در سالی که به نام اقتصاد مقاومتی و اقدام و عمل هستیم آیا
در زمینه گیاهان دارویی می‌توانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم؟
در ابتدا باید تعریفی درست از این
اقتصاد داشته باشیم، زیرا عده‌ای این اقتصاد را همراه با ریاضت و زجر و سختی می‌دانند
که صد البته تعبیر اشتباهی است بلکه اقتصاد مقاومتی یعنی استفاده درست و صحیح از امکانات،
منابع و پتانسیل داخلی که بعد از مدیریت درست بتوانیم وابستگی کشور را در هر زمینه‌ای
از کشورهای دیگر قطع کنیم.
در زمینه گیاهان دارویی نیز حرف برای گفتن بسیار است، شاید
بعد از فروش سلاح، دومین حربه برای وابستگی کشورها استفاده از دارو است. اگر کشور
در زمینه داروهای گیاهی به خودکفایی برسد و کارشناسان آگاه آموزش ببینند، علاوه بر
اشتغال می‌توانیم وابستگی خود را از داروهای شیمیایی کم کرده و به تبع آن سلامت
مردم نیز تامین می‌شود.
امروز همه می‌دانند که داروهای شیمیایی دارای عوارض زیادی
هستند که در راهنمای دارو نیز قید شده است. کارشناسان حوزه طب ایرانی - اسلامی و
متخصصین گیاهان دارویی معتقدند که اگر از داروهای گیاهی و گیاهان دارویی بومی خود
درست و زیرنظر متخصصین امر استفاده شود در بدو امر سطح هزینه‌کرد مردم برای خرید
دارو پایین آمده و همچنین عوارضی را که ممکن است بعد از گذشت سال‌ها به علت مصرف
داروهای شیمیایی در بدن آنها ایجاد شود، دیگر به وجود نمی‌آید. ازطرفی دیگر
اشتغال برای جوانان این کشور ایجاد کرده و از نیروهای دانشگاهی و تحصیلکرده خود
استفاده می‌کنیم. در این بین وابستگی به کشورهای دیگر نیز در حوزه دارو قطع شده و
سپس کشور می‌تواند صادر کننده دارو به جای صادرکننده مواد خام به قیمت پایین باشد.
در بخش کشت گیاهان دارویی فارغ‌التحصیلان و حتی افراد دیگر
می‌توانند وارد کارشده که این امور ارزآوری برای کشور و ایجاد اشتغال را به همراه
دارد و ما را به خودکفایی در این عرصه می‌رساند.
سهم و وضع ایران در زمینه گیاهان دارویی و نیز سهم
همدان در سطح کشور چگونه است؟
با توجه به تحقیقات و آمار ارائه شده در
موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشورکه در استان‌ها نمایندگی دارند نزدیک به 8 هزار
گونه گیاهی در کشور داریم که 2 هزار گونه آن مصرف دارویی دارند. گیاهان دارویی که
در کشور ما رشد می‌کنند به علت تنش‌ها و استرس‌های محیطی و تنوع اقیلم مثلاً
بارندگی کم و گاهی زیاد، روز گرم و شب سرد و... دارای ماده موثره بسیار بالا هستند
اما در کشورهای اروپایی به علت اینکه تقریباً دارای آب و هوای ثابت و یکنواخت بوده
و تنوع اقلیمی پایینی دارند، همیشه به دنبال گیاهان دارویی کشورهایی مانند ایران
هستند تا با خرید مواد خام و انجام پروسه‌هایی بر روی آن و تبدیل به یک دارو یا
ماده آرایشی - بهداشتی جدید و با تبلیغات گسترده، آن را به قیمت بسیار بالاتر به
کشور ما صادر کنند.
حال باید بستر مناسبی فراهم شود که این پتانسیل بالقوه به
بالفعل تبدیل شود و در مسیر فرمایشات مقام معظم رهبری در زمینه اقتصاد مقاومتی
حرکت کنیم و کشور را در بخش داروهای وارداتی در چند سال آینده بی‌نیاز و داروهایی
با منشا گیاهی را در داخل تولید کنیم.
مشکلات پیش رو برای عملیاتی شدن این
فرایند چیست؟
اولین مشکل ما دور شدن از فرهنگ و تمدن غنی سرزمین‌مان و نیز
جا افتادن فرهنگ و تفکر غرب مآبانه در میان مردم است که باید فرهنگ‌سازی مناسبی در
زمینه‌های مختلفی چون تغییر سبک زندگی و معرفی طب ایرانی - اسلامی و عمل به اقتصاد
مقاومتی و رو آوردن به تولید داخل انجام گیرد. دومین مشکل عدم انسجام و ناهماهنگی
بین دستگاه‌های مربوطه مانند وزرات بهداشت، جهاد کشاورزی، جهاد دانشگاهی و
دانشگاه‌ها است که هرکدام مجزا از همدیگر مشغول کار بوده و مرکز واحدی برای تمرکز
فعالیت‌های این دستگاه‌ها وجود ندارد تا همه در کنار هم کار تحقیقاتی انجام بدهند
و خروجی مناسبی داشته باشد. سومین مشکل و شاید مهم‌ترین این مشکلات وجود مافیای
واردات دارو در کشور است که اجازه نمی‌دهند ایران در زمینه گیاهان دارویی و
داروهای گیاهی رشد کند زیرا 90 درصد داروهای کشور وارداتی است و این مافیا از هر
راهی و به هر طریقی جلوی پیشرفت کار را گرفته است.
صنایع تبدیلی، در این چرخه چه جایگاهی می‌تواند داشته
باشد و کوتاهی و کم‌کاری از کجاست؟
واقعاً در این پروسه کشت و تولید گیاهان
دارویی جای صنایع تبدیلی بسیار خالی بوده، برای مثال نهاوند 80 درصد گشنیز کشور را
تأمین می کند اما یک کارخانه در این محل برای فرآوری گشنیز نیست. در حالی که دانش
آن را داریم اما سرمایه‌گذاری وجود ندارد و این گشنیز با قیمت پایین به کشورهای
همسایه مانند هند و پاکستان صادر شده و پس از چند عملیات ساده و کم هزینه با چند
برابر قیمت به کشورهای دیگر صادر می‌گردد.
یکی از زادگاه‌های گل محمدی دنیا ایران است اما متأسفانه
صنعت پیشرفته اسانسگیری در ایران نداریم که اسانس گل را بگیرد در حالی که هر کیلو
اسانس گل محمدی بین 30 تا 50 میلیون تومان قیمت دارد (بسته به کیفیت) و تنها کار
ما عرق‌گیری و گلاب‌گیری، آن هم در خیلی مواقع به شکل سنتی است.
در بخش بسته‌بندی گیاهان دارویی، عصاره‌گیری و اسانسگیری،
صنعت درست و درمانی نداریم و اینجا می‌طلبد وزارت صنعت و معدن و تجارت به کمک
مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها آمده و آستین خود را بالا بزنند و چندین صنایع تبدیلی
و تولیدی را به راه بیاندازد که این خود باز ایجاد اشتغال برای جوانان و ابتکار
عمل و خلاقیت میان آنها می‌شود که کمک به اقتصاد مقاومتی کشور است.
