«كشوري كه ۲۰ ميليون جوان دارد (بايد) 20 ميليون تفنگدار داشته باشد. 20 ميليون ارتش داشته باشد.» سخنان حضرت امام خميني(ره) در پنجم آذرماه 1358 كه در جمع اعضاي سپاه تهران صورت مي‌گرفت، با اين جمله تاريخي سنگ بناي شجره طيبه‌اي را گذاشت كه كمي بعد با نام بسيج مستضعفين اعلام وجود كرد. مطرح ساختن ارتش 20 ميليوني در حالي صورت مي‌گرفت كه انقلاب نوپاي اسلامي ايران در هنگامه شيطنت‌هاي ضد انقلاب و نداي جدايي طلبانه برخي از گروهك‌ها گرفتار آمده بود. از سوي ديگر نيز امكان بروز جنگي قريب الوقوع، به دليل عناد ابرقدرت‌ها و به خصوص امريكا، كيان كشورمان را تهديد مي‌كرد. لذا بيان لفظ ارتش 20 ميليوني و كمي بعد بروز درگيري‌هاي داخلي و همچنين جنگ تحميلي و پوشيدن لباس رزم بر تن بسيج، به اين شائبه دامن مي‌زد كه بسيج مستضعفين نهادي صرفاً نظامي خواهد بود.
اما آنچه در انديشه‌هاي امام خميني(ره) در خصوص ماهيت تشكيل بسيج مستضعفين وجود داشت، هرگز آن را محدود به امور نظامي و همچنين منحصر به حيطه جغرافيايي داخل مرزهاي كشور نمي‌دانست، بلكه بسيج را متعلق به همه مستضعفين جهان و در ابعاد و رويكردهاي متنوع و مختلفي معرفي مي‌كرد. واضح‌ترين دليل بر اين مدعا پيام امام خميني در دوم آذرماه 1367 بود كه به عنوان آخرين سخنان ايشان با محوريت موضوعي بسيج بيان شد. در اين پيام بود كه ايشان فرمان تشكيل بسيج دانشجويي و طلبه را صادر كردند، دو نهادي كه ماهيت فعاليت‌‌شان دو محور علم و فرهنگ است: «امروز يكي ازضروري‌ترين تشكل‌ها، بسيج دانشجو و طلبه است. طلاب علوم ديني و دانشجويان دانشگاه‌ها بايد با تمام توان خود در مراكزشان از انقلاب و اسلام دفاع كنند.»
در ادامه همين پيام است كه حضرت امام با خطاب قرار دادن ساير مسلمانان و مستضعفين جهان، انديشه بسيج جهان اسلام را كه پيشتر نيز بيان كرده بودند، اين‌بار با عنوان «ايجاد حكومت بزرگ اسلامي» با صراحت بيشتري مطرح مي‌كنند. در آنجا كه مي‌فرمايند:«بايد بسيجيان جهان اسلام در فكر ايجاد حكومت بزرگ اسلامي باشند و اين شدني است؛ چراكه بسيج تنها منحصر به ايران اسلامي نيست، بايد هسته‌هاي مقاومت را در تمامي جهان به وجود آورد و در مقابل شرق و غرب ايستاد.»
بنابراين آنچه امام خميني به عنوان بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران از بسيج انتظار داشتند، فعاليت در عرصه‌هاي مختلف و همچنين نگاه فراملي و جهاني بود. اين دو رويكرد مورد تأكيد مقام معظم رهبري نيز قرار گرفت و بسيج مستضعفين با درك اين معني، به سرعت در اقشار مختلف گسترش يافت، چنانچه امروز شاهد فعاليت اقشار 22 گانه بسيج هستيم و از سوي ديگر گسترش روحيه بسيجي به ساير نقاط جهان و به خصوص كشورهاي اسلامي، نويد تشكيل همان حكومت جهاني اسلام را مي‌دهد. انقلاب مردم يمن، بيداري مردم عراق، بحرين، لبنان، مقاومت سوريه و فلسطين نشانه‌هايي از گسترش تفكر بسيجي است كه انقلاب ايران را از كوران حوادث مختلف به سلامت خارج كرد و اكنون در انديشه حفظ و گسترش بيداري اسلامي ساير كشورهاي منطقه و جهان است.
