نویسنده: مهدي فتحي‌مقدم
دولت یازدهم كه تقريباً تمام چهار سال عمر خود را روي برجام متمركز كرده و به جز پرداخت تأمين سرمايه در گردش به بنگاه‌ها در سال آخر، هيچ طرح و اقدامي براي اشتغال نداشته، توانسته است 700 هزار شغل ايجاد كند، حال اگر چنانچه دولتي روي كار باشد كه به جاي انتظار چهار ساله براي ورود سرمايه‌هاي خارجي و راه‌اندازي اقتصاد توسط خارجي‌ها با تكيه بر اقتصاد مقاومتي بر نيروي انساني و منابع موجود بر درون‌زايي متمركز شود آيا قادر به توليد شغل بيش از يك ميليون نفر نيست؟
اسحاق جهانگیری به عنوان نامزد كمكي و پوششي روحانی چند روز پيش در مصاف با محمدباقر قالیباف كه گفته بود در چهار سال با تکیه بر درون قادر به ايجاد 5 ميليون شغل است، اعلام كرده بود: «اگر كسي بگويد چند ميليون شغل ايجاد مي‌كنم، مي‌خواهد مردم را فريب دهد.»
اين در حالي است كه ربيعي وزير تعاون، كار و امور اجتماعي دولت يازدهم در فروردين ماه امسال گفته است: جهت‌گيري و برنامه‌ريزي دولت ايجاد يك ميليون شغل در سال 96 است كه 700 هزار شغل آن قطعي است!
جهانگیری همچنين مدعي شده بود كه ايجاد شغل بسيار سخت است و نمي‌توان با توجه به ظرفيت موجود اقتصاد زياد شغل ايجاد كرد و اين برادر عزيز (قالیباف)يا شغل ايجاد نكرده يا عدد و رقم متوجه نمي‌شود!
ادعاي جهانگیری كه فقط براي حرف زدن در عرصه رقابتي در دور دوازدهم رياست جمهوري پا به ميدان رقابتي گذاشته شايد با توجه به تمركز و تجربه‌اش در صنايعي است كه تجربه مديريتي‌اش را داشته يا حجم سرمايه‌گذاري‌هاي دولت يازدهم در بخش‌هاي صنعتي اين گونه سخن‌هاي شبه كارشناسي را ارائه مي‌دهد زيرا ايشان بيشترين تجربه مديريتي را در حوزه فولاد و سيمان داشته كه عمدتاً اين صنايع سرمايه‌بر هستند تا متكي بر نيروي انساني. همچنين در سال‌هاي اخير و در اطراف ايشان بيشترين سرمايه‌گذاري‌ها روي صنايع پتروشيمي بوده كه اين صنايع نيز براي هر شغل بيش از 2 ميليارد تومان (به ادعاي وزير كار) سرمايه‌گذاري نياز دارند، لذا بديهي است كه نظرات ديگران با چنين زاويه نگاهي به سخره گرفته شود وگرنه رئيس‌جمهور دولت يازدهم نيز در 15 خرداد 92 وعده داده بود مشكل اشتغال را حل مي‌كند و «فقط در صنعت گردشگري ۴ميليون شغل ايجاد مي‌كند.»
آقاي روحاني چهار سال پيش گفته بود: «ما 3ميليون و 200 هزار بيكار داريم و اگر تنها 10ميليون گردشگر وارد كشور شود بيش از 133 ميليارد دلار درآمد ارزي و 4 ميليون اشتغال درست مي‌شود، يعني با يك حركت صحيح در يك مسئله اقتصادي و اجتماعي مي‌توانيم بيكاري را حل كنيم.»
همچنين رئيس‌جمهوري در نخستين جلسه هيئت دولت در سال جاري با تأكيد بر اينكه نبايد در سالي كه به نام اشتغال و توليد نامگذاري شده به مسير ديگري برويم، تأكيد كرده بوده: «ما اگر در شرايط سخت‌تر سالي 700 هزار شغل ايجاد كرديم، مي‌توانيم با تمركز بر توليداتي كه اشتغال بيشتري مي‌آفرينند، رقم ايجاد اشتغال سالانه را افزايش دهيم.» محمد دهقان نيز در واكنش به جهانگیری، نامزد علي‌البدل و موقتي دوره دوازدهم اظهار كرده است: «من پيشنهاد مي‌كنم اظهارنظرش را اصلاح كند و نگويد نمي‌توان ٥ ميليون شغل ايجاد كرد بلكه بگويد، ما به عنوان دولت تدبير و اميد نمي‌توانيم. كساني كه با تعطيلي كارخانجات ميليون‌ها جوان را بيكار كردند، نمي‌توانند در مورد اشتغال حرف بزنند.»
در عین‌حال سیدابراهیم رئیسی نیز در پیامی عنوان کرد که مطابق برنامه ششم بیکاری را به 9درصد کاهش خواهد داد و سالی 5/1 میلیون شغل ایجاد می‌کند.
شغل‌ها و علائم اقتصادي
در روزهاي اخير برخي رسانه‌ها در خيال‌پردازانه بودن ايجاد 5 يا 6 ميليون شغل، در چهار سال آينده مطالب بسياري نوشته‌اند.
اين در حالي است كه بنا به ادعاي وزير كار دولت يازدهم در طول عمردولت يازدهم بيش از يك‌ميليون 900هزار نفر شغل ايجاد شده و حتي بنا به ادعاي رئيس‌جمهوري با ايجاد 700 هزار شغل ايران در زمره شش كشور اول جهان به لحاظ توليد شغل قرار گرفته است.
نگاهي به آخرين آمار اعلامي مركز آمار كه بعد از نهايي شدن ناگهان تعديل شده نشان مي‌دهد در سال‌هاي 94 و 95 به ترتيب 667 هزار و 616 هزار نفر شغل ايجاد شده است. اين در حالي است كه به عنوان مثال در سال 95 نرخ رشد بدون احتساب نفت حدود 0/8 درصد بوده و در سال 94 نرخ رشد اقتصاد كمتر از يك درصد بوده است. همچنين در همين سال نرخ بخش صنعت منفي 2/2 درصد و خدمات تنها 0/2 درصد و بخش كشاورزي نيز 5/4 درصد بوده است.
به عبارت بهتر دولت در تمام چهار سال گذشته در انتظار رفع و رجوع مسئله مذاكرات و برجام بوده و حتي حل مشكل آب را هم به برجام موكول كرده بود، همچنين در چهار سال گذشته تنها به انتظار ورود سرمايه‌هاي خارجي تمام شده توانسته حداقل 600 هزار نفر شغل ايجاد كند. با اين اوصاف و چرا نبايد دولت بعدي با اتكا به نيروي انساني و منابع داخلي و تأكيد بر درون‌زايي اقتصاد (در چارچوب اقتصاد مقاومتي) به اهداف تعيين شده دولت يازدهم در سال 96 برسد؟
وقتي دولتي با چهار سال انتظار و دست روي دست قرار دادن و رها كردن بازارها به نام اجراي تفكر اقتصاد ليبرالي بي‌آنكه هيچ اقدامي در حوزه بهبود محيط كسب و كار بكند، بي‌آنكه بازار پولي – مالي را از منجلاب نجات دهد، بي‌آنكه يك طرح قابل بيان در حوزه اشتغال را مطرح كرده باشد و به رغم ايجاد اشتغال منفي 313 هزار نفري دربخش صنعت، قادر به ايجاد سالانه بيش از 600 هزار شغل است چرا يك دولت با تكيه براصول اقتصاد نتواند سالانه بيش از يك ميليون شغل ماندگار ايجادكند؟ با توجه به منابع موجود و نقدينگي، اگر دولت جديد بتواند به جاي حمايت محض از صنايع بزرگ ورشكسته بر صنايع كوچك و متوسط و صنايع خوشه‌اي متمركز شود، اگر شرايط محيط كسب و كار را به گونه‌اي طراحي كند كه بنگاه‌هاي بخش خصوصي توان جذب سرمايه‌گذاري را پيدا كنند چرا بيش از يك ميليون شغل با همين ظرفيت فعلي اقتصاد ايجاد نشود؟ اگر طرح‌هاي اجرايی در قالب اقتصاد مقاومتي با تأكيد بر امنيت غذايي در سطح روستا‌ها و شهر‌هاي كوچك كه در سه سال گذشته و توسط نهادهاي انقلابي غير از دولت اجرا شده، بسط و گسترش يابد، چرا نتوان ميليون‌ها شغل ايجاد كرد؟
