امريكا به همراه
انگليس و گرجستان از 22 ارديبهشت تا شش خرداد سال جاري مانور مشتركي را در منطقه
وازياني در بندر پوتي گرجستان برگزار كردند كه همين مسئله كنش ها و واكنش هاي
زيادي را از سوي طرف هاي مختلف به همراه داشت.
پيش از هر چيز بايد
به اين مسئله پرداخت كه دليل بنيادي تقابل هاي بين روسيه و امريكا به نوع نگاه و
تعريف دو طرف از قدرت، منافع، ساختار و نظم بين المللي مربوط مي شود. اما در اين
ميان امريكا همواره از سياست تاريخي تحريك رقبا و بهره گيري از آن استفاده مي كند.
در حال حاضر نيز سعي دارد تا بار ديگر با نزديك شدن به مرزها و حواشي امنيتي روسيه
اين كشور را تحريك كرده و بهره هاي لازم را از آن ببرد.
اين تحريك ها طي سال
هاي گذشته در برابر روسيه در مناطقي از جمله شرق اروپا با بحران سازي در اوكراين،
در قفقاز جنوبي و بحران سازي در گرجستان عليه روسيه و در خاورميانه در كشور سوريه
در حال انجام بوده است. امريكا پس از جنگ اگوست 2008 كه منجر به جدايي دو منطقه
اوستياي جنوبي و آبخازيا از گرجستان شد، مانورهايي را در گرجستان برگزار كرده است
كه عمده آنها به همراه پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) بوده است.
اهميت اين مانور دو
هفته اي كه با 650 نيروي امريكايي، 550 نيروي گرجي و 150 نيروي انگليسي برگزار مي
شود، اين است كه در منطقه وازياني در بندر پوتي انجام مي شود. امريكا براي انتقال
نيروهاي خود از درياي سياه استفاده كرده است كه حواشي مرزي آبي شبه زيره كريمه
است. منطقه اي كه در بحران اوكراين به سرزمين روسيه بازگشت و به شدت مورد اختلاف
روسيه و غرب قرار گرفته است.
مسئله ديگر اين است
كه منطقه مازياني پيش از اين پايگاه نظامي روسي بود كه در حال حاضر به پايگاهي
نظامي براي مانورها و عملكردهاي ناتو قرار گرفته است تا از اين طريق گرجستان را به
شريكي نظامي عليه «دشمنان» تبديل كرده و زمينه هاي لازم را براي عضويت گرجستان به
ناتو فراهم كند.
موضوع حساس ديگر در
اين باره به حضور مارگولاشويلي به عنوان رئيس جمهور گرجستان مربوط مي شود. مارگولاشويلي
در جنگ اگوست 2008 روسيه عليه گرجستان حضور داشت و در حال حاضر نيز طي مواضعي
اعلام كرده است كه « گرجستان قطعا عضو ناتو خواهد
شد، زیرا برای ثبات و مسالمت آمیز شدن بیشتر جهان، ضروری است.»
اين موضع تفليس اگر
چه با امريكا هماهنگ شده اما به شدت مورد انتقاد روسيه قرار گرفته و باعث شده تا
روسيه نيروهاي نظامي خود را در حواشي مرزي تقويت كند. به اين دليل كه امريكا قصد
دارد در موج سوم گسترش ناتو به شرق اوكراين و گرجستان را به عنوان عضو بپذيرد.
وزرات دفاع امريكا (پنتاگون)
درباره اين مانور تاكيد كرده است: «این عملیات تمرینی، تاکیدی بر توانایی های نیروهای
ارتش آمریکا مستقر در اروپا برای اعزام سریع نظامیان و تجهیزات از سراسر اروپا و اجرای
عملیات به همراه نیروهای هم پیمان در هرگونه عملیات بالقوه و احتمالی آینده است.»
طبيعي است كه روسيه
هيچگونه چشم پوشي نسبت به حوزه هاي ژئوپلتيكي خود ندارد و حتي در تداوم بحران به
طور مستقيم از نيروي نظامي و گروگانگيري سرزميني استفاده خواهد كرد. همان سياستي
كه در شبه جزيره كريمه (اوكراين) و اوستياي جنوبي و آبخازيا (گرجستان) انجام داد.
اين روند نشان مي دهد كه روسيه نه تنها از فضاي ژئوپلتيكي خود بخصوص در حوزه خارج
نزديك عقب نشيني نخواهد داشت بلكه در گام هاي بعدي موقعيت هاي حساس برانگيز خود را
در ديگر مناطق دنيا همچون خاورميانه (سوريه)، آسيا – پاسيفيك (كره شمالي)،
امريكاي جنوبي و ... گسترش خواهد داد.
اين سياست قطعا مورد
انتقاد امريكا قرار مي گيرد بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه امريكا هر چقدر روسيه
را در حوزه هاي مختلف با تحريك مواجه كند، در بسترهاي مختلف با واكنش تند مسكو
مواجه خواهد شد و حتي با وجود تحريم هاي اقتصادي به سياست هايش ادامه خواهد داد.
اما اين مسئله باعث نمي شود كه دو طرف در حوزه هايي كه منافع قابل تقسيم پيدا مي
كنند، كنار هم قرار نگيرند. در حالي كه روند كلي اين خواهد بود كه فضاي امنيتي
نظام بين الملل در كنش و واكنش هاي مسكو – واشنگتن افزايش پيدا خواهد كرد. اين
سياست در موضع جديد روسيه در قبال رزمايش اخير قابل مشاهده است: «ما این حضور پایدار
سازمان نظامی ناتو در خاک گرجستان را اقدامی تحریک آمیز می‌دانیم که هدف از آن ایجاد
بی‌ثباتی تعمدی در وضعیت سیاسی و نظامی در جنوب قفقاز است.»
