نیره ساری
چند صباحي مي‌شود كه ديگر خبري از بازي‌هاي فكري و پر‌جنب و جوش كوچه و خيابان نيست و جاي هفت‌سنگ و خاله‌بازي و دويدن دنبال يك لاستيك در دنياي كودكان را اسباب‌بازي‌هاي جذاب‌تري محاصره كرده است. ديگر مثل گذشته كودكان فعاليت‌هاي بدني ندارند و بيشتر اوقات سرجاي خود نشسته‌اند و موبايل و تبلت به دست مشغول بازي يا كار با وسايل هوشمند خود هستند.
در يك كلام مي‌توان گفت تكنولوژي‌هاي جديد و لاكچري به خانواده‌هايي با درآمد بالا و متوسط محدود نيست و تقريباً در دسترس همه قرار گرفته است. جالب اينجاست كه اكثر خانواده‌ها و والدين نيز بر اين عقيده استوار هستند كه تبعات ناشي از اين غرق شدن در دنياي مدرن از هر سو دير يا زود دامنگير آنها مي‌شود، اما كنترل ابعاد منفي اين تكنولوژي تا حدي از عهده آنها خارج شده است، كمااينكه نظارت درست و برنامه‌ريزي دقيقي هم از سوي برنامه‌ريزان و مسئولان صورت نمي‌گيرد. اينگونه است كه هر روز بر آمار فاجعه‌آميز آسيب سنگين تلفن‌هاي همراه هوشمند افزوده مي‌شود.
چند وقت پيش بود كه در همين صفحه گزارشي نوشتيم با اين تيتر آماري كه ۱۴ ميليون «گيمر» زير ۱۹ سال در كشور وجود دارد. بازي‌هايي كه علاوه بر غير‌آنلاين بودن شعاع جذابيت آن به بازي‌هاي آنلاين رسيد و به لطف اينترنت پرسرعت بين دانش‌آموزان شايع شد، خطر مهمي كه علاوه بر آنكه نوجوان را براي افزايش رتبه بازي تحريك به پرداخت پول مي‌كند، اخلاقيات را نيز با نوع پوشش و ارتباطات در برخي بازي‌ها هدف گرفته است.
در اين راستا گفتيم به طور حتم نمي‌توان هيچ كس را به طور كامل از مقابل لپ‌تاپ، تبلت و تلفن‌هاي هوشمند دور كرد، بلكه فقط بايد تلاش كرد زماني را كه فرزندان براي سرگرم بودن در تكنولوژي‌هاي روز دنيا صرف مي‌كند، مديريت كرد كه لازمه دور بودن از تهديدات اين فناوري‌ها، چيدمان برنامه‌اي مدون براي پركردن اوقات فراغت از سوي والدين و دستگاه‌هاي مرتبط با اين موضوع است.
اما كاش تبعات دنياي مدرن در دنياي كودكان و نوجوانان تنها به همين بازي‌هاي آنلاين و غير‌آنلاين و يكجا نشيني پاي تبلت و گوشي هوشمند ختم مي‌شد. كار به جايي رسيده كه حتي ساده‌ترين امكانات تلفن همراه امروز باعث دردسرهاي فراواني شده كه تبعات آن تا ماه‌ها و حتي سال‌ها همراه فرد خواهد بود.
آسيب‌هاي تلفن همراه
ضعف بينايي، بروز مشكلات عصبي در كودكان، پايين آمدن كيفيت خواب، به وجود آوردن اختلالات ذهني، منزوي شدن كودكان، چاقي كودكان، تومور مغزي، آسيب‌هاي انگشت دست كودكان، خطر ابتلا به سرطان، آسيب‌هاي جسمي فراوان در اثر استفاده از هندزفري، اعتياد به تلفن همراه، كاهش مهارت‌هاي ارتباطي، محدود شدن يادگيري، اتلاف وقت زياد، در ارتباط قرار گرفتن با اطلاعات نامتناسب تنها بخشي از اين آسيب‌هاي شناسايي شده است.
بسياري از محققان نيز معتقدند استفاده بيش از اندازه از تلفن همراه در ذهن و اعصاب كاربران نوعي اعتياد پديد مي‌آورد كه درست مانند اعتياد به موادمخدر، بازي‌هاي رايانه‌اي و اينترنت مخرب است.
در حالت كلي به نظر مي‌رسد همين اندك كنترل فعاليت كودكان و نوجوانان در اينترنت نيز كه توسط والدين صورت مي‌گيرد، فقط به خانه محدود مي‌شود، اما اين دولت‌ها هستند كه وظيفه دارند فعاليت‌هاي كودكان و نوجوانان زيرسن قانوني را در جامعه خود كنترل كنند؛ از تصويب قوانين براي اجراي فيلترينگ توسط اپراتورهاي تأمين‌كننده گرفته تا اطلاع‌رساني و آموزش كودكان براي جلوگيري از سوءاستفاده‌هاي احتمالي. محدوديتي كه لازم بوده ساير فعاليت‌هاي اينترنتي كاربران ديگر را تحت‌الشعاع قرار ندهد و از طرف ديگر فراهم‌كننده خطر فكري مرتبط با فرهنگ كشور نيز باشد و نوجوان و كودك امروزي را دور از دنياي مدرن قرار ندهد.
آنچه نگراني ساير دولت‌ها است
به طور مثال امروزه كتابخانه‌ها و مدارس كشور امريكا به طور گسترده‌اي از اينترنت به عنوان ابزاري براي آموزش دانش‌آموزان خود استفاده مي‌كنند، اما تمامي كتابخانه‌ها و مدرسه‌هاي ابتدايي و راهنمايي اين كشور بايد از تكنولوژي سيستماتيك فيلترينگ روي كامپيوتر‌هاي مورد استفاده دانش‌آموزان استفاده كنند.
انگليس ديگر كشوري است كه با استفاده از قرارداد دولت با شركت‌هاي مرتبط فيلتر‌هاي خانگي را راه‌اندازي كرد تا خانواده‌ها ديگر نيازي به دانلود و نصب نرم‌افزار‌هاي فيلترينگ براي كنترل اينترنت خود نداشته باشند و تنها با راه‌اندازي اين سيستم توانستند فعاليت فرزندان خود را در اينترنت تحت نظارت خود درآورند.
آلمان نيز ديگر كشوري بوده كه طي يك قرارداد با اپراتورهاي همراه، آنان را موظف كرد دسترسي به مطالب غيرقانوني را محدود كنند و با تعبيه سيستم‌هاي شناسايي، برخورد نكردن كاربران زيرسن قانوني با مطالب پورنوگرافي را تضمين كنند.
شركت‌هاي تأمين‌كننده خدمات اينترنتي كشور كانادا نيز برنامه‌هاي زيادي به منظور آموزش امنيت سايبري ايجاد كرده‌اند. همچنين بسياري از همين شركت‌ها ابزار كنترل والدين و همچنين وب‌سايت‌هاي اطلاع‌رساني فراواني در اختيار كاربران خود قرار داده‌اند تا به اين وسيله به خانواده‌ها در جهت كنترل دسترسي كودكان به اينترنت كمك كرده باشند. طبق استراتژي دولت، سال‌هاست كه برنامه‌هاي منسجم و كاملي در حيطه آموزش امنيت سايبري جزو برنامه درسي اصلي كودكان كانادايي قرار گرفته است.
حال آنكه در كنار همه اينها با آمدن شبكه‌هاي اجتماعي نظير تلگرام، دنياي پنهان‌كاري و يواشكي‌هاي سن نوجواني در ايران وسعت بيشتري هم پيدا كرده است، بي‌آنكه والدين دلسوزي براي كنترل در اين فضاها پيدا شود. دنيايي كه يك‌سوي آن را فضاي چت و گفت‌وگو، ارسال تصاوير خصوصي و غير‌خصوصي مستهجن و غير‌اخلاقي احاطه كرده است، يك سوي آن را مطالب غير‌واقعي و بعضاً شبهات ديني و مذهبي و يك سوي ديگر آن شامل اقداماتي چون فروش موادمخدر و قرص‌هاي روانگردان و مشروبات الكلي مي‌شود.
آنچه مورد توقع است فراهم کردن امنيت كاربران در هر سني از طريق فضاي شبكه ملي اطلاعات است كه اميد است با فراهم شدن شرايط مديريت جديد در فضاي ارتباطي كشور، فارغ از اقدامات نمايشي شاهد تحقق اهداف كوتاه‌مدت و بلند‌مدت در اين راستا باشيم.
