نويسنده: حسين گل محمدي
برخي از ما با موضوع «احترام به عقايد ديگران» سرسري برخورد مي‌كنيم. سرسري يا بي‌اهميت از آن جهت كه اين جمله در بيشتر مواقع فقط در حد يك حرف باقي مي‌ماند و در واقع موضوع «احترام به عقايد و نظرات ديگران» در بين افراد جامعه امروزي، يك شعار متجددگرايانه به حساب مي‌آيد و آن را با يك ژست روشنفكرانه و در مواقع اضطراري و در مخالفت ديگران در برابر نظرمان بيان مي‌كنيم تا به نوعي خود را از مخمصه نظرات مخالف نجات دهيم. روزهاي پر هياهوي انتخابات را پشت سر گذاشتيم. روزهايي كه پر از شور و هيجان براي مردم كشورمان بود. روزهايي كه به نوعي مردم را در مقابل هم يا در كنار هم قرار داد. نظرات و ديدگاه‌هاي مختلف افراد جامعه، كنش و واكنش‌هاي زيادي را در پي داشت. در اين ميان چه دوستي‌هايي كه به كدورت و تيرگي تبديل شد و چه روابط خويشاوندي كه تحت تأثير موضوع قرار گرفت و به سردي گراييد.
در جريان روزهاي منتهي به انتخابات در مكان‌هاي اجتماعي يا محافل خصوصي، تنها نظرات و ديدگاه‌هاي مختلف افراد درباره كانديداهاي مورد نظرشان رد و بدل مي‌شد و همواره همگان سعي در مجاب كردن و تحميل نظر خود به ديگران داشتند كه اگر موفق به اين امر نمي‌شدند به قولي، بحث بالا مي‌گرفت و تبديل به مشاجره مي‌شد. ماجراي انتخابات را از اين منظر در ابتداي اين گفتار آوردم كه نمونه بارزي از پايين بودن سعه صدر ما را در شنيدن صداي مخالف نشان مي‌داد در حالي كه باور عميق به يك اصل انساني و عمل به آن موجب جلوگيري از بسياري از اين برخوردها و مشاجرات مي‌شد: « اصل احترام به نظرات ديگران ....»
اين را بايد بدانيم كه همه مردم همواره در عقايد، ديدگاه‌ها و نظرات خود با ديگران متفاوت هستند و هيچ كس مثل ديگري نيست. اما اين دليل نمي‌شود كه قادر به تعامل و ارتباط با ديگران نباشيم.
خيلي‌ها تصور مي‌كنند اگر به نظرات و عقايد ديگران احترام بگذارند به شعور خود بي‌احترامي كرده‌اند. اين دسته از افراد معتقدند دليلي ندارد در برابر هر نظر درست و غلطي تعظيم كنند و احترام بگذارند. آيا واقعاً اينگونه است؟ آيا احترام گذاشتن به نظر و انديشه ديگران از بزرگي ما چيزي كم مي‌كند؟ اينكه افراد جامعه فكر كنند داناي كل هستند و ديگران نمي‌فهمند چنين جامعه‌اي آيا بهنجار و متعادل خواهد بود ؟ قطعاً اينگونه نيست. احترام گذاشتن به ديگران يكي از نشانه‌هاي عظمت و بزرگي هر انساني است.
مردم كساني را كه به آنها احترام مي‌گذارند و براي سليقه و عقايد آنها ارزش قائل مي‌شوند، دوست دارند. تمام افراد در چارچوب زندگي شخصي خود داراي سلايق و تفكرات خاص خود هستند. وجود اختلاف سليقه‌ها و عقايد و نظرات مختلف، انسان‌ها را از هم تفكيك مي‌كند.
دنياي هر فردي براي خودش قابل احترام است پس دليل ندارد مرتب در پي نفي كردن آنها باشيم، آن هم در جهت تحميل نظر درست يا غلط خود به ديگران. اين رفتار، موجب بروز انزجار در ديگران مي‌شود و افراد را منزوي و گوشه‌گير مي‌كند. البته بايد به اين نكته هم توجه داشته باشيم كه اگر نظر و عقيده‌اي از نگاه ما اشتباه است، نبايد صرفاً در جهت خوش آمدن ديگران آن را بپذيريم، زيرا موجب بروز چاپلوسي در جامعه مي‌شويم. بهتر آن است كه عقايد اشتباه را در او به شكل خيلي دوستانه و مسالمت‌آميز و به مرور زمان اصلاح كنيم. زماني كه به رأي، نظر و سليقه افراد احترام بگذاريم مسلماً آنها هم به رأي و نظر ما احترام خواهند گذاشت كه اين روند خود باعث گسترش فرهنگ مشورت و مشاوره و بهبود روابط اجتماعي و ارتقاي فرهنگ عمومي در جامعه مي‌شود.
چه خوب است با هم تمرين كنيم چگونه وقتي با يك نظر مخالف نظر خودمان مواجه مي‌شويم رفتاري از خود نشان ندهيم كه باعث دلخوري و كدورت بشود. مثلاً از انتقاد و سرزنش در مورد باورهاي قلبي و عقايد ديگران خودداري كنيم. روحيه تند انتقادي نسبت به ديگران نه تنها باعث از دست دادن دوستان ما مي‌شود بلكه منجر به خصومت نيز خواهد شد. اگر به باورهايي كه سال‌ها در درون آنها ريشه دوانده است، توهين كنيم و آنها را بي‌معني بدانيم، ديگر انتظار هيچ رابطه دوطرفه يا تفاهم را نبايد داشته باشيم. مهم نيست چقدر آن عقايد را باور داريم، تنها با درك حداقل ظاهري، مي‌توانيم به جاي ايجاد ديوار و فاصله، پلي ارتباطي بسازيم و بعدها به صورت دوستانه و طي زمان ديدگاه‌هاي خود را درباره عقايد آنان بگوييم.
بهتر است عقايد خود را به ديگران تحميل نكنيم، اگر در مورد باورهاي خود، قصد متقاعد كردن فردي را داريم، مي‌توانيم با روشي مسالمت‌آميز شروع كنيم. نبايد انتظار پيروي او از خودمان را داشته باشيم، او هم به عنوان يك انسان متفاوت از ما، حق انتخاب دارد، اما شايد به مرور زمان با ما هم‌عقيده شود.
بنابراين چه خوب است بدون اظهار مخالفت و جبهه‌گيري، نظرات ديگران را گوش دهيم و اين خود بهترين روش براي اداي احترام است. البته ما مجبور به پذيرش باورها و نظرات ديگران نيستيم، اما فراموش نكنيم در اين حالت شايد واقعاً نكته يا روشي جديد براي رسيدن به درجه‌اي بالاتر در زندگي خود، كسب كنيم. اين نكته را هم نبايد فراموش كنيم كه اگر به ديگران احترام نگذاريم، مردم ما را به چشم يك انسان بي‌محبت نگاه مي‌كنند كه قادر به درك ارزش وجودي ديگران نيستيم. اگر انتظار داريم كه ديگران با ما با احترام رفتار كنند، اولين قدم اين است كه با ديگران با احترام رفتار كنيم. بدون شك احترام و مهرباني، بهترين شيوه تعامل با ديگران است و حرف آخر اينكه، هيچ كدام ما داناي كل نيستيم پس به عقايد و نظرات ديگران احترام بگذاريم.
