جوان آنلاين: از آنجا که غنی سازی به عنوان حق ذاتی و مسلم ایران است که معاهده عدم گسترش سلاحهای هسته ای نیز صراحت بر ممنوعیت هرگونه تفسیر تعهدات آن برای محدودسازی یا سلب آن تصریح کرده است، ایران همچنانکه پیش از توافق ژنو هم حق داشته برای تامین نیازها و مصارف صلح آمیز خود ابعاد برنامه غنی سازی را با رعایت مقررات پادمان تعیین نماید، در شرایط حاضر نیز همچنان این حق را داشته و خواهد داشت. گفتنی است که توافق نهائی نیز بدون هیچ گونه وضع محدودیتی بر این حق، تنها شرط «توافق با اعضای 1+5» را در رابطه با استیفای این حق در دوره اجرای توافق نهائی، مقرر کرده است.
البته که قید «نیاز عملی» تا کنون بارها به صورت مضیق و در راستای القای نوعی محدودسازی ابعاد برنامه غنی سازی ایران تعبیر شده و گروه 1+5 نیز عملاً همین رویه را در مذاکرات گذشته و حال در پیش گرفته است. منظور از «نیاز عملی»، کلیه نیازهای صلح آمیز ایران به اورانیوم غنی شده در سطوح مختلف است. هرچند دامنه شرط «توافق طرفهای مقابل» هم به تعریف این نیازها کشیده شده است اما ابتکار تعریف در این زمینه و ارائه طرح توجیهی در این رابطه بر اساس چشم انداز توسعه انرژی هسته ای صلح امیز در کشور، با ایران بوده است. هیچ کشور دیگری نمی تواند «نیازهای عملی ایران» را تعیین کند و برای ایران نسخه بپیچد. از همین رو، عملاً نیز طرفهای مقابل از ایران خواسته اند تا نیازهای خود را توضیح داده و طرفهای مذکور را توجیه نماید. به نظر می رسد آنچه در مورد نیازهای فعلی و آینده کشور به اورانیوم غنی شده مطرح شده و رئیس سازمان انرژی اتمی نیز برخی از ابعاد آن را تشریح کرده است، دارای منطق عمومی و اقناع فنی و تخصصی است که در صورت تعدیل گرایش ها و تمایل های سیاسی، می توانست به عنوان دستورکار اصلی تفاهم ها حول این محور قرار گیرد.
بر اساس طرح ایران و برنامه منطقی توسعه انرژی هسته ای صلح آمیز در کشور که دقیقاً بر پایه حق استفاده از انرژی های نو و پاک در فرایند توسعه پایدار دولتها استوار است، ایران چند نیاز اساسی به غنی سازی اورانیوم دارد که سطح، کمیت، ظرفیت تولید، تعداد ماشین ها، تعداد تاسیسات در این روند، تابعی از آنها خواهد بود:
• تامین سوخت نیروگاه بوشهر بعد از پایان دوره تعهدات روسیه: این بدان معناست که ایران قصد دارد به خرید تامین سوخت این نیروگاه از منابع خارجی خاتمه داده، خود این نیاز مسلم کشور را تامین کند.
• تامین اورانیوم مورد نیاز برای رآکتور تحقیقاتی تهران: هرچند ذخایر فعلی نیاز کشور را تا حدود 4 سال آینده در این زمینه تامین کرده است اما برای تامین نیازهای بعد از این دوره، باید کشور توان لازم تامین نیازهای قطعی این عرصه را داشته باشد.
• تامین اورانیوم غنی شده مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران بعد از تغییرات طراحی در قلب رآکتور: با توجه به طرح جدید ایران برای تغییر طراحی قلب رآکتور تهران، سوخت این رآکتور از اورانیوم طبیعی به اورانیوم غنی شده تغییر خواهد یافت.
• تامین سوخت موردنیاز رآکتورهای تحقیقاتی جدید: با توجه به اعلام برنامه ایجاد و راه اندازی چند رآکتور جدید در آینده و به ویژه اتمام مذاکرات ایجاد دو رآکتور توسط روسیه، سوخت مورد نیاز آنها هم باید در کشور تولید شود.
بر اساس آنچه گفته شد، فارغ از اینکه اورانیوم غنی شده برای هر یک از این نیازها، متفاوت بوده و شامل هم غنای کم (زیر 5 درصد) و هم بالا (تا 20 درصد) است، ایران در صورتی خواهد توانست نیازهای خود به مواد مذکور و سوخت فعالیت های هسته ای خود را تامین کند که حداقل 50 هزار ماشین فعال داشته باشد. علاوه بر این، ظرفین تولید این ماشین ها، نسل ها و مشخصات فنی آنها نیز موضوعات مهم دیگری هستند که در سایه این کمیت ها و تعداد ماشین ها، گم نخواهد شد.
البته به منظور جلوگیری از تشویش اذهان توسط بازیگران ضدایرانی و همچنین ارتقای اعتمادسازی بین المللی به ماهیت کاملاً صلح آمیز این فعالیت ها، نه تنها پادمان ایران و اژانس به قوت خود باقی خواهد بود بلکه ایران از اعتمادسازی و اقدامات داوطلبانه شفاف ساز هم به منظور تضمین نظارت پیوسته بین المللی بر محل های نصب و فعالیت این تعداد از ماشین ها اقدام خواهد کرد.
بنابراین، طبیعی است که ایران حق دارد بر دسترسی به این تعداد سانتریفیوژ در دوره اجرای توافق نهائی اصرار نماید. هرچند در مقابل، طرح پیشنهادهائی بر خلاف حقوق هسته ای ایران و حق تامین نیازهای عملی از تثبیت وضعیت فعلی ماشین های غنی سازی (عدم افزایش عددی آنها) گرفته تا کاهش تعداد آنها به زیر 5 هزار نیز با هدف منصرف کردن ایران از پیشنهاد 50 هزار سانتریفیوژ صورت گرفته اند. در هر حال، به نظر می رسد که ایران در صورت اصرار جدی بر موضع خود و در ازای افزایش نظارت های بین المللی اعتمادساز و داوطلبانه، خواهد توانست این امتیاز را از امریکا بگیرد.
امریکائیها با مطرح کردن اینکه ایران بیش از 2 یا 3 هزار سانتریفیوژ حق دسترسی ندارد، می خواهند کاری بکنند که ایران از 50 هزار تا، خواسته خود را به همین تعدادی که الان فعال هستند تغییر دهد. اما ما باید مقاومت کنیم. اینکه دقیقاً همان چیزی است که توافق ژنو به ما حقش را داده است. نباید از این حق به هیچ وجه کوتاه بیائیم. 
