بحران عراق بیش از سه ماه است که این کشور را در شرایطی دشوار قرار داده به طوری که با تسلط تروریست‌ها بر شهر موصل (دومین شهر بزرگ این کشور) عملا حاکمیت دولت بغداد را در بخش‌هایی از این کشور از بین برده است.
داعش با حمله به شهرهای اطراف و مناطق پیرامونی تلاش کرد تا بُعد سرزمینی خود را افزایش دهد؛ سلیمان بیک، کرکوک، تکریت، خانقین، سامرا و اربیل همگی در معرض حملات داعش بودند اما در این میان شهر کوچکی به نام آمرلی توانست ترمز ماشین جنگی داعش را بکشد.
آمرلی کجاست؟
آمرلی شهری کوچک در استان صلاح الدین عراق است که جمعیت آن نزدیک به 20 هزار نفر است که همچون دیگر مناطق اطراف استان نینوا و شهر موصل هدف حملات داعش قرار گرفت. در اطراف آمرلی روستاهایی همچون عبود، زنگیلی، بیگ البو حسن، بسطاملی، پیر احمدلی،قره ناز،پیرآوچولو، دره اوباسی و چارداغلی قرار دارند و ساکنان آن که غالباً از شیعیان ترکمانی عراقی هستند و در آمرلی مقام‌های متبرکه بسیاری از ائمه از جمله مقام امام حسن(ع) وجود دارد.
شهر محاصره شده و مقاومت مقابل داعش
منطقه آمرلی در میان مناطقی که داعشی‌ها در کنترل خود داشتند قرار داشت و داعشی‌ها مناطق اطراف آمرلی را به کنترل خود درآورده و تنها این شهر کوچک بود که مانند خاری در گلوی داعش مانده بود.
مردم آمرلی پس از اینکه تلعفر به دست داعش سقوط کرد، بجای فرار دسته جمعی تصمیم به مقاومت گرفتند و نیروی نظامی محلی از اهالی این منطقه که تعداد آنها تا 500 نفر گزارش شده بود با بهره گیری از سلاح‌های سبک و نه چندان مدرن 80 روز داعشی‌ها را بیرون آمرلی زمین‌گیر کردند.
داعشی‌ها در اطراف آمرلی اجازه نمی‌دادند که مواد غذایی و دارو برای این شهر ارسال شود هرچند اهالی این منطقه با هلی برد ارتش عراق می‌توانستند تا حدی لوزام ضروری خود را تامین کنند.
محاصره آمرلی تا 80 روز ادامه یافت و نگرانی از شکسته شدن این محاصره توسط داعش برای همه دلهره آور بود چرا که اگر داعش وارد این شهر شیعه نشین می‌شد مردم بی‌دفاع را از دم تیغ می‌گذراند.
پایان محاصره محصول مشترک نیروهای مردمی و ارتش عراق
در چنین شرایطی ارتش عراق عملیات خود علیه داعش در اطراف آمرلی را در روز جمعه 28 آگوست(6 شهرویور) را آغاز کرد که آغاز این حملات با آتش شدید توپخانه و حملات هوایی بالگردهای عراقی بود و پس از آن عملیات زمینی نیز آغاز شد و در کمتر از سه روز محاصره آمرلی شکسته شد که موجی از شادی و مسرت را در میان عراقی‌ها پدید آورد. نیروهای عراقی که پس از سقوط موصل شرایط مناسبی نداشتند بار دیگر با تجدید سازماندهی توانست عملیاتی موفق را علیه شبه نظامیان داعش انجام دهد.
این عملیات اولین عملیات بزرگ نیروهای عراقی علیه تکفیری‌ها پس از سقوط موصل بود و نکته قابل توجه عملیات ارتش این بود که علی رغم پیش‌بینی‌ها مبنی بر انتخاب محور حمله از طوزخورماتو (از شمال آمرلی) برای آزاد سازی این منطقه، ارتش از ناحیه العظیم (در جنوب آمرلی) عملیات خود را آغاز کرد.
در این میان دو گروه نظامی «سرایا السلام» گروه وابسته به جریان صدر، نیروهای عصائب الحق، نیروهای مجلس اعلا و سازمان «بدر» در عملیات شکستن محاصره آمرلی نقش مهمی ایفا کردند و در کنار ارتش عراق بودند.
این عملیات از چند منظر قابل بررسی است و دارای ویژگی‌های مهمی است که می‌تواند نقطه عطفی در نبرد عراقی‌ها با تروریست‌ها باشد:
ویژگی‌های نبرد آمرلی؛ هماهنگی و شکست هیبت داعش
1. ویژگی مهم این عملیات همکاری نزدیک میان نیروهای مردمی موسوم به «حشود الشعبیة»، نیروهای پیشمرگه و نیروهای ارتش بود که علی رغم تفاوت‌های ساختاری میان آنها( نیروهای مردمی کمتر آموزش دیده، نیروهای پیشمرگه با ویژگی چریکی و ارتش عراق به عنوان نیروی نظامی کلاسیک) توانستند با هماهنگی قابل توجه و کمترین تلفات دست به عملیاتی تهاجمی علیه تکفیری‌ها بزنند.
2. نیروهای مردمی عراقی در عملیات برای شکستن محاصره آمرلی با امکانات نه چندان مدرن توانستند خطوط داعش را در اطراف شهر بشکنند و حمایت توخانه و خمپاره ارتش باعث شد که تروریست‌ها نتوانند خود را برای مقابله با نیروهای عراقی به خوبی سازماندهی کنند.
مردم آمرلی در حالی که پائین‌ترین سطح تجهیزات نظامی را داشتند 80 روز تکفیری‌ها را در پشت دروزاه‌های شهر نگه داشتند ولی مانع از سقوط شهرشان شدند و این در شرایطی است که تکفیری‌های داعشی موصل را در چند ساعت به اشغال خود درآوردند و با عبور از مرزهای اقلیم کردستان تا دروازه‌های اربیل هم پیشروی کردند.
3. از سوی دیگر آنچه که پیروزی ارتش و نیروهای مردمی عراق بر داعش را جالب توجه می‌کند این است که به واقع موفقیت مردم آمرلی در زمین‌گیر کردن ماشین جنگی داعش در پشت دروزاه‌های شهری کوچک، ابهت ساختگی که رسانه‌های غربی و خود تروریست‌ها برای خودشان با بکارگیری خشونت علیه قربانیان و هولناک نشان دادن اقداماتشان ساخته بودند را زیر سوال ببرند.
در همین زمینه یک مبنع آگاه به خبرگزاری فارس گفت: داعش هرجا مقاومت شده شکست خورده است، داعش با جنگ روانی و ارتش رسانه‌ای پیشروی می‌کند و از نظر نظامی توانایی بالایی از خود نشان نداده است.به واقع داعش با این استراتژی «النصر بالرعب» توانسته خودش را بزرگتر از واقعیت نشان دهد و این مردم آمرلی بودند که با شکستن این هیبت اولین سیلی را در عراق به داعش بزنند.
آمریکا و تلاش برای مصادره به مطلوب
آمریکا از ابتدای بحران عراق و سقوط موصل موضعی منفعلانه داشت مقامات کاخ سفید نه تنها احتمال دخالت نظامی و کمک به دولت عراق را رد می‌کردند، حتی حاضر به تجهیز عراق براساس قراردادهای فی ما بین نبودند که نمونه بارز آن تحویل ندادن هواپیماهای اف-16 به دولت بغداد بود.
از این رو دولت عراق تصمیم گرفت روی حمایت دوستان دیگری چون روسیه و ایران حساب باز کند که روسیه با تحویل 10 هواپیمای سوخو 25 و بالگردهای تهاجمی به کمک عراقی‌ها آمد، ایران نیز با مشاوره و آموزش‌های نظامی و ارسال سلاح برای جنگجویان عراقی وارد میدان شد.
در این میان آمریکایی‌ها تنها در پشت تریبون‌ها از عراق حمایت می‌کردند اما قتل یک خبرنگار آمریکایی به نام «جیمز فولی» و حمله داعشی‌ها به شهر اربیل باعث شد تا آمریکایی ها از حملات محدود هوایی خود برای کمک به عراق سخن بگویند اما پس از آنکه عملیات آمرلی با موفقیت تمام شد آمریکایی‌ها زودتر از همه ژست پیروزی را گرفتند و گویی نیروهای آنها داعش را از اطراف آمرلی فراری دادند.
در همین زمینه یک روز پس از پایان عملیات باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا روز دوشنبه رسما به کنگره این کشور اطلاع داد که اجازه حملات هوایی هدفمند را برای کمک رساندن به شهر آمرلی عراق صادر کرده است. در بیانیه منتشر شده از سوی کاخ سفید در این خصوص آمده است: «این عملیات در راستای ماموریت نظامی ما در عراق، با هدف حفاظت از تاسیسات و پرسنل آمریکایی و کمک به وضعیت انسانی در صحنه میدانی صورت پذیرفته است.»
این در حالی است که رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی در عراق با رد این خبر تاکید کردند که آمریکا نقشی در این عملیات نداشته است،در همین راستا «حاکم الزاملی» نماینده فراکسیون پارلمانی «الاحرار» با اعلام اینکه نیروهای امنیتی و سرایا السلام در اطراف آمرلی مستقر شده‌اند گفت که بغداد با درخواست آمریکا برای ارائه پشتیبانی هوایی عملیات در هم شکستن آمرلی مخالفت کرده است.
به واقع از نظر منطق نظامی هم مقابله با یک گروه تروریستی بیش از آنکه نیاز به هواپیماهای غول پیکر و بمب‌های چند تنی داشته باشد به نیروهای چریکی با قابلیت تحرک و سرعت بالا در عرصه میدانی نیاز دارد.
اتهام علیه ایران و حزب الله درباره دخالت در عراق
از سوی دیگر پس از پایان نبرد آمرلی رسانه‌های غربی شروع به اتهام افکنی علیه ایران و حزب الله کردند و با انتشار تصاویری مبهم و مجعول مدعی حضور فرماندهان ایران و حزب الله در این عملیات در عرصه درگیری شدند؛ این درحالی است که چنین ادعایی عاری از صحت است و نیروهای مقاومت تنها نقش مشاوره را در عرصه نبرد علیه داعش ایفا کردند که هدف از این مشاوره تقویت هماهنگی میان نیروهای حاضر در این نبرد بود.
البته بنابر ادعای غربی‌ها نوع جدیدی از مشاوره در جنگ علیه داعش به نمایش گذاشته شد که در آن تلاش شد از ظرفیت‌های نیروهای شبه نظامی مردمی در کنار نیروهای ارتش کلاسیک عراق و همچنین یکپارچگی و انسجام میان این نیروهای شبه نظامی برای مقابله با تروریسم بهره گرفته شود.
نتیجه گیری
در پایان می‌توان گفت که نبرد آمرلی کمر داعش را در عراق شکست و همانند جنگ القصیر در سوریه که زمینه شکست‌های بعدی مخالفان مسلح شد و نبردی بود که نقطه عطفی در جنگ سوریه به حساب آمد جنگ در آمرلی هم چنین شرایطی داشت چرا که اصلی ترین اسلحه داعش یعنی وحشت آفرینی و شکست ناپذیری آن توسط مردمی که نه هواپیماهای رادار گریز B2 و U2 دارند و نه تجهیزات مدرن نظامی بلکه با شجاعتِ مقاومت کردن شکسته شد. به واقع اگر مردم عراق چه در آمرلی و چه در موصل خودشان بخواهند می‌توانند از سد داعش و تروریست‌ها عبور کنند همانطور که سوری‌‌ها توانستند تا حد زیادی تروریسم را در کشور خود مهار کنند و در مرحله جدیدی قرار گیرند.
در همین زمینه رهبر معظم انقلاب دو روز قبل در گفت‌وگویی تلویزیونی تاکید کرد: آنچه که کمر داعش را شکست کار آمریکایی‌ها نبود کار ارتش عراق و نیروهای مردمی بود که به خوبی یاد گرفته بودند چگونه باید با داعش مبارزه کنند و ضربه‌های جدی وارد کردند.
