علی حسن‌زاده از کودکی و در دوران مدرسه با تئاتر آشنا شده و در سال 1375 وارد تلویزیون شده است.
وی نویسنده و کارگردان سریال‌هایی با عنوان خانه
وکیل، آقای وکیل، دورت دوار، ققنوس، هانسی دوز هانسی یالان و... برای شبکه
استانی سبلان و همچنین سازنده سه سریال در استان آذربایجان شرقی و یک سریال
در استان زنجان است.
حسن‌زاده که نویسندگی، کارگردانی و تهیه کنندگی چند
مجموعه تلویزیونی را در اردبیل و چند استان آذری زبان دیگر در کارنامه
دارد، از روند کند سریال سازی در سال‌های اخیر با توجه به هجمه سنگین
فرهنگی دشمنان بسیار گله‌مند بود.
وی هم اکنون سریال «هانسی دوز هانسی یالان» به تهیه
کنندگی علی فرج‌زاده با بازی سید رضی محمودی، بهرام پوردنیا، شهرام
پوردنیا، فرهاد طوفان، خداویردی خسروی، آرزو مهری، فاطمه سیمزاری، توران
قربانی و... بر روی آنتن شبکه استانی سبلان دارد.
در ذیل گفتگوی فارس با این هنرمند اردبیلی را می‌خوانیم:
*شما از کودکی وارد عرصه هنر تئاتر شدید، آن زمان کسی استعدادتان را کشف کرده بود؟
در زمان ما شرایط بهتر بود، آن زمان امور تربیتی
داشتیم که در این مسائل فعالیت می‌کرد الان نمی‌دانم در آموزش و پرورش چنین
بخشی وجود دارد یا نه؟ اما آن زمان امور تربیتی خیلی فعال بود ما هر سال
جشنواره تئاتر مدارس را در پیش رو داشتیم و در کنار تحصیل سعی می‌کردیم با
رقابتی سالم رتبه خوبی را برای مدرسه‌مان به دست آوریم.
در واقع الان خیلی از بازیگران، نویسندگان و
کارگردانان تئاتر و سینمای استان هم نسلی‌های من هستند که همگی زیر چتر
چنین جشنواره‌هایی رشد کردیم اما باید بگویم که الان استعدادها کشف و هدایت
نمی‌شوند در واقع باید ساز و کاری تعریف شود تا در آینده شاهد هنرمندان
توانمندتر باشیم اما با وضعیت کنونی نمی‌دانم چه آتیه‌ای را می‌توانیم تصور
کنیم.
*با توجه به
اینکه نظرسنجی‌ها نشان داده هرگاه سریالی در استان تولید شده با استقبال
عمومی همراه بوده، چرا کاروان سریال‌سازی استان هر چند سال یک‌بار به راه
می‌افتد؟
مسئله اساسی بودجه است که اگر این مشکل حل شود،
مطمئن باشید مسائل دیگر به چشم نمی‌آید بگذارید به صراحت اعلام کنم که ما
سریال «هانسی دوز هانسی یالان» را تنها با ده درصد بودجه ساخت یک سریال در
مرکز تولید کرده‌ایم جالب است بدانید بودجه‌ای که ما با آن این سریال را
ساختیم دستمزد دو یا سه بازیگر در سریال‌های مرکز هم نمی‌شود، در حالی که
50 تا 60 نفر با حداقل دستمزد حاضر به همکاری شدند.
*بودجه بندی سریال‌ها چگونه است؟
سریال‌ها بصورت الف و ب رده‌بندی می‌شوند سطح کیفی
سریال‌های الف خیلی بالاست و به تناسب آن بودجه زیادی صرف ساخت آن می‌شود
که به فیلم‌های فاخر شهرت دارند. دسته ب و جیم هم که سطح پایین‌تری نسبت به
الف دارند، لذا ردیف بودجه‌ای آنان نیز کم است اما با این وجود سریال‌هایی
که ما در رده «ب» در استان تولید می‌کنیم از خیلی از سریال‌های «ب»ای که
در مرکز ساخته می‌شود، کیفیت بالاتری دارد! و این تنها یک ادعا نیست بلکه
قابل اثبات است.
*احساس می‌کردید که سریال‌تان با اقبال عمومی مواجه شود؟
بله. مطمئن بودم آن اتفاق می‌افتد وقتی فیلمنامه را
می‌نوشتم به خوبی حس می‌کردم که تماشاچیان راضی خواهند بود. در هر صورت
همگی می‌دانیم که در حال حاضر ارتباط مردم با تلویزیون مخصوصا شبکه سبلان
خیلی کم شده است اما خدا را شاکرم که تماشاگران این سریال زیاد بودند.
*ایده نوشتن این فیلمنامه از کجا آمد؟
حدود 12 سال پیش بود که یک نمایش کوتاه 10 دقیقه‌ای
برای برنامه «جنگ آدینه» نوشتم قصه چنین بود که یک نفر می‌خواست خودکشی کند
و کسی پیدا می‌شد تا پس از طی مراحلی با هم پول را قسمت کنند آن زمان
می‌دانستم که این سوژه قابلیت تبدیل به 30 قسمت سریال را دارد فرصتی پیش
آمد و آن را نوشتم.
چقدر طول کشید تا فیلمنامه‌تان فیلم شود؟
این کار مراحل بسیاری را در پی داشت ابتدا طرح سریال
را در 30 صفحه نوشتم و برای تصویب ارائه کردم حداقل 5 جلسه با حضور سه الی
چهار کارشناس برگزار شد و آنان نظر دادند پس از تصویب طرح، آغاز به نوشتن
فیلمنامه کردم و در نهایت چهار کارشناس آن را خواندند و نظرات‌شان اعمال
شد و کار به تولید رسید.
*فیلمنامه «هانسی دوز هانسی یالان» در چند صفحه نوشته شده بود؟
فیلمنامه یک هزار و 200 صفحه بود گر چه بماند که
برای نوشتن آن زمان بسیاری را صرف تحقیق و پژوهش در مورد موادمخدر، بیمه،
مسائل حقوقی و... کردم.
*لطفا بگویید چقدر طول کشید؟
تحقیق در مورد مسائل مختلف فیلمنامه 5 ماه و طی
مراحل و کارهای اداری آن 2 ماه طول کشید در نهایت نوشتن فیلمنامه یک سال به
طول انجامید در کل پیش تولید و تولید آن یک سال زمان برد ناگفته نماند که
اکثر سکانس‌ها در فصل تابستان و مربوط به دریاچه شورابیل بود، اما برخی
مشکلات در ادارات مختلف تولید را به زمستان کشاند و مجبور شدیم در سرمای
سخت و طاقت فرسا پلان‌هایمان را فیلمبرداری کنیم گر چه در آنجا نیز سعی
کردم چهره‌ای زیبا از زمستان در اردبیل به نمایش بگذارم.
*برای نقش‌های اصلی این سریال آیا قصد استفاده از بازیگران مشهور مرکز یا خارج از استان را داشتید؟
نه، البته اداره سیما راغب به این کار بود چرا که
استفاده از چنین بازیگرانی بودجه مخصوصی دارد و به کار جلوه بهتری می‌بخشد
ضمن اینکه حضور این بازیگران باعث می‌شود تا سریال از شبکه‌های سراسری هم
پخش شود اما معتقدم بودجه‌ای که برای ساخت سریال در استان در نظر گرفته شده
است، به هنرمندان داخل استان تعلق دارد و وجدانم قبول نمی‌کند آن را صرف
حضور دیگر هنرمندان خارج از استان کنم.
*از نظر شما استفاده از بازیگران و هنرمندان مشهور خارج از استان موجب موفقیت یک سریال می‌شود؟
آنچه برایم مهم است کیفیت کار است باید توجه داشت که
نباید فقط به خاطر چهره حق بازیگران استان که مطمئنا از خیلی از بازیگران
جوان و تازه کار توانمندتر هستند را ضایع کرد.
*آیا در سریال‌هایی که در خارج از استان ساخته‌اید از بازیگران اردبیلی استفاده کرده‌اید؟
من همین عقیده را برای سایر استان‌ها هم رعایت
می‌کنم برای مثال زمانی که قرار است سریالی در تبریز ساخته شود، سعی می‌کنم
از هنرمندان همانجا بهره ببرم. گر چه یک بار در سریالی که در استان زنجان
ساخته شد، به خاطر اینکه کار مربوط به منطقه آذربایجان بود و قرار بود از
شبکه‌های سراسری پخش شود از سید رضی محمودی و خانم مهری از بازیگران اردبیل
استفاده کردم.
*نظر شما در مورد استعدادیابی در عرصه سریال سازی چیست تا در آینده شاهد سریال سازان موفق باشیم؟
سرمایه‌گذاری در مورد استعدادیابی شاید وظیفه صدا و
سیما نباشد، اما باشگاه خبرنگاران جوان و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی
می‌توانند نقش موثری را در این زمینه ایفا کنند که متاسفانه الان فعالیت در
این عرصه خیلی خیلی کم است.
وجود موسسات خصوصی که هنرجویان به آنجا مراجعه
می‌کنند نیز می‌تواند تاثیر گذار باشد اما باید دید کیفی بخشیدن به
آموزش‌ها در این موسسات تا چه حد رخ داده است؟ باید قبول کنیم که
نتوانسته‌ایم استعدادها را کشف، هدایت و حمایت کنیم. نتوانسته‌ایم به خوبی
فضاسازی کنیم و شرایط را از هم اکنون برای پیشرفت نوجوانان با استعداد
فراهم نماییم.
*انجمن سینمای جوان چطور؟
تا حالا در درون انجمن سینمای جوان نبوده‌ام و نگاهم
از دور بوده است، به خاطر همین اطلاعاتم کافی نیست ولی آنچه از دور
می‌بینم این است که آنجا را متعالی نمی‌بینم در 10 تا 15 سال گذشته فقط 4
الی 5 نفر هستند که در عرصه فیلم کوتاه خوش درخشیده‌اند.
مثلا رضا جمالی همین چند وقت پیش بار دیگر برنده
جایزه مهم بین‌المللی و آسیایی شد. اینکه سئوال این است که چند رضا جمالی و
هنرمند شاخص توانسته‌ایم پرورش دهیم؟ بحث انجمن نمایش هم که منتفی است!
چرا که الان نزدیک به دو سه سالی است که راکد است.
*چرا
هنرآموزان عرصه سینما و تلویزیون گرایش بیشتری برای بازیگری دارند؟ آیا ما
احتیاج به نویسنده و کارگردان و یا سایر تخصص‌های این حرفه نداریم؟
ببینید بازیگری به صورتی است که هنرجو پس از آموزش
خیلی سریع در یک کار نمایشی، فیلم کوتاه و حتی سریال ظاهر می‌شود و تا حدی
به مطلوبش می‌رسد، اما نویسندگی و کارگردانی به این زودی نتیجه بخش نیست
فرد باید یک تا شش سال و حتی گاهی 10 تا دوازده سال ممارست، تمرین و پشتکار
داشته باشد تا به سرمنزل مقصودش برسد.
الان چون این فضا ایجاد نشده، هنرجویان این عرصه هر
چقدر تلاش کنند به نتیجه نمی‌رسند. متاسفانه در تربیت نویسنده و کارگردان
مشکل داریم این مشکل در دانشگاه هم وجود دارد که خروجی آن نیز مدام بازیگر
است حتی به وضوح می‌گویم در اردبیل هم دانشگاه وجود دارد که مدرک نویسندگی و
کارگردانی صادر می‌کند، اما در عمل بهره‌وری ندارد.
*چرا تلویزیون با ریزش مخاطب مواجه شده است؟
اگر اشتباه نکنم سال 78 شبکه سبلان در اردبیل افتتاح
شد آن زمان بنده سریال «دورت دوار» را ساختم که 85 درصد مخاطب داشت اما
الان علی رغم اینکه «هانسی دوز هانسی یالان» خوب مخاطب جذب کرده است، ولی
تعداد مخاطبان آن نسبت به «دورت دوار» خیلی کمتر است.
مقداری از این ریزش مخاطب طبیعی است چرا که به هر
حال دنیای مجازی، تعدد شبکه‌های سراسری و... ماهواره‌ها تاثیرگذار هستند
اما بخش عظیمی از آن فاجعه است. زمانی که شبکه سبلان آغاز به کار کرد، در
سال حداقل سه سریال تولید می‌شد و اکنون ما هر سه سال دست به تولید سریال
می‌زنیم. اما این امر گویی اصلا برای مسؤولان مهم نیست مطمئن باشید که
مخاطب برای مسؤولان مهم نیست چرا که اگر مخاطب مهم بود، حتما فکری به حال
تولید سریال و جذب مخاطب حداکثری برای تلویزیون می‌کردند.
*اشکال کار در کجاست؟
شعار!! همه فقط شعار می‌دهند که سعی خواهند کرد
مخاطب بیشتری جذب کنند، اما در عمل هیچ اتفاقی نمی‌افتد، متاسفانه در این
شعار دادن‌ها آنقدر افراط صورت گرفته که همه نسبت به آن بی‌اهمیت شده‌اند.
شما به سخنان اخیر مقام معظم رهبری که برای اولین
بار از سازمان صدا و سیما در خصوص تولید نشدن برنامه‌های مطلوب برای
نوجوانان و جوانان گله کردند، توجه کنید، به هر حال باید فکری برای این
امور صورت گیرد و به مرحله عمل برسد از سوی دیگر یک زمانی جشنواره تولیدات
صدا و سیما برگزار می‌شد که فضای رقابتی ایجاد می‌کرد و هر کس می‌کوشید
بهترین تولید خود را به منصه ظهور بگذارد، اما الان جای خالی این جشنواره و
نبود رقابت به شدت احساس می‌شود.
*چقدر به انتقاد اهمیت می‌دهید؟
به منتقد اعتقاد دارم هر چیزی که بنویسم را حداقل به
10 نفر از دوستان و کارشناسان می‌دهم تا بخوانند و نظر دهند معتقدم این
نقدها خیلی خوب می‌تواند به کار استحکام بخشد حتی هم اکنون یک رمان آماده
چاپ دارم که آن را برای مطالعه به طیف‌های مختلف داده‌ام تا پس از خواندن
نظر دهند.
*آیا در اردبیل منتقد فیلم داریم؟
بله، خوشبختانه منتقدان کارشناس، فنی و تکنیکی که شناخت کاملی از این عرصه هنری دارند، در شهرمان زندگی می‌کنند.
*لطفا یکی از خاطرات‌تان در مورد نقد را تعریف کنید؟
یک روز وارد لوکیشن فیلمبرداری شدم که در یک
ساندویچی بود به محض ورود همکاران مرا به صاحب آنجا معرفی کردند او تا مرا
شناخت گفت: «آشغال بود» گفتم: «چه؟» گفت: «سریالی که ساختی» گفتم: «چند
قسمت از آن را دیدی؟» گفت: «یک قسمت» گفتم: «آن سریال 52 قسمت است آن وقت
تو مرا به خاطر یک قسمت نقد میکنی؟» گفت: «آقا این کارها را جمع کنید.
بروید فرار از زندان ببینید، لاست تماشا کنید و...» گفتم: «خوب برادر تو هم
برو یک ساندویچی مثل مک دونالد باز کن بعد بیا با هم صحبت کنیم.»
*آیا نقدی در مورد «هانسی دوز هانسی یالان» خوانده‌اید؟
این سریال، تنها کاری است که تا اینجا هیچ نقدی از
آن در مطبوعات ندیده‌ام البته باید بگویم پخش اول این سریال با ایام
انتخابات عجین شده بود و مطبوعات توجه بیشتری به انتخابات داشتند اما با
بازپخش سریال شاید نقدهایی را مشاهده کنم ضمن اینکه برخی دوستان به صورت
شفاهی نظرات‌شان را گفته‌اند اما به صورت مکتوب نه.
*چقدر در روز مطالعه دارید؟
از آنجایی که در زندگی آدم بی‌نظمی هستم اما حتی یک
روز هم بدون مطالعه نمی‌گذرد روزی نیست که حداقل صفحه‌ای نخوانم در واقع
ساعت خاصی برای مطالعه ندارم، هر وقت که شد نوشته‌ای به دست گرفته و
می‌خوانم.
*بیشتر در چه موضوعاتی مطالعه می‌کنید؟
به هر حال سریال‌سازی نیازمند اطلاعات عمومی است در
مطالعه به دنبال موضوع خاصی نیستم حتی شاید کار اشتباهی باشد اما هر کتابی
را می‌خوانم مثلا در همین کار «هانسی دوز هانسی یالان» بخش اعظمی از
مطالعاتم مربوط به مواد مخدر، مباحث حقوقی و روانشناسی بود چیزی که برایم
از اهمیت بیشتری داشت، برخورد معتاد با جامعه و جامعه با معتاد بود که سعی
می‌کردم به جمع بندی مطلوبی در زمینه مسائل اجتماعی دست پیدا کنم اما
فرهنگ، فولکلور و تاریخ بیشترین بخش مطالعاتی‌ام را به خود اختصاص داده
است.
*چقدر فیلم می‌بینید؟
متاسفانه خیلی کم، به خوبی می‌دانم که کسی مانند من
باید و لازم است فیلم‌ها و سریال‌های مختلفی را تماشا کند، ولی متاسفانه در
این زمینه ضعیف عمل کرده‌ام.
