زهرا چیذری
پس از حواشي زيادي كه طي روزهاي اخير از فضاي مجازي دامنگير فضاي حقيقي شده بود، جلسه روز گذشته هيئت دولت هم حسابي حال و هواي فضاي مجازي داشت. در اين جلسه رئيس‌جمهور در حالي بر ضرورت توسعه اقتصاد فضاي مجازي تأكيد كرد و وزير ارتباطات از اختصاص ۵۰۰ ميليارد تومان براي كسبوكارهاي نوپا خبر داد كه يك روز پيش 170 نماينده مجلس در نامه‌اي به مسئولان قوا نسبت به چالش‌هاي اين فضا و لزوم جايگزيني شبكه‌هاي پيام‌رسان داخلي با پيام‌رسان‌هاي خارجي تأكيد كرده بودند. جالب اينجاست كه معاون دادستان كل كشور هم گفته است: رفع فيلتر تلگرام و اينستاگرام غيرقانوني است!
رشد دنياي مجازي به موازات جهان حقيقي و حتي پيشي گرفتن از آن موضوعي انكار‌نشدني است، به‌خصوص اينكه حالا ديگر نمي‌توان تفكيكي ميان فضاي مجازي و فضاي حقيقي قائل شد و اين دو آنچنان بر يكديگر اثرگذارند كه در بسياري از موارد چالش‌هاي يكي دامنگير ديگري مي‌شود. در كشور ما هم در بسياري از موارد چالش‌هاي فضاي مجازي از محاسنش پيشي گرفته است. كافي است تا سري به دادگاه‌ها و گزارش‌هاي پليس فتا بزنيم تا دريابيم فضايي كه متعلق به ما نيست و براي بهره‌برداري مخاطب ايراني امن نشده است، توانسته در امنيت و سلامت جامعه اختلالاتي را به‌وجود آورد و مسئولان مرتبط با حوزه فضاي مجازي اعم از شوراي عالي فضاي مجازي و وزارت ارتباطات در اين حوزه فعالانه عمل نكرده‌اند. در چنين شرايطي، اما دكتر حسن روحاني، رئيس‌جمهور معتقد است عدم درك درست از سرعت تحولات فضاي مجازي و تأثيرات آن موجب شكاف نسلي مي‌شود. وي تصريح كرد: دولت بايد تلاش كند در حوزه توسعه اقتصاد فضاي مجازي از جهان عقب نيفتيم.
فيلترينگ غيرقانوني
در برابر نگاه دولت به عقب نيفتادن از دنيا عبدالصمد خرم‌آبادي، معاون دادستان كل كشور و دبير كميته فيلترينگ در يادداشتي عنوان كرد: «آمارهايي كه برخي از مسئولان در خصوص كاهش ۴۰درصدي تراكنش‌هاي بانكي در زمان فيلتر تلگرام ارائه دادند، صحيح نيست. به نظر مي‌رسد اين آمارسازي‌ها براي توجيه رفع فيلتر غيرقانوني تلگرام و اينستاگرام است. نبايد با ارائه آمار غلط مردم را به اشتباه انداخت.» آنطور كه معاون دادستان كل كشور گفته رفع فيلتر تلگرام و اينستاگرام غيرقانوني است. خرم‌آبادي در بخش ديگري از يادداشت خود نوشته: «بي‌تفاوتي قوه‌مجريه در قبال فعاليت مجرمانه تلگرام و اينستاگرام نوبر، بي‌سابقه، شگفت انگيز و تأسف بار است.»
محك پيام‌رسان‌هاي داخلي
محمد‌جواد آذري جهرمي در پاسخ به پرسشي درخصوص اقدامات وزارت ارتباطات براي تقويت پيام‌رسان‌هاي داخلي گفت: ما در موقعيت پيش آمده در اتفاقات اخير توانستيم نقاط ضعف و قوت پيام‌رسان‌هاي داخلي را ارزيابي كنيم و در واقع اين اتفاقات آزمون خوبي براي پيام‌رسان‌هاي داخلي بود. در رابطه با تقويت پيام‌رسان‌هاي داخلي شوراي فضاي مجازي سند مصوبي دارد كه در آن تكاليف دستگاه‌هاي مختلف مشخص شده است. وزارت ارتباطات عمده وظايف خود را در اين زمينه انجام داده است و باقيمانده وظايف نيز در كوتاه مدت نيز تكميل مي‌شود. وزير ارتباطات گفت: اما موضوع فقط اين سند نيست، بلكه بحث، بحث تكنولوژي است. استراتژي ما بايد تقويت شبكه‌هاي اجتماعي بومي و رقابت در بازار براي خروج از انحصار شرايط فعلي باشد كه در اين دو مسير ما حركت مي‌كنيم.
پس گرفتن شكايت دولت
آذري جهرمي افزود: با موافقت رئيس‌جمهور بنا شد ۵۰۰ ميليارد تومان در دو سال پيش‌رو، براي توسعه خدمات كسبوكارهاي نوپا كه در زمينه شبكه ملي اطلاعات فعاليت مي‌كنند، در نظر گرفته شده است كه اين منابع مي‌تواند مستقيم به اين بنگاه‌ها داده يا به صندوق سرمايه‌گذاري‌هاي خطرپذير تزريق شود. در سه هفته آينده وزارت ارتباطات با مركز ملي فضاي مجازي در اين زمينه به جمع‌بندي نهايي مي‌رسد. وزير ارتباطات در ادامه با اشاره به اينكه سند استراتژي ايران در اقتصاد ديجيتال در شش ماه آينده از طريق وزارت ارتباطات به دولت پيشنهاد مي‌شود تا در دولت بررسي شود، اظهار كرد: هدف ما اين است كه تا شش ماه آينده سند اقتصاد ديجيتال را در كشور داشته باشيم. با اين اقدامات مي‌توانيم خدمات مورد‌نياز كشور را تأمين كنيم.
آذري جهرمي خاطر نشان كرد: شكايت بدنه دولت از كسب و كارهاي نوپا قبل از مطرح شدن در مراجع قضايي، در كميته‌اي به مسئوليت معاونت حقوقي رياست جمهوري و عضويت نمايندگان وزارت ارتباطات، وزارت كار و معاونت علمي رياست جمهوري بررسي شود و سپس به دستور قضايي ارجاع شود. اين تصميم مي‌تواند تضميني براي فعاليت كسب و كارهاي نوپا باشد.
بر اساس گزارش مركز ملي فضاي مجازي تاكنون 132 هزار و 834 شغل توسط 21 استارتاپ در ايران ايجاد شده است.
با تمام اينها نمي‌توان انكار كرد هنوز فضاي مجازي نه براي مردم و نه براي دولت به‌طور كامل شناخته شده نيست. اين واقعيتي است كه موجب شده تا دولت از يك‌سو بر سر راه استارت‌آپ‌ها سنگ‌اندازي كند و از سوي ديگر با رها كردن بخش‌هاي ديگر از فضاي مجازي چالش‌هاي متعددي را براي كاربران به‌وجود آورد؛ كاربراني كه در هزارتوي فضاي مجازي سردر‌گم شده‌اند.
