نويسنده: ندا طباخيان اصفهاني*
پروردگار خوبي‌ها، ميزبان مهمانان ويژه خود است و اين ماه را براي بندگانش اينگونه وصف مي‌كند: «(روزه، در چند روز معدود) ماه رمضان است. ماهي كه قرآن، براي راهنمايي مردم و نشانه‌هاي هدايت و فرق ميان حق و باطل، در آن نازل شده است. پس آن كس از شما كه در ماه رمضان در حضر باشد، روزه بدارد و آن كس كه بيمار يا در سفر است، روزهاي ديگري را به جاي آن روزه بگيرد، خداوند راحتي شما را مي‌خواهد، نه زحمت شما را، هدف اين است كه اين روزها را تكميل كنيد و خدا را بر اينكه شما را هدايت كرده، بزرگ بشماريد، باشد كه شكرگزاري كنيد.» روزه تمرين كلاس بندگي است. درباره بعد معنوي ماه مبارك همين بس كه در آن صفاي قلب، شكسته شدن غرور و سركوب كردن نيروي شهوات، شناخت و نزديكي به حق و زدودن دل از هر آنچه غير خدايي است، متجلي است. در اين ماه كمتر كسي پيدا مي‌شود كه روزه بگيرد ولي به يكسري امور مانند ماه‌هاي قبل بي‌اعتنايي كند. به راستي علت اصلي اين توجه چه مي‌تواند باشد؟
تقوا اولين درس كلاس روزه داري است. انسان نبايد خود را سرگرم لذت‌هاي جسمي كند، بايد خود را بزرگ‌تر از آن بداند كه زندگي مادي را هدف قرار دهد و مؤثرترين ابزار راهگشا براي راهي كه در پيش دارد روزه است. تقوا اولين درس كلاس روزه‌داري است.
دومين فلسفه روزه اثر اجتماعي آن است. به گونه‌اي كه درس مساوات و برابري در ميان افراد جامعه مي‌دهد.
سومين اثر روزه بر انسان، از نظر بهداشتي و درماني است، چراكه علم اثبات كرده است عامل اصلي بسياري از بيماري‌ها زياده‌روي در خوردن غذاهاي مختلف است. پيامبر اكرم نيز در اين باره مي‌فرمايند: «معده خانه تمام دردهاست و امساك (روزه) بالاترين داروهاست.»
به راستي روزه يكي از جايگاه‌هايي است كه مجالي براي در بند كشيدن و كنترل شهوات و خواسته‌هاي نفساني به انسان مي‌دهد و در اين بين يكي از بزرگ‌ترين خواسته‌هاي نفس، پايمال كردن عفت است.
عفت در لغت، به معناي مبارزه با فزون خواهي نفس و شهوات است كه متأسفانه امروزه، عفت ورزي به راحتي توسط بسياري از افراد جامعه ما به دست فراموشي سپرده شده است و فضاي روحاني اين ماه مبارك كه بستري مناسب براي كنترل اميال نفس سركش است مي‌تواند اين دستور موكد دين را زندگي دوباره ببخشد، چراكه روزه و روزه داري در اين ماه يك برنامه تربيتي الهي است و چه سعادتمند است كسي كه از اين برنامه خودسازي كمال استفاده را كند و روزه را محدود به امساك از خوردن و آشاميدن نكند.
چه عالي است كه انسان، در اين ماه به واسطه واجبي مثل روزه، فاصله را با معبودش كمتر و كمتر مي‌كند و چه خوب بود، اگر اين كار نه تنها در اين ماه، بلكه در تمام روزهاي زندگي ادامه پيدا مي‌كرد.
اما آنچه اين روزها حال و هواي روحاني و معطر اين ماه عزيز را مكدر مي‌كند، وجود افرادي است كه با وجود داشتن پدران و مادران و اجداد مومن و معتقد و روزه‌گير و با وجود اينكه نام مسلمان شيعه را با خود يدك مي‌كشند، بي‌هيچ دليلي از روزه داري سر باز زده و اين واجب الهي را ترك مي‌كنند. به راستي چه عاملي انسان را به جايي مي‌رساند كه به راحتي خود را از حال و هواي روح افزاي اين ماه دور ساخته و كفران نعمت كند؟ چرا ما حاضريم هر خرجي براي خوشگذراني جسم كنيم ولي كاري براي خوشگذراني روح نكنيم؟ چرا اجازه مي‌دهيم روز به روز روي روحي كه در بدو تولدمان صيقل يافته و نوراني بوده گرد و غبار غفلت و توجه به نفسانيات بنشيند؟ آيا عاملي جز غفلت از ذات اقدس الهي و غفلت از فلسفه خلقتمان مي‌تواند ما را تا اينجا رسانده باشد؟! و اين در حالي است كه متأسفانه امر به معروف و نهي از منكر به كلي از فضاي جامعه رخت بربسته و اين امري است بس تأسف‌بار!
از اين افراد كه بگذريم مي‌رسيم به شماري از افرادي كه هنوز به اين واجب الهي پايبندند ولي اسيرآداب و رسوم غلطي هستند كه در اين ماه ميان بسياري از مردم رواج پيدا كرده است.
سفره‌هايي كه در قديم با خرما، نان و پنير تزئين مي‌شدند تا نه تنها در چشيدن طعم گرسنگي، بلكه در چشيدن طعم غذاي فقرا، با ايشان همسو و مساوي باشند، امروز جاي خود را به سفره‌هاي پر زرق و برق و مجللي داده‌اند كه نه تنها انسان را به ياد فقرا نمي‌اندازد، بلكه به گونه‌اي دل فقيران را بيش از بيش به درد مي‌آورد! سفره‌هايي كه به جاي آنكه ساده برپا شود و به جاي آن كمكي به فقيري كند، روز به روز تجملگرايانه‌تر و دنيايي‌تر شده و بدتر از همه آنكه بعد از اين همه تجملات و هزينه‌هاي گزاف، نصف بيشتر آن نصيب سطل‌هاي زباله مي‌شود و اين رفتار بسيار تاسف بر انگيز و غير قابل اغماض و عين اسراف است.
به جاي اين اسراف كاري‌ها مي‌شود سفره تعداد بسياري از تهيدستان را رنگين كرد، مي‌شود به جاي ژله‌ها و دسرهاي پر هزينه و زمانبر كه درست مي‌شوند، براي لايك گرفتن و جولان دادن در چت روم‌هاي آشپزي و دوستان، پرس‌هاي غذايي براي فقرا تهيه كرد و نه تنها دل ايشان را شاد كرد، بلكه رضاي خداوند را نيز به دست آورد. اما افسوس و صد افسوس كه روز به روز نه تنها از حجم اين آداب و رسوم من درآوردي كم نمي‌شود، بلكه افزوده مي‌شود و حاصل اين رفتار جامعه‌اي خواهد بود كه برخي به علت زياده‌روي در خوردن دچار بيماري‌هاي صعب العلاج مي‌شوند و برخي ديگر به علت سوء تغذيه راهي بيمارستان و اينجاست كه دل خداي عادل، از بنده نافرمان و مسرف به درد مي‌آيد! چراكه اين كار برخلاف اخلاق قرآني است و عامل به آن بالاخره هم در دنيا و هم در آخرت مشمول عذاب الهي خواهد شد.
پس بياييم اندكي به عمق رمضان توجه كنيم و رمضاني متفاوت‌تر از سال‌هاي پيش براي خويش رقم بزنيم. باشد كه مورد لطف و عنايت پروردگار خويش قرار گيريم.
*كارشناس الهيات
