در آغاز سده 14 هجري، در تبريز نيز مانند ديگر شهرهاي مهم كشور، اقداماتي در جهت تغيير سيماي كالبدي آن از يك شهر سنتي به شهري امروزي صورت مي‌گيرد. نخستين اقدام در اين زمينه، احداث خيابان‌هاي عريض و مستقيم اتومبيل‌رو است. نخستين خيابان احداث شده در تبريز، خياباني است كه هم اكنون به نام «امام خميني» (ره) ناميده مي‌شود و به عنوان مسير ارتباطي ميان جاده تهران- تبريز و تبريز- مراغه، از حوالي چهارراه منصور تا ميدان «قونقا باشي» كشيده شده است. اين خيابان از شمال محوطه «مسجد (ارك) عليشاه» مي‌گذرد و از دروازه‌هاي نوبر و مهادمهين همراه با بخش جنوبي باروي شهر در مسير آن قرار داشته‌اند.
***
قونقا يا تراموا گونه‌اي از قطار شهري است كه ۱۷۵ سال قبل ابتدا در اتريش و به طور همزمان در روسيه به كار افتاد. سپس در سراسر دنيا متداول شد. مكانيسم اين وسيله نقليه جمعي در سراسر دنيا يكسان بود، تنها تفاوت آنها در شكل ظاهريشان خلاصه مي‌شد. در تبريز هم به عنوان نخستين شهر ايران كه صاحب تراموا شده، راه‌اندازي اين سيستم حمل و نقل شهري به حدود دوران جنگ‌جهاني اول يعني سال‌هاي ۱۲۸۰ شمسي باز مي‌گردد، اين تراموا به همت و پايمردي قاسم‌خان والي كه بعدها نخستين شهردار تبريز شد در تبريز به راه افتاد و همزمان با راه اندازي قونقاي تبريز، تحولي بزرگ در حمل و نقل اين شهر به وجود آمد حالا باز هم تبريز در آستانه تحولي ديگر آن هم با افتتاح مترو است.
سال 93 نقطه عطفي در حمل و نقل عمومي كلانشهر تبريز خواهد بود و بي‌شك با به راه افتادن قطار شهري، اين وسيله رفته‌رفته به عنوان يكي از اصلي‌ترين وسايل جايگاه ويژه‌اي در ميان تبريزي‌ها به‌دست خواهد آورد.
فرار از گرفتاري‌هاي شهري
مترو يا همان قطار شهري از يك قرن و حتي پيش‌تر از آن، يكي از ارزان‌ترين، سريع‌ترين و پاك‌ترين وسايل حمل و نقل عمومي در شهرهاست. بر همين اساس توجه به قطار شهري و سرعت بخشيدن به توسعه آن يكي از اصلي‌ترين و ضروري‌ترين كارهاست كه مديران شهري بايد به فكر آن باشند چراكه مردم ترجيح مي‌دهند براي معضل چندين ساله تبريز و فرار از ترافيك و خيابان‌هاي شلوغ آن، كرايه بالا و جابه‌جايي‌هاي كند و خسته‌كننده به مترو پناه بياورند.
البته توجه به اين مهم سال‌هاست كه در دستور كار مديران شهري قرار گرفته است اما مشكلات و اعتبارات ناكافي و عدم حصول نتيجه در رابطه با انتقال واگن‌هاي قطار شهري باعث شده بود چشم انتظاري شهروندان تبريزي سال‌ها به طول انجامد.
شهردار تبريز بر لزوم اجرا و نظارت دقيق بر روند ايمني راه‌اندازي قطار شهري تأكيد كرد
صادق نجفي در بازديد از روند نصب، مونتاژ، راه‌اندازي و تست‌هاي سرد و گرم واگن‌هاي متروي تبريز، خاطرنشان كرد: بهره‌برداري هر چه سريع‌تر متروي تبريز، بايد همگام با اجرا و نظارت دقيق بر مقدمات راه‌اندازي صورت بگيرد. به اين منظور اجراي تست‌هاي مختلف بايد با دقت و اطمينان هر چه تمام‌تر مورد توجه واقع شود.
وي تأكيد كرد: تسريع در روند راه‌اندازي و كيفيت تست و مونتاژ قطعات، نبايد هيچ يك تأثير سوء بر روند پيشرفت ديگري بگذارند.
اين مسئول با اشاره به تأثيرات آغاز به كار مترو گفت: آغاز به كار مترو، علاوه بر تاثير گره‌گشا بر وضعيت ترافيكي و كاهش شاخص‌هاي آلودگي هوا، از نظر اجتماعي نيز نشاط عمومي شهر را مضاعف خواهد كرد.
نجفي با تأكيد بر مطالعه و اجراي رويكردهاي فرهنگي و اجتماعي در مورد قطار شهري گفت: نقش عموم رسانه‌ها در فرهنگسازي، در خصوص استفاده صحيح از مترو و لزوم اجراي موارد ايمني، مانع از بروز مشكلات اجتماعي در اين حوزه خواهد شد.
عدم تملك ايستگاه‌ها، عامل تأخير در پيشرفت
نايب رئيس شوراي اسلامي شهر تبريز عدم تملك ايستگاه‌هاي مترو را در دوره مديريت سابق شهرداري اين شهر از جمله عوامل تأخير در ساخت پروژه قطار شهري تبريز خواند و گفت: اين عملكرد باعث حيف و ميل ميلياردها تومان از بيت‌المال شد.
سعيد محدث تصريح كرد: با گذشت بيش از ۱۲ سال از آغاز پروژه خط يك مترو در تبريز، با وجود اينكه تونل خط يك به طول ۱۷ كيلومتر در آستانه تكميل بوده، ولي متأسفانه اقدام جدي براي تملك ايستگاه‌ها در دوره مديريت گذشته صورت نگرفته است.
وي با بيان اينكه نمونه اين سستي را مي‌توان در ايستگاه واقع در ميدان ساعت تبريز مشاهده كرد، ادامه داد: در واقع تملك و آغاز عمليات اوليه احداث ايستگاه در اين ميدان، پس از استقرار شوراي اسلامي چهارم و پيگيري‌هاي متعدد صورت گرفت. اين عملكرد باعث حيف و ميل ميلياردها تومان از بيت‌المال شد؛ چراكه عدم تملك املاك واقع در ايستگاه‌هاي مترو توسط شهرداري تبريز در آن زمان، باعث افزايش چشمگير قيمت زمين مربوط به اين املاك شده است.
اين عضو شورا گفت: همچنين احداث ايستگاه‌ها بعد از اجراي تونل باعث دوباره كاري و وارد شدن خسارت مستقيم به ديواره تونل‌هاي احداثي شده است. البته بايد اين را هم بدانيم كه چنانچه از همين الان مصمم به احداث ايستگاه‌ها باشيم چهار سال زمان براي جبران اين عقب‌ماندگي لازم است.
