محمدصادق عابديني
كمتر كاربر تلفنهاي همراه را ميتوان پيدا كرد كه از خدمات سرويسهاي ارزشافزوده بر پايه كدهايUSSD بيخبر باشد يا تا به حال از آنها استفاده نكرده باشد. كدهايي كه با * شروع و بعد از يك يا چند عدد به # ختم ميشوند. اين كدها بنا بر شرح خدماتشان كوتاه يا بلند هستند. كاربرد راحت اين كدها باعثشده تا استفاده از آنها طي مدت كوتاهي فراگير شود و اقبال عمومي نسبت به آنها بالا برود.
ولي يكي از دلايل مهم رونق بازار سرويسهاي خدمات ارزش افزوده، راديو و تلويزيون است. تبليغات مستقيم و غيرمستقيم كدهاي دستوري USSD كه به خاطر آهنگينبودن كدها معمولاً حضور آهنگيني در برنامههاي تلويزيوني دارد، به خوبي مخاطب را براي استفاده از اين خدمات متقاعد ميكند. اين كدهاي دستوري كارهايي مانند خريد شارژ، انتقال وجه، پرداخت قبوض و خريد سرويس اينترنت را انجام ميدهد و علاوه بر آن در كمپينهاي خيريه حضور چشمگيري دارند. براي مسابقات و نظرسنجيها با گشادهدستي پيشقدم ميشوند و جايزههاي خوبي براي شركتكنندگان در مسابقات تلويزيوني در نظر ميگيرند. اين كدها حتي در كمپينهاي حمايت از تيمهاي ملي ورزشي نيز نقش اول را بازي ميكنند و گويندههاي ورزشي از اينكه گاه و بيگاه در ميان بحثهاي داغ فوتبالي اشارهاي به نام اين سرويسدهندهها كنند، هيچ ابايي ندارند. اين كدهاي مهربان با كاربري راحت، باعث ميشوند خدمات گيرندهها از سفرهاي درونشهري براي انجام كارها معاف شوند و با ارائه تخفيفهاي شگفتانگيز حتي به خاطر استفاده از اين كدها، شگفتزده و برنده جوايز وسوسهانگيزي شوند. همه اين خوبيها يك طرف، اما قضيه رابطه سرويسهاي خدمات ارزشافزوده و همه آن ستاره، مربعها با صداوسيما روي ديگري نيز دارد. روي دوم قضيه كمي با زرق و برق ظاهري ماجرا متفاوت است. جايي كه ستاره مربعها كه اغلب به بانكها و اپراتورهاي تلفن همراه وابستهاند، در شرايط بد مالي صداوسيما، راه ديده شدن را پيدا ميكنند و با پولي كه براي برنامههاي مشاركتي ميآورند، عملاً سكاندار خاموش صداوسيما شدهاند.
صداوسيما سالانه نزديك به 5 هزار ميليارد تومان بودجه لازم دارد. رقم بسيار درشتي كه البته بخش اعظم آن صرف حقوق و مزاياي كاركنان ميشود. اين بودجه بسيار سنگين، از دو بخش تأمين ميشود؛ ابتدا بودجه دولتي و سپس درآمدهاي آگهي صداوسيما. دولت هميشه سهم كمتري را از آنچه واقعاً صداوسيما به آن نياز دارد، تأمين ميكند، بنابراين بار اصلي تأمين مالي سازمان بر عهده درآمدهاي ناشي از تبليغات قرار دادهميشود. پولهايي كه صداوسيما مجبور است براي به دستآوردن آن شرايط خاصي را نيز تأمين كند.
يكي از مديران ارشد سازمان صداوسيما ميگويد زماني تلويزيون با پول حلالي كه دولت ميداد، سريالهايي مانند «شب دهم» ميساخت و اكنون با پولهاي شبههناكي كه از اسپانسرهاي برنامه ميگيرد، مجبور است امثال برنامه[…] را بسازد. ستاره مربعهايي كه در نقش حاميان مالي برنامههاي صداوسيما ظهور پيدا ميكنند، آنقدر قوي هستند كه نقششان از يك حامي مالي به سياستگذار برنامه تبديل شدهاست و مشخص ميكند كه كدام برنامه با چه رويكرد و در چه زماني و به چه مدت روي آنتن باشد. براي درك بهتر آنچه رخ ميدهد، وقتي از يكي از مديران شبكه «نسيم» درباره زمان پايان فصل چهارم خندوانه پرسيديم، وي دوستانه پاسخ داد اين برنامه «اسپانسر» دارد و تا وقتي اسپانسر بخواهد برنامه ادامه پيدا ميكند.
اين اسپانسر هم دقيقاً يكي از همين ستاره مربعهاست. يكي ديگر از ستاره مربعها هم اكبر عبدي را كه مدتهاست در بازيگري از دوران اوج خود دور شده به تلويزيون آورده تا اجراي يك برنامه را بر عهده بگيرد. اين ستاره مربع نوظهور در آينده كارهاي مهمتري در تلويزيون انجام خواهد داد. طبق شنيدههاي «جوان»، اين سرويسدهنده خدمات ارزشافزوده كه وابسته به يكي از اپراتورهاست با مبالغ بسيار بالا در حال تسلط بر برنامههاي تلويزيوني است؛ برنامههايي كه تا پيش از اين توسط ديگر ستاره مربعها تأمين مالي ميشد، اما با پيشنهادهاي اغواكننده سرويسدهنده تازه از راه رسيده باقي رقبا از ميدان به در شدند.