رئیس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها
و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اعلام کرد: «بیش از 4 هزار و 300 نسخۀ خطی و چاپ سنگی
نفيس از آثار علامه ملا محمدباقر مجلسی (مجلسي دوم) در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس
رضوی نگهداری می‌شود که برخی، به خط خود علامه بوده و یا دارای تأييد، تصحيح،
مقابله و يادداشت علّامه در حاشية اوراق است».
حجت الاسلام نوری نیا، با بيان اينکه در ميان
اين آثار ارزشمند، 400 نسخة خطي و
چاپ سنگي نفيس از «زاد المعاد» موجود است که بيشتر آن‌ها از لحاظ متن، تصحيح و درجة
خوشنويسي از اهميت قابل توجهي برخوردار است، تصريح کرد: «از اين اثر که در اعمال و
ادعية ماه‌ها، زیارات و نمازهای مستحبی و واجب و احکام اموات و زکات
و... به زبان فارسي تأليف شده، مشاهیر خوشنویسان و مذهبّان، استنساخ زيادي نموده‌اند
که يکي از نفيس‌ترين نسخه‌هاي آستان قدس، به خط «میرزا احمد نیریزی» معروف به
«قبله الکتّاب»، در قرن 11 هجري قمري کتابت شده است».
وی به بيان ديگر ويژگي‌هاي
اين نسخه پرداخت و گفت: «صفحة افتتاح، دارای سرلوح زرپوش مرصّع منقّش با یک کتیبة
قلمدانی است که نام کتاب به زر در زمینة لاجورد آن کتابت شده و حاشیة صفحة اول و
دوم، تشعیرسازی تذهیب به مکتب شیراز است.»
نوری نیا ادامه داد: «اين نسخه، در قطع وزیری 17*24 سانتی‌متر
با جدول‌بندی و کمندکشی اوراق به زر و تحریر مشکی، خط نسخ 17 سطری، کاغذ نخودی
آهار مهره متن و حاشیه شده و جلد تیماج مشکی است و در زمان مرتضی قلی‌خان طباطبایی
نائینی به سال 1337 هجری قمری وقف شده است.»
وی با اشاره به اينکه
بيشتر نسخه‌هاي «زاد المعاد» در کتابخانة آستان قدس رضوي، در دورة قاجار کتابت و
خوشنویسی و صفحه آرایی شده است، اضافه کرد: «از جمله، نسخه‌اي به خط محمد علي
خوانساري است که در 1241 قمري به نام فتحعلي‌شاه قاجار کتابت شده و نسخه‌هاي ديگر
به خط مسيح حسيني در 1217، به خط محمد اسماعيل اصفهاني در 1214 و به خط ابوالقاسم
يزدي در 1207 است».
وي توضيح داد: «يکي از
اين نسخه‌های مزیّن، داراي سرلوح مزدوج در دو صفحة اول با نقوش اسليمي، تمام صفحات
جدول‌بندي به زر و سياهي، صفحات کمندکشي به سرخي، جلد تيماج، خط نسخ خوش 17 سطري، و نسخة ديگر
با سرلوح بسيار عالي و نفيس، داراي تذهيب، ترصيع، جدول، سرلوح، کتيبه و کمند است».
نوری نیا در ادامه، ، با بيان اينکه 900 نسخة
چاپ سنگي نفيس نيز از «بحارالانوار» موجود است، افزود: «از اين اثر با عنوان کامل
«بحار الأنوار الجامعه لدُرر اخبار الائمه الاطهار(ع)» که بزرگترين منبع حديث در
تشيع به زبان عربي است، کتابت زيادي شده و بيشتر نسخه‌هاي آن در گنجينة کتب خطي
آستان قدس رضوي نگهداري مي‌شود که برخي به خط مؤلف، دارای يادداشت، حاشيه، تصحيح،
مقابله و بلاغ است». وی در پايان خاطرنشان
کرد: «از ديگر آثار علامه همچون عين الحيات، جلاء العيون، حق اليقين، حليه
المتقين، حيات القلوب، تحفه الزائر و مقباس المصابيح نيز در زمان مؤلف فراوان
استنساخ شده که بيشتر آن‌ها در کتابخانة آستان قدس رضوي نگهداري مي‌شود.»
