شد و تحت سرپرستي عمهاش، كيم كيونگ هوي، در كميسيون دفاع ملي و دبيرخانه شخصي پدرش مشغول به كار شد. به اين ترتيب، يو جونگ نقشي در بالاي هرم قدرت به دست آورد كه به دليل ويژه بودنش چندان در مورد آن تبليغ نميشد تا اينكه چهار سال قبل گفته شد وظايف برادرش را به دليل بيماري او به عهده گرفته است و سال قبل هم اعلام شد كه او براي دفتر سياسي از كميته مركزي حزب حاكم كارگران كره شمالي انتخاب شده، مقامي كه تنها يك زن آن را داشت. يو جونگ با اين شخصيت خاص سياسي نميتوانست تنها براي ديدن بازيهای المپيك زمستاني سفر تاريخي خود به كره جنوبي را انجام داده باشد و معلوم بود كه رفتن او بيشتر دليل سياسي داشت تا نفس بازيها المپيك.
المپيك صلح
مون جائه اين، رئيسجمهور كره جنوبي، برگزاري المپيك زمستاني در كشورش را به عنوان «المپيك صلح» خوانده بود چون معتقد بود اين المپيك «درها را به سوي گفتوگو باز خواهد كرد و ميتواند تنشها را در شبهجزيره كره كاهش دهد.» اين خوشبيني جائه اين بيارتباط با سفر تاريخي يو جونگ نبود و بايد گفت كه او به اين نحو از آن سفر استقبال كرده بود تا معلوم شود كه او هم آماده پذيرفتن پيامي از سوي رهبر كره شمالي است. پيام كيم جونگ اون هر چه كه بود نتيجهاش اعزام هيئت عالي ديپلماتيك كره جنوبي به رهبري چونگ اوي يونگ به پيونگ يانگ، پايتخت كره شمالي بود تا آن اتمسفر مورد اشاره خبرگزاري كره شمالي بر فضاي شبهجزيره حاكم شود. در اين ميان، نبايد هدف جائه اين براي تنشزدايي بين دو كره را فراموش كرد، سياستي كه بخش قابل توجهي از برنامههاي او در كمپين انتخابات رياست جمهوري 2017 بود و با همين سياست بود كه دوازدهمين رئيسجمهور كره جنوبي شد. بايد گفت كه با وجود تنشآفرينيهاي ترامپ و لشكركشيهايش، اين جائه اين بود كه براي تحقق برنامهاش تلاش ميكرد و در طول اين 10ماه توانست رهبران همسايه شمالي را متقاعد كند كه شخصيت پرنفوذي مثل يو جوگ را عازم كشورش بكنند و بعد هم وقت را از دست نداد و هيئتي عاليرتبه را در پاسخ به آن سفر تاريخي عازم پيونگ يانگ كرد. در واقع، جائه اين برخي مواقع و به خصوص در وضعيت تنش شديد لحن تندي در مقابل كره شمالي داشت اما اين به معناي از ياد بردن سياستش نبود، چنانكه وقتي در نيمه سپتامبر گذشته همزمان با آزمايش موشك بالستيك پيونگ يانگ از نابودي كره شمالي گفت، در اواخر همان ماه طي يك سخنراني در مجمع عمومي سازمان ملل گفت: «تحريمهاي بيشتر عليه كرهشمالي براي متقاعد كردن رهبران آن به مذاكره با جهان ضروري است اما سئول به دنبال نابودي كرهشمالي نيست.» او با تأكيد بر لزوم آرامش براي حل و فصل مسئله كره شمالي به نوعي از تندرويهاي ترامپ انتقاد كرد. بنابراين، جائه اين در كمتر از يك سال براي تنشزدايي آنقدر پيش رفته كه نه تنها فضاي تنشآلود را به كلي كنارزده بلكه آماده ميشود تا در ديداري با كيمجونگ اون مهمترين گامش را در اين جهت بردارد اما نبايد فراموش كرد كه او در اين مسير مانع بسيار مهمي به نام امريكا دارد كه كسي مثل ترامپ به اين مانع تكيهزده است.
حلقه سوم
خبرگزاري كره جنوبي، يونهاپ، به نقل از دفتر رياست جمهوري كره جنوبي اعلام كرده كه چونگ اوي يونگ روز پنجشنبه به امريكا ميرود تا مذاكراتش با رهبران كره شمالي را به اطلاع كاخ سفيد برساند. به اين ترتيب، اوي يونگ تنها يكي دو روز وقت داشت تا آماده رفتن به واشنگتن بشود و همين نكته هم نشان ميدهد كه جائه اين ميخواهد با مطلع كردن امريكاييها هم جاي شك و ترديدي براي آنها نگذارد و هم به نوعي توپ را به زمين واشنگتن انداخته باشد. اين سياست او به معناي ايجاد حس مسئوليتپذيري براي امريكاييها است تا بيجهت در مقابل روند مذاكرات و تنشزدايياش سنگاندازي نكنند. او با تجربهاي كه دارد اين كار را ميكند چراكه هم ترامپ را خوب ميشناسد و هم سياست مخرب امريكا در روابط دو كره . چنانكه فقط يك روز بعد از ديدار هيئت عاليرتبهاش با مقامات كره شمالي، وزارت خارجه امريكا پيونگ يانگ را متهم به قتل كيم جونگ نام، برادر رهبر كره شمالي، با استفاده از گاز اعصاب كرد تا به اين وسيله در نتايج آن ديدار كارشكني كرده باشد. حالا هم امريكا همين نقش را ادامه ميدهد و با وجود خوشبينيها در شبهجزيره كره، امريكاييها دست از لحن تهديدآميز خود عليه كره شمالي برنميدارند و مايك پنس، معاون رئيسجمهور امريكا، از وجود همه گزينهها روي ميز ميگويد و شخص ترامپ هم با انتشار توئيت كوتاه «ببينيم چه پيش خواهد آمد»، به كل اين جريان با بيتفاوتي برخورد ميكند. حالا چين هم وارد بازي شده و از امريكا ميخواهد در اين جريان مسئوليت خود را قبول كند و آماده مذاكره با كره شمالي بشود اما اين نوع برخورد امريكاييها به خصوص در مورد پافشاريشان بر سر خلع سلاح كامل كره شمالي دردسرساز است. ميتوان انتظار داشت كه ترامپ با پافشاري بر سر اين موضوع سياست تنشزدايي جائه اين را عقيم بگذارد چراكه ترامپ براي تقابل خود با چين به بهانهاي مثل كره شمالي نياز دارد و معلوم است كه پافشاري او در اين مورد تنها به شك و ترديد رهبران كره شمالي نسبت به حسننيت امريكاييها ختم ميشود و به همين دليل هم حاضر به ادامه مسير نخواهند شد. اين كاري است كه امريكا قبل از اين ميكرده و با تهديد امنيت كره شمالي اجازه نميداده تا خود كرهايها آرامش را به شبهجزيره آورده و بتوانند آرزويشان براي وحدت شبهجزيره را محقق سازند.