دهه 60و حتي شايد تا نيمه‌هاي دهه 70هنوز خاطرات مردم ايران از شرايط جامعه و مردم در دوران پهلوي سرشار بود. خيلي وقت‌ها ذهن به گذشته نقب مي‌زد و خاطرات قبل انقلاب آنقدر برايش پررنگ بود كه مي‌توانست خودش را مقابل برخي شبهات پراكنده آن سال‌ها در مورد چرايي قيام ملت عليه رژيم پهلوي اقناع كند. گوش بچه‌هاي دهه شصتي هم از آن خاطره‌ها پر بود و بلد بودند در مورد دوراني كه نديده بودند، به خوبي حرف بزنند و استدلال كنند. جريان حزب‌اللهي آن دوران به درستي وظيفه خود مي‌دانست كه به تبيين چرايي وقوع انقلاب و تشريح شرايط اجتماعي و سياسي دوران پهلوي و دليل اعتراض مردم به حكومت بپردازد. اينگونه بود كه آن سال‌ها «شاه» همچنان آدم بد قصه‌ها بود! اگر در ذهن كسي هم قصه‌اي از انقلاب بود كه در آن شخصيت منفي‌اش پهلوي‌ها نبودند، در آن فضاي انقلابي بي‌پروايي و جسارت بيانش را نداشت.
با گذشت سال‌ها جريان حزب‌اللهي دغدغه‌هاي ديگري – و البته به حق- يافت كه كم‌كم اين دغدغه اثبات فلسفه انقلاب را به حاشيه برد. تهاجم فرهنگي، ايستادگي مقابل غرب، انرژي هسته‌اي، غربزدگي، دفاع از جمهوري اسلامي و ... كم‌كم باعث شد بازخواني حقايق عصر پهلوي، همان حقايقي كه مردم را به گذشتن از جان و ايستادن مقابل گلوله پهلوي رسانده بود، كم‌رنگ و حتي بي‌رنگ شود.
از سويي شايد جريان حزب‌اللهي و انقلابي كشور با خودش انديشيد كه چقدر از حكومت پهلوي بگوييم؛ همه چيز روشن است ديگر! واقعيت اما اين است كه حقيقت براي آن نسل روشن بود، اما گذشت زمان، يعني نسل‌هاي جديد؛ يعني كودكاني كه حتي از جنگ و هشت سال دفاع مقدس دهه 60هم چيزي نمي‌دانند، چه رسد به داشتن يك تصوير حقيقي از دهه 40 و 50ايران؛ دو دهه‌اي كه رويدادهاي سياسي آن مشخصاً انقلاب اسلامي 57 را آفريد.
كم‌كم از جشن‌هاي مردمي ويژه دهه فجر كاسته شد؛ انگار شور سالگرد پيروزي گرفتن در ما مي‌مرد؛ از تبيين نفي پهلوي خسته شده بوديم؟ در دهه فجر جز ترانه‌هاي تكراري و فيلم‌هاي سينمايي تكراري حرفي نزديم. خيلي كه حس انقلابي‌گري‌مان پررنگ مي‌شد، از پيشرفت‌هاي كشور در دوران جمهوري اسلامي مي‌گفتيم و توجهي نداشتيم كه خوب بودن جمهوري اسلامي يا پيشرفت كشور در دوران پس از انقلاب الزاماً به معناي اثبات بد بودن پهلوي در حد سرنگوني و نخواستن اصل حكومت نيست. در نهايت مخالفان انقلاب مي‌توانستند بگويند اگر محمدرضا پهلوي هم باقي مي‌ماند، همين پيشرفت‌ها حاصل مي‌شد، كما اينكه سال‌هاست همين شبهه را با اطمينان كامل گفته‌اند و حتي بين برخي اذهان جا انداخته‌اند. جالب اينكه حتي سخنراني‌هاي روز 22 بهمن نيز بيشتر به همين تبيين اثبات جمهوري اسلامي و حتي در بسياري موارد به مسائل سياست خارجي روز پرداخته و نه نفي حكومت پهلوي. بيشتر از تبيين «مرگ بر شاه» در 22 بهمني كه سالگرد شكستش بود، «مرگ بر امريكا» گفتيم؛ بي‌آنكه بدانيم اين هر دو در كنار هم لازم است. فكر كرديم شاه مرده و ديگر خبري نيست؛ شاه البته مرده بود، اما خبرهايي هم بود. ما با كساني كه نان‌شان در تطهير شاه بود، چه كرديم؟ فكر كرديم «مرگ بر امريكا» آنها را سر جايشان مي‌نشاند! با اين حساب نسلي كه متولد دهه‌هاي 70و 80و 90هست، چگونه قانع شود كه راهي جز انقلاب اسلامي 57 براي مردم ايران متصور نبود؟
اين همه كم كاري در حالي است كه در آن سو، اتفاقاً در همان سال‌هايي كه رفته رفته دغدغه اثبات خباثت‌هاي پهلوي كم‌رنگ شد، پروا و جسارت تطهير و تبرئه محمدرضا پهلوي و فرح ديبا و ساير اعوان و انصار بيشتر و بيشتر شد. گزاف نيست اگر بگوييم در همه اين سال‌ها يكي از محورهاي ستيز با جمهوري اسلامي همين «تطهير پهلوي» بود و هست. از يك سو تاريخ نگاري‌هاي مختلف به كمك تطهير پهلوي آمدند. بهايي‌ها، اسرائيلي‌ها، سلطنت‌طلب‌ها، ماسون‌ها همه به عرصه تاريخ‌نگاري ايران آمدند و تصويري دلخواه خويش از آن دوران ارائه كردند و تصويري رضايتمند از مردم عصر پهلوي ساختند تا جايي كه گويي نه از ايران، بلكه مردماني از سرزمين ديگر حكومت پهلوي را سرنگون ساخته‌اند. مستندها و تاريخ‌نگاري‌هاي همسو با حكومت پهلوي در فضاي رسانه طرح شدند؛ شبهات به ميدان آمدند، بي‌بي‌سي و من و تو محل جولان بازمانده خاندان پهلوي و پخش مستندهاي مختلف از آنان شد. و اين سو جامعه را از بيان حقايق آن عصر اشباع شده مي‌ديد و سكوت مي‌كرد. جمهوري اسلامي پس از گذشت چند دهه به فصل ارزيابي رسيده بود و برخي اين ارزيابي را آميخته به مدح دروغين پهلوي كردند.
به نظر مي‌رسد نياز به نهضت بازخواني اقدامات حكومت پهلوي است؛ خوانش دوباره و غيررسمي و متفاوت. ما بايد براي هر دهه يك بار ديگر و به نحوي ديگر ثابت كنيم چرا مردم شاهنشاهي پهلوي را نخواستند.
بايد بپذيريم يكي از محورهاي دفاع از جمهوري اسلامي تبيين نفي پهلوي است؛ انگار نسل ما بايد به شكلي ديگر به ميدان برود و از «مرگ بر شاه» كه پدران و مادرانش گفته‌اند با همين شعار «مرگ بر شاه» و نه مدل ديگري دفاع كند.
