تدبر و تفكر در احوال بزرگان و علماي دين در راستاي آگاهي از روش و منش آنان در موقعيت‌هاي مختلف دوران زندگي و مبارزه، به‌خصوص در جريان انقلاب اسلامي ضرورتي است كه براي تبيين حقيقت اين حركت اسلامي جهاني اجتناب‌ناپذير است. تاريخ مبارزات اسلامي و مردمي در ايران، به‌ويژه مبارزه عليه حكومت پهلوي افراد بسياري به خود ديده است كه شمار فراواني از اين افراد هنوز براي جامعه ما ناشناخته‌اند. يكي از اين افراد عالم فرهيخته و خستگي‌ناپذير آيت‌الله‌العظمي حاج مير سيد‌علي موسوي بهبهاني معروف به بهبهاني است كه اسناد مبارزاتي ايشان در اين كتاب ارائه مي‌شود.
آيت‌الله‌العظمي ميرسيد علي روحانيت و مقامات عاليه علمي شيعه در قرن اخير بوده است. عالمي مجاهد، مجتهدي پارسا، مرجعي باتقوا و متبحر در تمامي علوم ديني شامل فقه، اصول، كلام، حديث، منطق، تفسير و درايه كه تبحرش در ادبيات عرب كم‌نظير و ستودني بود.
مرحوم آيت‌الله بهبهاني در ايامي كه در نجف اشرف مشغول به تحصيل بود با حوادث مشروطيت آشنا شد. از آغاز نهضت حضرت امام خميني(ره) در جهت قيام ايشان قرار گرفت و فعاليت كرد. در نيمه دوم سال 1341 رژيم پهلوي تصميم گرفت لايحه انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي را در شهرها اجرا كند، ولي روحانيون به دليل مسائل خلاف شرعي كه در اين طرح گنجانيده شده بود، با اين اقدام دولت به‌شدت مخالفت كردند. مراجع تقليد قم امام خميني(ره)، آيت‌الله بهبهاني و علماي تراز اول كشور با صدور اعلاميه و سخنراني به مخالفت با اين طرح برخاستند. سرانجام رژيم پهلوي مجبور شد به دنبال يك نهضت دو ماهه علما و روحانيون لايحه انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي را متوقف كند. مبارزات آيت‌الله بهبهاني عليه رژيم پهلوي تا پايان حيات وي ادامه يافت.
اسنادي كه در اثري كه درصدد معرفي آن هستيم ارائه شده، از تاريخ 1/8/1340 تا 26/8/1355 را در بر مي‌گيرد. اين اسناد تنها بخشي از مبارزات آيت‌الله‌العظمي بهبهاني است كه بر اثر علني شدن مبارزات ايشان و به دليل دسترسي ساواك به آنها آشكار شده است. بدون ترديد دامنه مبارزات آن فقيه عالي‌مقام گسترده‌تر از آن است كه ساواك در گزارش‌هاي خود آورده است كه بسياري از اين مبارزات را بايد در خاطرات و يادداشت‌هاي افراد و علاقه‌مندان به ايشان جست‌وجو كرد. هر چند اين اسناد براي نقل وقايع و حوادث زندگي و نقش ايشان در نهضت امام خميني(ره) بسيار اندك است، ولي اميد است بتوان با نشر آن بخش كوچكي از تاريخ معاصر اين مرز و بوم را گويا ساخت. پيش از مطالعه اين اثر، مطالعه توضيحات زير براي استفاده بهتر ضروري است:
1ـ اسناد ارائه‌شده در اين كتاب تمامي گزارش‌ها و مكاتباتي است كه در پرونده‌هاي انفرادي آيت‌الله‌العظمي مير سيد‌علي بهبهاني در ادارات كل ساواك مركز و ساواك‌هاي استان خوزستان و اصفهان موجود بوده است كه صرفاً با حذف اسناد تكراري يا فاقد ارزش تاريخي و اطلاعاتي عيناً منتشر مي‌شود.
2ـ به‌منظور تسهيل در بهره‌برداري خوانندگان محترم اسناد به ترتيب تاريخ گزارش تنظيم شده است.
3ـ سعي شده است زندگينامه مختصر برخي رجال و شرح بعضي وقايع تاريخي در ذيل اسناد گوياسازي شود.
4ـ تعدادي از اسناد در اثر گذشت زمان و عدم كيفيت كاغذ و شرايط نگهداري آنها در بايگاني كمرنگ و فرسوده شده‌اند كه در حد امكان از آنها نيز استفاده شده است.
5ـ از حروفچيني فرم و آرم سربرگ سند خودداري و صرفاً به مقصد، مبدأ، تاريخ و شماره آن بسنده شده است. در بعضي از اسناد عباراتي مانند مخابره شد، بايگاني شد، در بولتن درج شود، شماره پرونده، پي‌نوشت، دستور اقدام و. . . به كار رفته كه با قلمي متفاوت از متن اصلي درج شده است.
6ـ حروفچيني سندها مطابق نگارش جديد انجام گرفته و هيچ تغييري در جمله‌نويسي آنها داده نشده است و سندهايي كه غلط‌هاي تايپي و املايي دارند، صحيح آن داخل دو قلاب [] آورده شده است. بر اين اساس تنها كلماتي از سندها اصلاح شده‌اند كه ممكن است خوانندگان را دچار مشكل سازد.
