شکستگی خودبخودی استخوان ها بویژه در نواحی کمر، لگن و مچ دست، درد شدید کمر در نقطه ای خاص که می تواند بر شکستگی مهره دلالت کند، قوز پشت که موجب انحنای پشت و کوتاه شدن قد نسبت به قد دوران جوانی می شود از علایم این بیماری است.
طبق گزارش های دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت هم اکنون بیش از 2/5 میلیون نفر از مردم کشور دچار پوکی استخوان هستند.
بنا بر اعلام مرکز تحقیقات استئوپروز (پوکی استخوان) وزارت بهداشت سالانه 51 هزار شکستگی لگن خاصره در کشور رخ می دهد که استان کردستان نیز از این آمار بی نصیب نیست.
مسوول بیماری های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی کردستان به مناسبت روز جهانی مبارزه با پوکی استخوان گفت، پوکی استخوان را یکی از مسایل مهم در حوزه سلامت جامعه دانست.
دکتر اردشیر رحیم زاده علل ابتلا به پوکی استخوان را متعدد دانست و گفت: تغذیه نامناسب، کمبود کلسیم و کمبود ویتامین د، مصرف سیگار و دخانیات و مشروبات الکلی، نداشتن تحرک و فعالیت جسمانی، یائسگی زنانه، مصرف طولانی مدت برخی داروها مانند کورتون ها و داروی ضد تشنج که سبب کاهش تراکم استخوان ها می شود از عوامل زمینه ساز پوکی استخوان است.
وی جنسیت، سن، سابقه خانوادگی، یائسگی، نوع استخوان بندی، نژاد و ابتلا به بیماری ها را از عوامل غیرقابل پیشگیری پوکی استخوان عنوان کرد و افزود: با افزایش سن، احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می شود در همین راستا افراد مسن، بیشترین گروه سنی در معرض خطر پوکی استخوان هستند.
وی با اشاره به اینکه شیوع پوکی استخوان در زنان بیش از مردان و شکستگی ناشی از آن نیز در زنان پنج برابر مردان است گفت: تخمین زده می شود 53 درصد خانم های سفید پوست یائسه در نواحی لگن، کمر یا انتهای ساعد، دچار پوکی استخوان هستند.
دکتر رحیم زاده با اشاره به اینکه یائسگی زنانه و توقف هورمون استروژن سبب کاهش تراکم استخوان ها می شود گفت: زنانی که قبل از 53 سالگی یائسه می شوند یا افرادی که با جراحی، تخمدان هایشان برداشته شده بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند.
وی با اشاره به اینکه برخی علل پوکی استخوان قابل کنترل و پیشگیری هستند گفت: کاهش وزن بیش از حد طبیعی، سبب کاهش استحکام استخوان ها می شود، همچنین سابقه خانوادگی و وراثت بر تراکم توده استخوانی و سرعت کاهش آن تاثیرگذار است.
وی اظهارکرد: نوع استخوان بندی، استخوان بندی ظریف و کوچک، داشتن قد کوتاه و یا لاغر بودن، فرد را مستعد پوکی استخوان می سازد.
به گفته وی ابتلا به برخی از بیماری ها مانند پرکاری غده تیرویید، بیماری غده پاراتیرویید، پرکاری یا کم کاری غدد جنسی و بیماری غدد فوق کلیوی می تواند فرد را در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دهد.
دکتر رحیم زاده ادامه داد: کم کاری غدد جنسی درمان نشده در مردان یا زنان، بی اشتهایی عصبی، شیمی درمانی، کم کاری غده هیپوفیز، بی حرکتی طولانی مدت آسیب به ستون فقرات، بیماری پارکینسون، سکته های مغزی، دیسترو فی عضلانی، پیوند عضو، پیوند قلب و ریه، پیوند کبد و دیابت تیپ 7 علل ایجادکننده پوکی استخوان ثانویه تلقی می شود.
وی تاکید کرد: تغذیه مناسب در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی و نیز دوران بارداری و شیردهی، ورزش و فعالیت جسمانی، مصرف لبنیات شیر، ماست، کشک و دوغ کم نمک، سبزی، حبوبات و میوه های تازه، مصرف متعادل مواد غذایی پروتئینی مانند ماهی و تخم مرغ و پرهیز از مصرف بی رویه نوشابه های گازدار و قهوه بهترین راهکار پیشگیری از پوکی استخوان است.
کاهش مصرف شیر در بین افراد جامعه سبب کاهش تراکم استخوان و یکی از دلایل شایع ابتلاء به بیماری های مختلف بویژه پوکی استخوان در افراد است.
طبق آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سرانه مصرف شیر در ایران اکنون 70 تا 80 کیلوگرم در سال است این در حالی است که این میزان در کشورهای توسعه یافته به 300 کیلوگرم می رسد.
شیر و فرآورده های لبنی نقش تاثیرگزاری در سلامتی افراد دارند قرار دادن این منبع غذایی در سبد غذایی خانواده ها ضروری است.
یک کارشناس تغذیه میزان مصرف شیر در استان را 50 درصد پایین تر از میانگین مصرف کشوری عنوان کرد و گفت: شیر و لبنیات یکی از پنج گروه اصلی غذایی است و مصرف روزانه آنها جهت حمایت از سلامت استخوان دندان و سیستم عصبی ضروری است.
امین امینی افزود: شیر و لبنیات، ماست، پنیر، کشک و سیراج منبع خوبی از مواد مغذی از جمله کلسیم شناخته شده اند و مصرف روزانه یک لیوان شیر یا ماست، 45 تا 60 گرم پنیر و دو لیوان دوغ به حفظ سلامت بدن کمک می کند.
وی افزود: هر لیوان شیر حاوی ویتامین ب2 ، 270 میلی گرم کلسیم، 200 میلی گرم فسفر، 350 میلی گرم پتاسیم، حدود 8 گرم پروتیین، 12 گرم قند و اگر دو درصد چربی داشته باشد 5 گرم چربی است.
وی با اشاره به اینکه کلسیم نقش مهمی در استحکام استخوان دندان بویژه در دوران رشد و نوجوانی دارد گفت: مصرف این ماده لبنی برای دانش آموزان که در دوره رشد هستند حایز اهمیت است.
امینی افزود: شیر بهترین غذا برای وعده صبحانه و میان وعده مناسبی برای نوجوانان بویژه دانش آموزان محسوب می شود.
وی یادآورشد:توزیع رایگان شیر در سطح مدارس با همکاری آموزش و پرورش و دانشگاه علوم پزشکی از سیاست هایی است که در راستای افزایش مصرف شیر انجام شده ست.
او اظهارکرد: مصرف دو تا سه واحد شیر کم چرب برای همه گروه های سنی در روز توصیه می شود و این میزان برای کودکان زیر 5 سال نصف واحد تعریف شده ضروری است.
امینی با بیان اینکه کلسیم نقش مهمی در جلوگیری از افزایش بافت چربی در بدن و پتاسیم در پیشگیری از افزایش فشار خون دارد گفت: مصرف متعادل این ماده غذایی در طولانی مدت در کاهش بروز چاقی و فشار خون افراد جامعه موثر است.
به گفته وی کمبود کلسیم و مصرف پایین آن منجر به کاهش تراکم بافت های استخوانی و کاهش رشد قد و افزایش فشار خون می شود.
وی همچنین افزود: مصرف پایین شیر می تواند زمینه بروز کمبود مواد مغذی اساسی از جمله کلسیم ویتامین ب 2 و بقیه املاح و ویتامین ها شود.
امینی شیر را جایگزین مناسبی به جای انواع نوشیدنی ها دانست و افزود: در همین راستا مردم باید بهای زیادی به شیر بدهند.
