این تحقیقِ مهم که بر مبنایِ اطّلاعات و
داده هایِ مجموعة خطیِ سفینه تبریز(کتابت ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی در
سده هفتم و هشتم هجری)و توسط استاد کریم میمنت نژاد،دکتر حسین شهبازی و
خانم مهندس جعفرپور و ذیلِ اشراف استاد شفیعی کدکنی انجام گرفته، توانسته
است محدوده جغرافیاییِ خانة خاقانی در دوران اقامت در تبریز را، بر روی
نقشه های جغرافیایی ترسیم و تعیین نماید.
در بخشی از مقالة مهمِ " نکته های نویافتة محل زندگی خاقانی شروانی در
تبریز" که ان شا الله در شماره دوّم مجلة سفینه تبریز منتشر خواهد شد، می
خوانیم:
سفینة تبریز (723-721ق)، نوشتة ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی، آینه¬ ای
است که اوضاع فرهنگی و علمی و ادبی تبریز را در فاصله قرن ششم تا اواسط
قرن هشتم نشان می ¬دهد. این اثر، تنها منبع شناخته شده ¬ای است که به نقل
از «امالی» امین ¬الدین حاجی بُله تبریزی (م.720ق) به محل زندگی خاقانی
شروانی در تبریز اشاره دارد. چنانکه بر اساس حکایت آمده در سفینه، خانة
خاقانی در میدان کهن تبریز واقع بوده است.
هدف این جستار، پاسخ به پیشنهاد علمی دکتر شفیعی ¬کدکنی، دربارة یافتن
اطلاعاتی در خصوص میدان کهن و اهمیت داشتن این امر جهت شناسایی محدودة خانة
خاقانی است. براساس یافته ¬های تحقیق، عرصة میدان کهن تبریز واقع در محله
مهادمهن در سیر تطّور زمان از میان رفته و اینک یادگارهایی از آن باقی
مانده است. نویسندگان این مقاله با پرداختن به قراین موجود، علاوه بر بررسی
محدوده میدان، طی قرن ششم تا زمان حاضر،¬ بنابر شواهد و مستندات تاریخی
سعی در بازشناسی مسیر بازگشت خاقانی از ضیافتی از راه دروازه سنجاران و
دیدارش با اثیرالدین اخسیکتی در کوچة صاین¬ الدین دارند.
با شواهد تاریخی ذکر شده و تطبیق آن با نقشة دارالسلطنة قراجه¬ داغی، در
صورت صحیح بودن ادعای ابوالمجد تبریزی در باب سکونت خاقانی در میدان کهن
تبریز، می ¬توان چنین نتیجه ¬گیری کرد که خانة خاقانی در محدودة خیابان
فردوسی امروز واقع بوده و او پس از دیدار خود با اثیر،پس گذشتن از کنار
مسجد جامع تبریز و عبور از آستانة امامزاده موسی، به منظور شرکت در یک
میهمانی(نک:مجموعه خطی سفینه تبریز،ص:529) به دروازه سنجاران تبریز رفته
است.
شایان ذکر است مجلّه سفینه تبریز در اوّلین شماره خود، اقدام به بازنشر
مقاله ای مهم و قابل توجّه با عنوان " خاقانی و محیط ادبی تبریز" به قلم
استاد شفیعی کدکنی نمود که با استقبال پژوهشگران خطّه آذربایجان مواجه شد.
سفینه تبریز امیدوار است انتشار این مقاله نیز مورد توجه محققان قرار گیرد.
گفتنی است شماره دوّم مجله فرهنگی و هنری سفینه تبریز با رویکرد ویژه به مباحث خاقانی پژوهی، ان شا الله در بهار 96 منتشر خواهد شد.
