زماني كه عقربههاي ساعت به 10 شب نزديك ميشد، لوسترها در خانهها با لرزش و تكانهاي سريع خبر از وقوع حادثهاي مهيب ميداد. بسياري از ساكنان در كشور كه در اين ساعت در منازل خود بودند با تكانهاي آويزهاي لوستر كه همانند آونگ حركت ميكرد، از وقوع زلزله آگاه شدند.
زلزله 7/3 ريشتري يكشنبه شب كه چندصد كشته و حدود 5 هزار زخمي بر جا گذاشت و هزاران خانه و حدود يكصد هزار نفر را آواره كرد، يکي از بزرگترين زلزلههاي ثبتشده در ايران بود.
اين زلزله در حالي در كشور به وقوع پيوست كه شهرهاي غربي نزديك به كانون زلزله قرار داشتند. در حقيقت با آنكه ايران جزو 10 كشور زلزلهخيز جهان است، متأسفانه در حوزه مديريت بحران و ساختار آن هنوز در گام اوليه در جا ميزند.
ساختار كنوني مديريت بحران كشور هنوز به شكل منسجم تعريف نشده و لايحه اصلاح ساختار مديريت بحران همچنان در دولت و مجلس بلاتكليف رها شده است و يا با حركت كند، پيگيري ميشود و اين در حالي است كه زلزله خبر نميكند و خسارتهاي جاني و مالي را بر جاي ميگذارد.
در كشور ما به دليل نبود ساختار مشخص مديريت بحران در حوزه پيشگيري و حين زلزله، كمتر اقداماتي تاكنون صورت گرفته است. به گونهاي كه تجهيزات و سنسورهاي هشدار سريع كه ميتواند 30 ثانيه قبل از وقوع زلزله افراد را آگاه و يا سيستمهاي حساس شرياني و انشعابات همچون گاز و برق را از مدار خارج كند، استفاده نميشود.
همچنين در بحث اقدامات پيشگيرانه و كنترل از افزايش خسارتهاي جاني و مالي بسياري از سازههاي كشور كه حتي نوساز هم هستند، نيز به گونهاي ساخته شده كه مقررات و ضوابط ملي و استاندارد ساختمان در آنها رعايت نشده است و بافت فرسوده به حساب ميآيد! ساختوساز روي گسلها در پايتخت و نقاط مختلف كشور بدون در نظر گرفتن مطالعات جامع انجام ميشود.
در بحث مديريت بحران حوادث غيرمترقبه، متأسفانه مسئولان كشور در حوزه پيشگيري و كنترل، بعد از حادثه داراي نواقص بسياري است كه اين امر بر ميزان خسارتهاي جاني و مالي و همچنين طولاني شدن بازسازي ميافزايد.
لازم است در كشور ما ساختار تشكيلات مديريت بحران از بالا به پايين و همزمان از پايين يعني از فرد و خانواده بازتعريف مجدد شود تا وظايف بخشهاي مختلف براي مقابله و كنترل و پيشگيري از اين حوادث مشخص شود. در حال حاضر هر چند خسارتهاي زلزله بزرگ كشور محاسبه نشده است، اما توجه به اين نكته ضروري است كه اگر هزينههاي بازسازي و ساير هزينه ناشي از تبعات زلزله براي پيشگيري و كنترل حوادث غيرمترقبه صرف شود، ميتواند در زمان كوتاه نتايج آن را در كاهش خسارتهاي جاني و مالي مشاهده كرد. در كشور ما زلزله خبر ميكند، ولي مسئولان و دستگاههاي متولي بيخبر هستند و فقط حين زلزله در صحنه حاضر ميشوند؛ اي کاش مسئولان هميشه براي زلزلهخيز بودن كشور در آمادگي هميشگي قرار داشته باشند.