به جز دولت انگلیس كه در برابر درخواست ترامپ برای تغییر برجام موضع سکوت در پیش گرفته، تقریباً هر چهار دولت طرف مذاكره هستهای با ایران با درخواست مجدد رئیسجمهور امریکا برای تغییر در توافق هستهای مخالفت كردند، هرچند این مخالفت با شدت و حدتهای مختلف ابراز شده است. نماینده اسبق انگلستان در آژانس بینالمللی انرژی اتمی به سخنرانی جمعه شب ترامپ در این باره اشاره كرده و گفته كه امریکا برای تغییر مفاد برجام روشی عجیب در پیش گرفته و در حال تهدید کردن متحدان دیرینه خود است.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه دومین مقام روس بود كه روز یكشنبه تأكید كرد كه مسکو با هرگونه تلاش برای تضعیف توافق هستهای موجود میان کشورهای 1+5 و ایران مخالف است. در میان پنج كشور مذاكرهكننده با ایران بر سر برجام به جز امریکا، روسها قاطعانهتر از دیگران موضعگیری كردهاند. لاوروف گفته است:« برجام قابل اصلاح نیست و ما در برابر هرگونه تلاش برای متوقف ساختن آن خواهیم ایستاد. ما موضع منفی درباره تصمیمات و اعلامیه منتشر شده واشنگتن داریم.» وزیر خارجه روسیه گفته كه انتظاری بیش از این از ترامپ نمیرفت، زیرا ایالات متحده به دنبال تضعیف برجام بود:« خروج ایالات متحده از توافق ایران یک ضربه بسیار جدی به کل نظام موافقتنامههای بینالمللی است. صحبت درباره توافقنامه جدیدی که امریکا توصیف میکند، برای مسکو غیرقابل درک است.» لاوروف درباره تحریمهای حقوق بشری و موشكی امریکا علیه ۱۴ فرد و نهاد نیز گفت:«مطمئناً تصمیمات در مورد افزایش تحریمها باعث نگرانی میشود.» چینیها هم در رویهای مشابه روسها و البته با لحنی ملایمتر، خواستار «حفظ و حراست» از توافق هستهای شدهاند كه به گفته لوكانگ، سخنگوی وزارت خارجه چین، «به سختی به دست آمده است». سخنگوی وزارت خارجه چین گفته است:« موضع ثابت و واضح چین این است که با تحریم یکجانبه یك کشور دیگر بر اساس قوانین داخلی یک کشوردیگر، مخالف است.»
موضع اروپا؛ محتاط یا جدی؟
در حالی كه از همین حالا بحثهایی شروع شده كه واكنش اروپا به خروج احتمالی امریکا از توافق هستهای ایران چه خواهد بود، مقامهای بلندپایه اتحادیه اروپایی و سه كشور اروپایی طرف مذاكره هستهای با ایران نیز خواستار پایبند ماندن ترامپ به توافق هستهای شدهاند. «پیتر جنکینز»، نماینده اسبق انگلستان در آژانس بینالمللی انرژی اتمی روزشنبه در یادداشتی درباره بیانیه اخیر «دونالد ترامپ» رئیسجمهور امریکا درباره توافق هستهای، نوشت امریکا در تلاش برای تغییر مفاد برجام روشی عجیب در پیش گرفته و در حال تهدید کردن متحدان دیرینه این کشور است. همزمان، در شرایطی كه روزنامه لسآنجلستایمز دیروز با اشاره به موضعگیری جمعه شب ترامپ نوشت كه دونالد ترامپ به لغو برجام نزدیکتر شده، در تهران دیپلماتهای ایرانی به خبرنگار «جوان» گفتهاند كه اروپاییان خواستار این هستند كه در سناریوی احتمالی خروج دولت امریکا از توافق هستهای، ایران در برجام بماند و آنها نیز از موضع ایران پشتیبانی خواهند كرد. با این حال، در تهران در خصوص واكنش احتمالی اروپا به سناریوی خروج امریکا تردیدهای جدی وجود دارد، به خصوص اینكه تهران سابقه چندان روشنی از قرار گرفتن كشورهای اروپایی در جانب خود ندارد، در چنین شرایطی، به نظر میرسد روند تهدیدهای امریکا از همین حالا شروع شده است. دفتر نخستوزیر رژیم صهیونیستی گفته كه بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل طی تماس تلفنی با رئیسجمهوری فرانسه، گفته كه اگر پاریس خواستار حفظ توافق هستهای با ایران (برجام) است باید برای «اصلاح» این توافق تلاش کند.
این در حالی است كه کاخ الیزه در بیانیهای در اینباره گفته كه ماکرون در گفتوگوی تلفنیاش با نتانیاهو، بر اهمیت حفظ توافق هستهای با ایران و پایبندی تمامی طرفها به تعهداتشان در چارچوب این توافق تأکید کرده است. از طرف دیگر گفته میشود جان هکر، مشاور امنیت ملی «آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان كه برای گفتوگو درباره ایران و سوریه به تلآویو رفته، به همتایان اسرائیلی خود گفته كه آلمان و دیگر قدرتهای اتحادیه اروپا معتقدند که توافق هستهای نتیجهبخش بوده و اروپا با «اصلاح یا لغو آن موافقت نخواهد کرد.» با این حال، هکر به طرف اسرائیلی گفته كه آلمان آماده است تا خارج از حوزه توافق هستهای، در مسائلی مانند برنامه موشکهای بالستیک و فعالیتهای منطقهای، به ایران فشار بیاورد. فدریكا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در موضعگیری متفاوت تصمیم رئیسجمهور امریکا برای ادامه تعلیق تحریمهای ایران را مثبت ارزیابی کرد. او در عین حال، با اشاره به نشست وزرای خارجه سه كشور اروپایی با ظریف گفت: نشست بروکسل فرصتی بود تا درباره دیگر مسائل غیرهستهای با ایران گفتوگو کنیم. موگرینی در ادامه نوشت: توافق هستهای کارساز بوده، آژانس بینالمللی انرژی اتمی تاکنون 9 بار این توافق را تأیید کرده و این توافق برای امنیت اروپا و تمام جهان ضروری است. اینکه دونالد ترامپ رئیسجمهور امریکا روز جمعه تأیید کرد که امریکا به تعهداتش عمل میکند یعنی تمدید تعلیق تحریمهای هستهای ایران در چارچوب برجام گامی مثبت است. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه یادداشت خود تأکید کرد: در حقیقت توافق بر اساس یک مأموریت سازمان ملل انجام شد که ابعاد آن را به طور شفاف مشخص میکند. موگرینی در بخش دیگری از این یادداشت تأکید کرد که خاورمیانه منطقهای استراتژیک برای اتحادیه اروپاست و ثبات، امنیت و صلح این منطقه به طور مستقیم به ثبات، امنیت و صلح اروپا گره خورده است و آنها متعهد به محافظت از آن هستند.