نویسنده: زهرا چیذری
پيام‌هاي دروغين برنده شدن بدون قرعه‌كشي در جشنواره‌هاي تلفن همراه برندهاي مشهور كه يكي دو سال پيش در شبكه اجتماعي لاين به راه افتاده بود اين بار به تلگرام اسباب كشي كرده تا با سوء استفاده عده‌اي از افراد سودجو از ناآگاهي و طمع‌ورزي برخي ديگر زمينه‌هاي كسب درآمد را براي آنها فراهم سازد. پشت پرده اين ماجرا اما نه يك شركت بزرگ محصولات الكترونيك بلكه تنها يك نفر است كه بي‌ترديد در حوزه فناوري اطلاعات نابغه نيست اما خوب مي‌داند بايد چگونه از ناآگاهي، طمع‌ورزي و باور به شانس در ميان مردم سودجويي كند.
«جشنواره ويژه... با عضويت در جشنواره... كاملاً رايگان و بدون قرعه‌كشي برنده يك دستگاه موبايل آخرين ورژن برند مورد نظر شويد!براي عضويت از طريق لينك زير اقدام كنيد...»
اين بخشي از پيامي است كه شما با ارسال آن به تعدادي از كاربران قرار است تا بدون قرعه‌كشي برنده شويد و همين عبارت شما را ترغيب مي‌كند تا با ارسال اين پيام تعداد بيشتري از افراد را براي عضويت در كانال مورد نظر ترغيب كنيد تا شانس خود را براي دريافت يك هديه 3- 2 ميليون توماني بالا ببريد. همين انگيزه هم موجب مي‌شود تا ظرف مدت زمان كوتاهي كانال مورد نظر تعداد زيادي عضو پيدا كند، حالا همه چيز براي راه‌اندازي يك فضاي تبليغاتي آماده است و به ازاي بازديد هر عضو مبلغي به حساب سازنده ربات واريز مي‌شود و شما نه فقط برنده هيچ هديه‌اي نشده‌ايد بلكه تعداد ديگري از افراد را طعمه كسب درآمد شخص ديگري كرده‌ايد.
وقتي طعمه مي‌شويم
جشنواره ويژه يك برند توليد‌كننده گوشي تلفن همراه و قرعه‌كشي رايگان و هديه گوشي‌هاي اين برند ترفند تازه‌اي براي افزايش كاربران ربات‌ها و كانا‌ل‌هاي تلگرامي موضوع تازه‌اي نيست اما طمع‌ورزي بسياري از ما در به دست آوردن چيزهاي ارزشمند از مسيرهاي ميانبر و بدون تلاش و كوشش، در كنار ساختار آموزشي و رسانه‌اي نادرست موجود در جامعه كه منجر به تقويت باور به موضوعات غير منطقي و ماورايي مانند «شانس» است موجب مي‌شود تا چنين پيام‌هايي هر از چند گاه و به تناسب روز طراحي و پخش شود. خلاصه اينكه يك روز آخرين ورژن كمپاني اپل را با كليك روي لينك يك كانال ورود به يك ربات و ارسال اين پيام براي 20 نفر دريافت مي‌كنيم و بدون لحظه‌اي تأمل و درنگ پيام را براي 20 نفر از افرادي كه شماره تلفنشان را در دفترچه تلفنمان داريم ارسال مي‌كنيم و روز ديگر همين پيام با همين ويژگي‌ها براي برند سامسونگ يا ال جي و هر برند ديگري ساخته و پرداخته مي‌شود و برنده شدن بدون قرعه‌كشي يك گوشي تلفن همراه 3- 2 ميليون توماني ما را ترغيب مي‌كند تا به رغم نتيجه نگرفتن از اين ماجرا باز وارد كانال‌ها و ربات‌هاي مذكور شده و پيام مورد نظر را براي افراد ديگري ارسال كنيم تا بخشي از پروژه كسب درآمد افرادي شويم كه از ناآگاهي و طمع ما بهره‌برداري مي‌كنند. اما اصل ماجراي اين پيام‌ها چيست؟
كلاهبرداري بي‌دردسر
بياييد كمي فكر كنيم و خودمان را به جاي صاحب يا بازار‌ياب‌هاي يك برند شناخته شده و پرمخاطب محصولات الكترونيكي بگذاريم. در دنيايي كه همه چيز بر اساس منافع تعريف مي‌شود برندي كه نيازي به معرفي خود ندارد و بارها در بازار مصرف امتحانش را پس داده دليلي ندارد تا براي معرفي خود آخرين و گران‌ترين محصولاتش را رايگان در اختيار مردم قرار دهد آن هم بدون قرعه‌كشي و كسب هيچ منفعتي از جانب مصرف‌كننده!
اصل ماجرا اينجاست كه تلگرام يك نرم‌افزار پيام‌رسان است و ربات‌هاي تلگرام وظيفه اتصال كاربر به سازنده ربات را در محيط تلگرام برعهده دارند. در تلگرام به راحتي و بدون حتي يك خط برنامه‌نويسي مي‌توان ربات ساخت، آن هم با امكانات و ابزارهاي جديدي كه در اين زمينه براي كاربران در نسخه‌هاي جديد اين نرم‌افزار فراهم ديده شده است، از اين رو و با وجود عدم نياز به تخصصي ويژه براي ساخت ربات‌ها، درصدي از بزهكاران به سمت استفاده از اين بستر براي رسيدن به منافع شخصي، سوق داده شده‌اند. سيستم‌هاي مورد استفاده ربات‌ها در تلگرام، معمولاً تنها قابليت نمايش آمار از تعداد كاربران ربات را دارند و در حقيقت مدير (ادمين) ربات نمي‌تواند بفهمد دقيقاً چه كساني ربات را دنبال مي‌كنند و اين ادعا كه ربات قابليت پيگيري اعضا را در قبال به اشتراك‌گذاري پيام‌ها و جذب مخاطب داراست، در بيشتر موارد يك ادعاي بي‌اساس و واهي است. افزايش تعداد اعضا و بالا رفتن ميزان بازديد از مطالب اين ربات‌ها يا كانال‌ها نهايتاً منتج به ارسال مطالب تبليغاتي در آنها مي‌شود و به همين وسيله درآمدهاي گاهي ميليوني نصيب صاحبانشان مي‌شود.
در پيام‌هاي اينچنيني همراه با طراحي جشنواره برندهاي مشهور، مخاطب با وعده فريبنده‌اي همچون برنده شدن بدون قرعه‌كشي آخرين ورژن يك برند مشهور تلفن همراه، براي ورود به ربات ترغيب مي‌شود و اطلاعات مختلف را به بهانه ثبت‌نام ارسال مي‌كند! اين كار كه جلوه‌اي طبيعي به جشنواره دروغين مي‌دهد و زمينه سوء‌استفاده‌هاي بعدي را فراهم مي‌كند! حالا نوبت اين است كه براي دريافت كد مورد نظر براي دريافت گوشي‌اي كه برنده شده‌ايد پيام را به 20 نفر ارسال كنيد تا شما آخرين حلقه زنجيره درآمد‌زايي صاحب اين ربات نباشيد. با افزايش تعداد اعضاي ربات فضا براي راه‌اندازي تبليغات در فضاي مجازي آماده مي‌شود. پيام‌هاي تبليغاتي، به‌صورت روزانه يا پس از ارسال هر پيام براي اعضاي روبات ارسال مي‌شود كه با بازديد هر كاربر، مركز تبليغاتي پول بيشتري به سازنده روبات مي‌پردازد! اين روبات‌ها در حالي شرط دادن جايزه به اعضا را ارسال بنر تبليغ، براي تعدادي از دوستانتان قرار داده‌اند كه اساساً روبات‌ها به چنين اطلاعات و آماري دسترسي ندارند تا نتيجه تلاش كاربر را ببينند!
چه كسي مقصر است؟
باور و تكثير چنين پيام‌هايي اما نشان از تغييرات جدي در ساختار اجتماعي ما دارد. انواع و اقسام جشنواره‌هايي كه امروز در كشورمان برگزار مي‌شود و تبليغات و قرعه‌كشي‌هاي مرتبط با مواد مصرفي باور به شانس و يك شبه ره صد ساله پيمودن را در مردم ما تقويت كرده است؛باوري كه يك روز پيام‌هاي جعلي اينگونه را تكثير مي‌كند و روز ديگر زمينه‌ساز اختلاس‌هاي نجومي مي‌شود.
