امروز دوازدهمين روز از وقوع حادثه هولناك براي نفتكش ايراني در درياي شرق چين و مرگ 32سرنشين و خدمه آن ميان آب و آتش است. تا اين جاي كار نفتكش غرق شده در عمق 115متري دريا آرام گرفته، جايي كه چيني‌ها مدعي شده‌اند براي تحقيقات قصد فرستادن ربات به آن منطقه را دارند. كشتي‌چيني هم كه نفتكش ايراني را به آتش كشيد محموله‌اش را در شانگهاي خالي كرده است. با اين حال آنچه در رسانه‌ها در حال بازكاوي آن‌هستند احتمالاتي كه ممكن است به حقيقت پنهان نزديك باشند.
كاپيتان عمادالدين پيچكاه، كارشناس ارشد ايمني است دريايي گفت: در حادثه نفتكش سانچي با توجه به تاريكي هوا، سرماي زياد و نشت ميعانات گازي و افزايش احتمال ايجاد حريق، پريدن خدمه كشتي به آب راحت نبوده است. وي درباره شرايط احتمالي حاكم بر فضاي نفتكش سانچي در زمان وقوع حادثه با اشاره به اينكه ميزان آمادگي افراد روي كشتي‌ها به ميزان تمرين آنها براي شرايط اضطرار بستگي دارد به مهر گفت: با توجه به استاندارد‌هاي سختگيرانه و بالاي نفتكش‌ها بايد گفت بي‌شك اين افراد دوره‌ها و تمرين‌هاي لازم و كافي را بر اساس كنوانسيون‌هاي «آموزش و گواهينامه‌ها» و «ايمني و جان افراد در دريا» و همينطور دوره‌هاي تخصصي‌اي چون OTF را گذرانده بودند. بديهي است كه هر چه ميزان تمرين‌هاي دوره‌اي ايمني همانند تمرين‌هاي ترك كشتي، مبارزه با آتش و... بيشتر باشد، مهارت و آمادگي افراد در زمان اضطرار افزايش مي‌يابد.
دامنه گسترش مسموميت زياد بود
وي با بيان اينكه بار نفتكش سانچي ميعانات گازي بوده، به انتشار گاز H۲S ناشي از ميعانات گازي در حال احتراق اشاره كرد و ادامه داد: آثار تخريبي و مسموميت با اين گاز دامنه بسيار گسترده‌اي دارد به نحوي كه حتي غلظت اندكي از آن و در حدود ۱۵۰پي.پي.ام به سرعت اعصاب بويايي را مختل كرده و به اين ترتيب قرباني حتي متوجه روند مسموميت نمي‌شود، غلظت بيش از ۷۰۰ پي.پي.ام نيز سبب بيهوشي سريع و جان باختن آني مصدومان مي‌شود. علاوه بر اين، وزن اين گاز از هوا بيشتر است، بنابراين در سطحي پايين‌تر قرار مي‌گيرد و با توجه به آگاهي پرسنل از اين موضوع، پناه گرفتن آنها در موتورخانه كه پايين‌ترين قسمت كشتي است دور از ذهن به نظر مي‌رسد.
محدوديت راه نجات
پيچكاه افزود: در اين سانحه تنها شاهد تصادم نيستيم بلكه آتش‌سوزي و همچنين نشر گازهاي سمي مزيد بر مشكلات شده بود. پس مي‌توان گفت در اين شرايط راه‌هاي نجات خدمه و سرنشينان نفتكش محدودتر بوده است.
اين كارشناس‌ارشد ايمني، بهداشت و محيط زيست تصريح كرد: تا زماني كه اطلاعات داخل جعبه‌سياه نفتكش به دقت بررسي و تحليل نشود نمي‌توان نظر دقيقي در ارتباط با دلايل بروز حادثه و فوت سرنشينان ارائه كرد، اما ارزيابي كلي شرايط و اطلاعات پراكنده موجود نشان مي‌دهد با توجه به تاريكي هوا، سردي آب دريا و همچنين نشت گازهاي سمي و افزايش احتمال توسعه حريق، پريدن خدمه نفتكش به داخل آب حتي با لباس غوطه‌وري، تصميم چندان آساني نبوده است.
در مجموع قرار گرفتن در اين شرايط مي‌تواند حتي براي دريانوردان كاركشته‌اي چون پرسنل سانچي منجر به بروز حمله‌هاي عصبي و شوك‌آور شده و به شدت بر قدرت تصميم‌گيري آنها تأثير منفي بگذارد. بررسي تصاوير نخست منتشر شده از حادثه نشان مي‌دهد كه احتمالاً مهارهاي قايق نجات سمت چپ توسط پرسنل باز شده، ولي به‌دليل مسموميت ناشي از انتشار گاز يا بروز انفجار، زمان كافي براي به آب‌اندازي آن وجود نداشته است.
قصور كشتي چيني بيشتر است
علي صفرعلي، كارشناس حمل و نقل دريايي هم گفت: در سانحه نفتكش سانچي، هر دو طرف قصوراتي داشته‌اند، اما تقصير كشتي كريستال بيشتر است زيرا دو كشتي به حالت كرافت با يكديگر برخورد كردند و تقريباً به حالت ضربدري دماغه كريستال به وسط سانچي برخورد كرده است.
وي به فارس گفت: در شرايط وقوع چنين سوانحي كاپيتان و افسران كشتي سعي مي‌كنند كه در گام اول تا جايي كه ممكن است از خسارات حادثه بكاهند، در اين مرحله اگر بتوان اقداماتي را انجام داد به تشخيص كاپيتان برخي فعاليت‌ها انجام مي‌شود، اما اگر اين‌گونه تشخيص داده شود كه ممكن است جان خدمه به خطر بيافتد اولويت حفظ جان خدمه است، بنابراين كاپيتان دستور ترك كشتي را مي‌دهد.
فرصت رسيدن به قايق‌هاي نجات نبوده است
وي افزود: در حادثه انفجار و اشتعال نفتكش سانچي به نظر مي‌آيد كه خدمه امكان حضور روي عرشه و سوار شدن بر قايق نجات را نداشته‌اند، زيرا براي سوار شدن بر قايق نجات، بايد از طبقات وارد عرشه شوند. در همين راستا شايد تصميم گرفته شده است كه در اسرع وقت حداقل به طبقات پايين نفتكش بروند كه از حرارت و انفجار در امان بمانند.
خدمه يك روز بعد از انفجار زنده بودند
صفرعلي ادامه داد: پيش‌بيني من اين است كه خدمه كشتي ساعت‌ها و حتي يك روز پس از انفجار اوليه زنده بودند، اما چون آتش خاموش نشده است به تدريج به علت گسترش گازهاي سمي، افزايش حرارت و انفجارها جان باختند.
اين كارشناس حمل و نقل دريايي افزود: متأسفانه به نظر مي‌آيد چيني‌ها در اطفاي حريق و حفظ زمان ساعات طلايي اوليه بي‌توجهي كردند و اولويت را نجات جان خدمه در نظر نگرفتند، البته به نظر مي‌رسد آنها در همان ابتدا به باور جان باختن خدمه در ساعات اوليه حادثه رسيده‌اند، بنابراين محوريت تلاش خود را حفظ محيط‌زيست دريا و جلوگيري از خسارات زيست محيطي قرار دادند اين در حالي است كه به نظر من افرادي كه در طبقات پايين‌تر كشتي بودند حداقل تا يك روز بعد از سانحه زنده بودند.
صفرعلي در تشريح علت احتمالي وقوع اين حادثه گفت: كشتي فله‌بر چيني از محل دماغه به وسط نفتكش برخورد كرده و در ابتدا جداره بيروني و جداره يكي از منابع ميعانات را سوراخ كرده و اين شكاف منبع حامل ميعانات با درجه اشتعال 18- ، موجب اشتعال و انفجار شده است.
اين كارشناس حمل و نقل دريايي افزود: به نظر مي‌رسد هر دو طرف در اين سانحه قصوراتي داشته‌اند، اما تقصير كشتي كريستال بيشتر است چون در اين سانحه، دو كشتي به حالت كرافت با يكديگر برخورد كردند و تقريباً حالت ضربدري حركت مي‌كردند كه قطعاً قصور كشتي كريستال بيشتر به چشم مي‌آيد.
درباره قطع بودن رادارها
وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا امكان دارد رادار اين كشتي‌ها قبل از سانحه قطع بوده باشد، گفت: به هر حال رادارها و سيستم سينگالينگ و تجهيزات با احتمال بسيار كم ممكن است قطع شود، ولي در اين كشتي‌هاي نوين بعيد مي‌دانم رادارها قطع بوده باشد، زيرا هر دو كشتي جوان و به روز بوده‌اند، همچنين تعميرات سالانه نفتكش به موقع انجام شده و ارزيابي‌ها را همه پاس كرده است و نفتكش كلاس BV بوده است.
جعبه سياه كشتي چيني هم بايد بررسي شود
صفرعلي ادامه داد: اين كشتي نيز نظير ديگر كشتي‌ها و هواپيماها جعبه سياهي دارد كه همه اتفاقات پيش از وقوع سانحه و مكالمات كاپيتان با كاپيتان كشتي مقابل و پاسخ‌هاي كشتي مقابل، پارامترهاي موتور همه ضبط مي‌شود، قطعاً پس از بررسي اين جعبه سياه امكان تصميم‌گيري منطقي درباره علت وقوع حادثه وجود دارد. اين كارشناس حمل و نقل دريايي افزود: از سوي ديگر قطعاً ضرورت دارد جعبه سياه كشتي كريستال چيني نيز بررسي شود، البته شركت‌هاي بيمه‌اي چون بايد ضرر و زيان دو طرف را جبران كنند همه زواياي حادثه را بررسي و قصورات را مشخص مي‌كنند.
صفرعلي تأكيد كرد: همچنين ضرورت دارد شركت ملي نفتكش نسبت به پرداخت همه حق و حقوق خانواده‌هاي جانباختگان سانحه سانچي از محل بيمه‌ها پيگيري‌هاي دقيقي را به عمل آورد و اجازه ندهد حقوق آنها پايمال شود.
كشتي متعلق به شركت ملي نفتكش ايران و تحت پرچم كشور پاناما كه حامل 136هزار تن ميعانات گازي از مبدأ بندر عسلويه به كره‌جنوبي بود، روز 16 دي‌ماه در ساعت16:30 به وقت تهران در محدوده دريايي چين (160 مايلي بندر شانگهاي چين) با كشتي باري چيني تصادم كرد و بر اثر اين اتفاق كشتي نفتكش دچار انفجارهاي متعدد و حريق و سپس غرق شد، 32 خدمه اين نفتكش همه در اين حادثه جان باختند.
كشتي در عمق 115 متري دريا
وزارت حمل و نقل چين اعلام كرد: نفتكش ايراني پس از غرق شدن در 115 متري زير دريا قرار گرفته و از ربات براي كشف زواياي پنهان آن استفاده مي‌شود. اين موضوع را روز گذشته وزير حمل و نقل چين در ويي‌چت اعلام كرد و گفته است كه از ربات‌هاي زيردريايي براي كشف ابعاد و زواياي پنهان اين كشتي استفاده خواهد كرد.
