جواد محرمی
محمود كريمي، كارگردان مستند «خواب ابراهيم»است، او از سال 78 مستندسازي را آغاز كرده و چند مستند با مضامين صنعتي و اجتماعي در كارنامه دارد. او در گفت و گويي كه پيش روي شماست، به سؤالات «جوان» درباره كم و كيف ساخت مستند «خواب ابراهيم» اشاره كرده است.
چه شد كه خواب ابراهيم ساخته شد؟
در واقع من قرار بود سفارش ساخت پشت صحنه فيلم «چ» را انجام بدهم، اما قبول نكردم چون دوست داشتم كار جدي‌تري دست بگيرم، براي همين سعي كردم دوستان را متقاعد كنم تا مستند مستقلي درباره پشت صحنه فيلم «چ» ساخته شود، فيلم‌هاي پشت صحنه معمولاً براي آرشيو كردن و در حد گرفتن راش ساخته مي‌شود و در ايران نگاه خيلي حرفه‌اي و جدي به اين نوع فيلم‌ها وجود ندارد و در بهترين حالت همراه نسخه خانگي فيلم اصلي ارائه مي‌شود، ولي به نظرم فيلم «چ» قابليت اين را داشت كه درباره فيلم پشت صحنه‌اش نگاه جدي‌تري لحاظ شود؛ چراكه ما با اثر به اصطلاح فاخري در سينماي ايران مواجه بوديم، به نظرم فيلم «چ» اين قابليت را داشت كه مستند مستقلي درباره‌اش توليد شود، چون ما با يك اثر بيگ پروداكشن مواجه بوديم كه در تاريخ سينماي ايران برخي وجوه آن بي‌سابقه بود و تجربه تازه‌اي محسوب مي‌شد، ضمن اينكه خود ابراهيم حاتمي‌كيا كارگردان مؤلف و صاحب سبك و ديدگاهي در سينماي ايران به شمار مي‌رود و همه اينها باعث مي‌شد ساخت يك اثر مستقل درباره پروژه مهمي چون فيلم سينمايي «چ» معقول به نظر برسد. بنابراين با مشورتي كه صورت گرفت با ايده‌ام موافقت شد.
ما با يك مستند پرتره مواجهيم؟
بايد بگويم خير، نمي‌توان به «خواب ابراهيم» پرتره گفت؛ چراكه در واقع ما به رابطه حاتمي‌كيا با فيلم «چ» و احوالات او درباره اين فيلم خاص مي‌پردازيم و فراتر از اين نرفته‌ايم، اينكه او براي خلق اثرش چه خواب و خيالاتي مي‌بيند در مستند آمده‌است، من پيش از آن در دوره ارائه پايان‌نامه دانشگاه به اين فكر مي‌كردم كه هنرمند چه احوالاتي را طي مي‌كند تا به خلق اثر برسد، سعي كردم حين كار بدون اينكه بخواهم با كارگردان رودر رو شوم و با او گفت و گويي مستقيم انجام دهم، كار را پيش ببرم، هر چند خود حاتمي‌كيا محور فيلم است، اما دوربين همواره با فاصله او را زير نظر دارد و روي اجزايي از حالات و رفتارهاي او تمركز دارد كه بتواند شناخت تصويري بهتري از او به مخاطب ارائه دهد. در واقع سوژه براي خودم هم جذاب بود، هم فيلم «چ» و هم خود ابراهيم حاتمي‌كيا، چون او را كارگرداني مؤلف و تأثيرگذار مي‌دانم.
اكران مستند به چه صورت است؟
الان در گروه هنر و تجربه در حال اكران است. زمان ساخت فيلم هنوز گروه هنر و تجربه شكل نگرفته بود، زمان ارائه فيلم از آن استقبال كردند، ولي فرآيند آغاز اكران طول كشيد، مستند ما همان سال در جشنواره فجر و جشنواره سينما حقيقت هم به نمايش درآمد.
چه ويژگي‌هايي مي‌توان براي «خواب ابراهيم» برشمرد؟
دوستاني كه فيلم را ديده‌اند، نظرشان اين است كه «خواب ابراهيم» شبيه هيچ مستندي نيست. مقداري خاص شده، گويي نوعي خواب يا رؤياي فيلمساز در رسيدن به خلق اثر به نمايش درمي‌آيد. فيلم در واقع به يك اتمسفر مي‌پردازد، ديالوگ‌محور يا مونولوگ‌محور نيست، آدم‌ها كارشان را مي‌كنند، به نظرم پشت صحنه از فيلم‌هاي مهم تاريخ سينما اگر حرفه‌اي ساخته شود، حتماً جنبه آموزشي براي دانشجويان و علاقه‌مندان سينما خواهد داشت، همين كه الان اين فيلم دارد اكران مي‌شود، موضوع مهمي است، مستند «خواب ابراهيم» وقتي قابليت ارائه به جشنواره‌هاي فيلم را دارد؛ يعني مستند مستقلي است و فراتر از يك پشت صحنه معمولي است. «خواب ابراهيم» در واقع سندي براي زحماتي است كه براي توليد و خلق فيلم «چ» كشيده شده است.
