جنگ ماقبل جنگ، جنگ مابعد جنگ

دوران دفاع مقدس از زمره حوادث و رويدادهاي فراموش نشدني درتاريخ حيات سياسي ملت ايران بوده و به همين دليل به شكل گسترده و عميقي بر فرهنگ ملت ايران تاثيرگذار بوده است.

ويژگيهاي منحصر بفردي همچون همچون رهبري كاريزماتيك و الهي حضرت امام خميني(ره) و نگاه اعتقادي رزمندگان به موضوع دفاع و شهادت طلبي آنان ، و همچنين رويدادهاي بوجود آمده همانند دلائل شكل گيري و چگونگي پايان دوران دفاع مقدس اين جنگ را از ديگر وقايع مشابه خود همانند جنگهاي بوجود آمده در منطقه و جهان بويژه جنگهاي دوران معاصر را متمايز نموده است و اين شرائط موجب گرديده تا تلاش براي تتبع و شناخت زواياي آشكار و پنهان آن همواره از جذابيت بالائي براي محققان اين حوزه برخوردار باشد.

بدون ترديد دستيابي به حقائق تاريخي در خصوص دوران دفاع مقدس، مستلزم نگرشي دقيق، واقعي و مبتني بر مدارك واسناد معتبر داخلي و خارجي بوده تا در چارچوب يك فرآيند علمي ؛ پژوهشي بتوان به نتائج مستدل دست يافته و سپس براي آگاهي نسل هاي آينده از آن استفاده نمود و بي شك در صورت عدم توجه لازم به وقايع و رويدادهاي مهم از جمله زمانبندي دقيق حوادث و شناخت جايگاه هاي هريك از مقاطع ، احتمال زمينه شكل گيري تحليل ها و برداشت هاي غلط و نابجا را از اين حماسه بزرگ اسلامي و ملي را بوجود خواهد آمد بويژه با فاصله گرفتن زماني از اين مقطع بزرگ، خطر برداشت هاي غلط براي آن دسته از افراد و محققان و حتي علاقه مندان داخلي و خارجي كه تنها براساس مطالعه كتب و مقالات با اين مقطع تاريخي آشنا شده اند بيشتر گرديده و در آينده نيز اين روند افزايش خواهد يافت . لذا مي توان گفت كه ضرورت مطالعه و تحقيق همه جانبه در مورد ابعاد و زواياي گوناگون اين دوران ، پس از گذشت 33 سال يعني سه دهه از زمان شروع جنگ تحميلي و ورود به دهه چهارم ، همچنان از ضروريات قطعي و غير قابل انكار به شمار آمده و بصورت طبيعي مي بايست تمهيدات لازم جهت جلوگيري از بروز هرگونه ابهامات تاريخي از سوي محققان حوزه دفاع مقدس بعمل آيد.

از مهمترين عواملي كه مي تواند در شناخت تمامي رويدادهاي مهم تاريخي از جمله دوران دفاع مقدس موثر واقع شود و زمينه مطالعات جدي را در اين حوزه را فراهم سازد تعيين دقيق و علمي وتبيين مقاطع مختلف اين دوران از جمله تعيين دقيق زمان آغاز جنگ ، زمان پايان و همچنين مدت زمان آن مي باشد كه مي بايست از سوي محققان و پژوهشگران دفاع مقدس بصورت علمي و پژوهشي به آن پرداخته و در خصوص آن بحث و بررسي كارشناسانه صورت دهند تا در صورت وجود هر گونه ابهام در تمامي زمينه ها از جمله تعيين زمان هاي مرتبط با دفاع مقدس بر طرف گردد و در واقع با يك نگاه علمي دقيق و مستمر مي توان مهمترين حوادث و مقاطع مختلف زماني دوران دفاع مقدس را برشمرده و با توجه به اهميت و آثار هر يك از موضوعات مطرح شده ،مراحل زماني دفاع مقدس را براساس آن تنظيم و به مردم معرفي نمود.

بر همين اساس از مهمترين موضوعات مورد بحث در خصوص دوران دفاع مقدس كه مي بايست به شكل دقيق به آن پرداخته شود تا از ابهامات احتمالي جلوگيري بعمل آيد عبارتند از: الف- تعيين دقيق زمان آغاز دفاع مقدس ب- زمان دقيق پايان دوران دفاع مقدس ج- تعيين دقيق مدت زمان دوران دفاع مقدس كه اين امر مي بايست بر اساس اسناد و مدارك و مستندات تاريخ جنگ باشد.

هم اكنون در فرهنگ عمومي ملت ايران مفاهيم و اصطلاحات متعددي در تبيين و توصيف دوران دفاع مقدس بكار گرفته مي شود كه مهمترين آن، اطلاق دوران هشت سال دفاع مقدس و همچنين انتخاب روز 31 شهريور 1359 يعني آغاز حمله عراق به ايران بعنوان آغازين روز شروع جنگ تحميلي وپايان جنگ با پذيرش قطعنامه 598 در 27 تير سال 1367 مي باشد و اين ايام بعنوان ابتداء و انتهاي دوران جنگ ايران و عراق به ثبت رسيده اند و با احتساب ايام اين دوران مدت آن 96 ماه به طول انجاميده و بر همين اساس بعنوان دوره هشت ساله دفاع مقدس ياد مي گردد و تمامي حوادث مرتبط با دوران دفاع مقدس در اين بازه زماني مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرد و هم اكنون براساس سياست هاي نظام جمهوري اسلامي ايران و با هدف بزرگداشت ايام دفاع مقدس در 31 شهريور هر سال ؛ مراسم هائي از سوي مردم و نهادها تا 6 مهرماه برپا مي گردد اما در روز 27 تير هر سال كه مقارن با زمان پذيرش قطعنامه 598 و يا 29 مرداد ماه كه سالروز آتش بس ميان ايران و عراق مي باشد اقدام خاصي جهت جلب توجه مردم به واقعه دفاع مقدس صورت نمي گيرد لذا بصورت طبيعي بزرگداشت دفاع مقدس صرفا برروز 31 شهريور و تا حدودي بر سوم خرداد سالروز فتح خرمشهر متمركز شده است.

آنچه كه مسلم است انتخاب روزهاي مهم بعنوان روز آغازين و پاياني و همچنين عنوان هشت سال دفاع مقدس براي تعيين مدت زمان آن امري ضروري و پر اهميت بوده است اما با گذشت سالهاي متمادي و ايجاد فاصله زماني از آن مقطع تاريخي و آشكار شدن اهميت ديگر مقاطع مهم اين دوران، مي توان گفت كه ضرورت توجه و بازنگري در انتخاب و تعيين اين تاريخ ها را امري ضروري نموده است تا بتوان هر چه بهتر به زواياي دوران دفاع مقدس پرداخته شود و از ديدگاه اين مقاله تلاش مي گردد تا اثبات نمايد كه روزهاي اعلام شده 31 شهريور و 27 تير بعنوان روزهاي آغازين و پايان دوران دفاع مقدس با ابهاماتي مواجه مي باشد واز سوي ديگر با توجه به اهميت قرار داد 1975 بعنوان يكي از عوامل چالش ميان ايران و عراق و الغاء يك جانبه آن از سوي عراق و سپس پذيرش مجددا آن از سوي صدام و همچنين تاكيد مسئولان نظام در مذاكرات با هيات هاي بين المللي و صلح در خصوص مبنا بودن قرار داد 1975 ، و انجام مذاكرات صلح ايران و عراق كه در نهايت موجب گرديد تا عراق اين قرار داد را قبول نمايد مي تواند مبناي جديدي براي تعيين زمان شروع و پايان جنگ ايران و عراق بوده و در حقيقت اين دوران ادامه همان دوره دفاع مقدس مي باشد هر چند كه به دلائل نامعلومي اين مقطع به لحاظ تاريخي و اهميت سياسي مغفول مانده لذا ادعا ميگردد دوره دفاع مقدس فراتر از دوره هشت ساله مطرح شده كنوني بوده و در اينجا سعي مي گردد با ارائه ادله مختصر در اين خصوص مطالبي گفته شود.

دوران دفاع مقدس ايران داراي زمانهاي حساس و تعيين كننده متعددي بوده كه هريك از اين حوادث گوناگون مي توانند در جايگاه مناسب مبدا يا تعيين كننده يكي از مراحل تاريخ دوران دفاع مقدس قرار گيرند كه به ترتيب عبارتند از :

1-الغاء مفاد قرارداد 1975 از سوي عراق و پاره كردن اين قرار داد از سوي صدام در تلويزيون اين كشوردر تاريخ 26 شهريور 1359(17 سپتامبر 1980)

2- تهاجم سراسري ارتش عراق به ايران و عبور از مرزهاي بين المللي 31 شهريور 1359

3- پذيرش قطعنامه 598 در تاريخ 26 تير ماه 1367

4- اجراء آتش بس، پس از تجاوز مجدد عراق و برقراري آرامش در مرزها در روز 29 مرداد 1367

5- قبول قرار داد 1975 توسط صدام و پذيرش كليه شروط ايران و بازگشت نيروهاي عراق به مرزهاي بين المللي 23 مرداد 1369

6- اعلام متجاوز بودن رژيم عراق از سوي سازمان ملل متحد و پذيرش مواضع مطرح شده از سوي ايران و الزام عراق به پرداخت غرامت 18 آذر 1370

از ديدگاه اين مقاله، تعيين زمان 31 شهريور بعنوان آغازين روز جنگ تحميلي و روز 26 تير ماه سالروز پذيرش قطعنامه 598 بعنوان پايان جنگ تحميلي بدليل شرائط حاكم بر هر دو مقطع زماني مي تواند در آينده موجب بروز ابهاماتي براي محققان و مردم گردد لذا با توجه به اهميت موضوع از اين زاويه به آن پرداخته و سپس پيشنهاد خود مبني بر تعيين روزهاي ديگر را بعنوان مبدا‌ و انتهاي دوران دفاع مقدس و همچنين تغيير مدت زمان دوران دفاع مقدس را بيان نمايد.

الف- 31 شهريور آغازين روز دفاع مقدس:

تاكنون در خصوص دلائل آغاز جنگ عراق عليه ايران مدارك و مطالب فراواني ارائه شده و مهمترين آن مقابله با انقلاب اسلامي ايران در جهت حفظ منافع دنياي غرب و دولتهاي عرب بوده است و در همين راستا دولت عراق با استفاده از وضعيت نابسامان بوجود آمده پس از انقلاب اسلامي در صدد تحقق آمال و آرزوهاي خود از جمله جدائي خوزستان و الحاق آن به عراق (1) وتجزيه ديگر مناطق ايران و همچنين تسلط برخليج فارس برآمده است لذا از همان ابتداء با الغا يك جانبه قرار داد 1975 و طرح ادعاهاي واهي زمينه شروع جنگ تحميلي را بوجود آورد.

بر اساس اسناد و مدارك منتشر شده داخلي و بين المللي و همچنين كتب منتشره تخصصي در حوزه دفاع مقدس، ارتش عراق در روز 31 شهريور 1359 و پس از چند روز درگيرهاي مرزي با دستور صدام به خاك ايران حمله ور شده و با عبور از مرزهاي بين المللي و نزديك شدن به شهرهاي مرزي و همچنين بمباران مراكز نظامي و فرودگاهها از جمله فرودگاه مهر آباد رسما جنگ عليه ايران را آغاز نموده است. و در اين ايام عراق موفق گرديد تا بخش هاي وسيعي از كشورما را به اشغال خود در آورد.(2) و ملت ايران دراين دوران بدليل ضعف هاي ناشي از توان دفاعي شاهد حوادث تلخ و ناگواري در سراسر كشور بوده است.

ب-26 تير 1367پايان دفاع مقدس:

ملت ايران پس از گذشت هشت سال از آغاز تجاوز عراق به خاك ايران و بدنبال يك سلسله حوادث از جمله حمله به هواپيماي مسافربري ايرباس و حمله شيميائي به مردم سردشت و ديگر حوادث داخلي و خارجي و بدنبال موافقت حضرت امام خميني با قبول قطعنامه 598 واجراء آتش بس و پس از دفع چند تجاوز مجدد عراق به درگيريهاي نظامي پايان داده است و در همين چارچوب زماني تمامي تحولات دوران دفاع مقدس و اتخاذ استراتژيهاي ايران و عراق تقسيم بندي و تجزيه و تحليل مي گردد و بدليل فاصله هشت ساله اين دوران يعني 31 شهريور 1359 تا پذيرش قطعنامه 598 در سال 1367 به دوران هشت سال دفاع مقدس نامگذاري گرديد.

در اينجا مطالبي در خصوص ابهامات بوجود آمده در خصوص اعلام اين ايام بعنوان روزهاي شروع و پايان دوران دفاع مقدس بيان مي گردد.:

در فرهنگ عمومي اغلب كشورهاي جهان همانند روسيه ؛ فرانسه و ديگر كشورها كه دوره و يا جنگ هائي را پشت سر گذاشته اند روز هاي آغازين حمله دشمن به كشور خود را كه معمولا با سختي و مشكلات اوليه ناشي از اين تجاوزات مي باشد را بعنوان روز بزرگداشت آن واقعه اعلام نمي نمايند و موضوعي افتخار آفرين از سوي آنان تلقي نمي گردد لذا صرفنظر از نتايج بدست آمده براي آنان هيچگاه آغاز جنگ بعنوان يك روز مهم ياد نمي شود و از آنجا كه نگاه بسياري از محققان و حتي مردم عادي نيز متاثر از موضوعات و تحقيقات جهاني است بزرگداشت دفاع مقدس در روز 31 شهريور غيرمرتبط تلقي مي گردد ضمن آنكه زمانيكه از سوي سازمان ملل محرز گرديد كه در اين روز يا همان 31 شهريور تجاوز و نقض حقوق بشر از سوي صدام صورت گرفته شده است بزرگداشت آن مي تواند از سوي مغرضان با نگاه منفي تحليل گرديده و به نوعي رضايت ايران را از اين تجاوز را در اذهان متبادر نمايد.

آنچه كه مسلم است در روز 31 شهريور 1359 بدليل هجوم گسترده ارتش عراق و شهادت و مجروح شدن تعداد زيادي از هموطنان و تخريب اماكن مسكوني در شهرهاي مرزي وآواره شدن ميليونها انسان بي پناه در استانهاي مرزي و عدم آمادگي لازم از سوي ايران براي دفاع از خود و همچنين پيروزيهاي ظاهري عراق ، اين ايام روز هاي سخت و حزن انگيزي براي ملت ايران بوده است و تبيين دقيق اين وضعيت مي تواند ؛ ترديدهاي جدي را براي قرار دادن اين روز بعنوان سرآغاز يك دوران پرعظمت را بوجود آورده و تناسب آن را با ابهام مواجه سازد و در حقيقت روز 31 شهريور نمادي از قدرت ظاهري عراق و تفوق نظامي اين كشور در اين مقطع زماني بوده و در نتيجه اين ايام عمدتا معطوف به مظلوميت ملت ايران در اين مقطع مي باشد.

از سوي ديگر انتخاب قطعنامه 598 براي تعيين زمان پايان دوران دفاع مقدس نيز با اشكالات جدي مطرح مي باشد . بر اساس اسناد و مدارك موجود حوادث مهم سياسي و نظامي در عرصه بين الملل روي داده كه از جمله حمايت جهاني از عراق به اوج خود رسيده (3) و در نهايت منجر به پذيرش قطعنامه 598 گرديد و اين نتيجه مورد رضايت امام و مسئولان و همچنين بخش عظيمي ازملت ايران نبوده وكام مبارك امام راحل با آن تلخ گرديد لذا با قبول قطعنامه 598 و پذيرش آتش بس از سوي ايران ، رژيم متجاوز عراق با حمله مجددا موفق گرديد بخشهائي از ايران را تصرف نمايد كه اين مدت نيز نزديك به دو الي سه هفته به طول انجاميد و حقيقتا از ايام سخت دوران دفاع مقدس نيز محسوب مي شود و اين مقطع نيز داراي شباهت هاي زيادي به روزهاي اوليه جنگ داشته و به عبارت بهتر مي توان گفت كه در اين مقطع، عراق جنگ جديدي را با همان اهداف اوليه خود را بر ملت ايران تحميل نمود مضافا بر اينكه پس از اجراء آتش بس ميان ايران و عراق همچنان بخشهائي از خاك ايران در اختيار عراق بوده كه از اين زاويه نمي تواند مقطع مناسبي براي تعيين پايان پيروزمندانه دفاع مقدس تلقي گردد ضمنا آنكه براين موضوع تاكيد مي گردد انتخاب زمان حمله عراق بعنوان شروع جنگ و پذيرش قطعنامه از سوي ايران بعنوان پايان جنگ و قرار دادن آنها در كنار يكديگر به راحتي مي تواند موجب تحليل غلط از سوي افراد نا آگاه و مغرض گردد .

در اينجا با توجه به ابهامات بيان شده زمانهاي ديگر و متناسب با اهميت دوران دفاع مقدس مطرح مي گردد كه از جمله اين موارد توجه به اهميت قرار داد 1975 و نحوه اتخاذ مواضع از سوي ايران و عراق درخصوص اين قرار داد مي باشد واز ديدگاه اين مقاله مي تواند مبناي مناسبي براي تعيين زمانهاي مناسب در دوران دفاع مقدس واقع گردد.

همانطوريكه بيان گرديد مهمترين هدف صدام تلاش براي شكست انقلاب اسلامي ايران بوده و در وراي آن اميال ديگري را دنبال مي نمود برهمين اساس وي براي توجيه اقدامات خوداز همان ابتداء موضوع قرار داد 1975 را مبناي شروع اختلافات مطرح و با الغاء ‌و پاره كردن اين معاهده عملا جنگ عليه ايران را آغاز نموده است زيرا جايگاه يك قرار داد معتبر بين المللي همانند قرار داد1975 در جامعه جهاني بگونه اي است كه الغاء يك جانبه و يا پاره كردن آن به هيچ عنوان قابل توجيه نمي باشد و عدم قبول مفاد اين قرار داد به منزله عدم قبول صلح ناشي از آن بوده است لذا مي توان پيشنهاد داد تا روز 26 شهريور كه در اين روز صدام در تلويزيون عراق مبادرت به پاره نمودن قرار داد1975 نموده را بعنوان روز آغازين جنگ ايران و عراق اعلام نمود و در اين روز متناسب با اين واقعه در سطح كشور برنامه هائي به مرحله اجراء در آيد لازم به ذكر است كه در حد فاصل اين روز تا 31 شهريور اكثريت مناطق مرزي ايران با آتش سنگين عراق مواجه و در اين ايام نيز گروه زيادي از هموطنان شهيد و يا از شهرهاي خود مجبور به مهاجرت شده و دفاع از مرزها در اين ايام نيز شكل عملي به خود گرفته بود و بر اساس آمار ثبت شده تا قبل از 31 شهريور و سه ماه دوم سال 1359نزديك به چهارصد تجاوز عراق به مرزهاي ايران به ثبت رسيده شده است .(4)

در خصوص انتخاب يك روز بعنوان روز پاياني دفاع مقدس مي توان گفت كه پس از پذيرش قطعنامه 598 و قبول آتش بس از سوي ايران و حاكم شدن آرامش بر مرزها در حقيقت دفاع مقدس وارد فصل جديدي از دوران خود شده است كه مي توان از آن بعنوان دوره دفاع ديپلماسي ياد نموده و بطور طبيعي بعنوان بخشي از زمان دوان دفاع مقدس تلقي گردد زيرا بدليل حضور نيروهاي عراقي در بخشهائي زيادي از خاك ايران و عدم تحقق در خواست هاي نظام جمهوري اسلامي، اطلاق پايان دفاع مقدس به زمان پذيرش قطعنامه 598 و يا زمان آتش بس امري غير منطقي بنظرمي رسد لذا در حقيقت ايران در اين مرحله وارد دوره ديپلماسي دفاع مقدس شده و همان اهداف اوليه را از طريق مجاري ديپلماتيك دنبال مي نمود نكته قابل توجه آن است كه گسترده نمودن دوره ديپلماسي ،به دوره دفاع مقدس كه پس از رحلت بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران حضرت امام خميني (ره) شكل گرفت بيانگر اهتمام رهبر معظم انقلاب اسلامي كه خود نقش ويژه در مرحله نظامي دوره دفاع مقدس داشته ميباشد و با توجه به تقارن سالهاي اوليه رهبري معظم له با اين دوران به خوبي بيانگر اهتمام ايشان به اهداف بيان شده از سوي حضرت امام خميني مي باشد كه در دوران ايشان تحقق يافته است. و اولين دست آورد سياسي در دوران رهبري معظم له شكست عراق مي باشد.

در اين مقطع و پس از گذراندن موفقيت آميز دوران پر فراز و نشيب سياسي كه با هدايت هاي مقام معظم رهبري صورت پذيرفت صدام حسين در يك حركت غيرمنتظره و خلاف شخصيت متكبر و مغرور خود در تاريخ 23 مرداد 1369 و دقيقا ده سال پس از الغاء يك جانبه قرار داد 1975 در سال 1359 با ارسال نامه به رئيس جمهور وقت رسما اعلام نمود كه تمامي خواسته هاي ايران را پذيرفته و بدون هيچ پيش شرطي نيروهاي عراقي خاك ايران را ترك مي نمايند و عملا با اين اقدام خود بر تمامي ادعاهاي عراق و كشورهاي حامي خود كه داعيه دفاع از عربيت و يا به زانو درآوردن ايران اسلامي را داشته خط بطلان زده و بر حقانيت ايران كه رزمندگان اسلام بويژه شهيدان سرفراز براي آن جانفشاني نمودند مهر تاييد زد كه اين خود مي تواند بعنوان مهمترين دست آورد سياسي ايران ( علاوه بر دست آوردهاي معنوي آن ) تلقي گردد و بي شك اعلام 26 شهريور، روز الغاء قرار داد 1975 بعنوان روز آغاز جنگ عراق عليه ايران وروز 23 مردادسالروز پذيرش مجدد قرار داد 1975 از سوي صدام بعنوان پايان دوران دفاع مقدس مي تواند به خوبي بيانگر واقعه اي عظيمي بوده كه صدام را به تحقق خواسته هاي ملت ايران معترف مي نمايد و اين چيزي جز همان پيروزي و مقاومت ملت ايران در برابر صدام و حاميانش نبوده و اقرار صدام به تحقق آنچه كه ايران همواره در طول دوران دفاع مقدس چه دوره نظامي گري و چه دوران ديپلماسي پيگيري مي نمود به خوبي بيانگر ابراز شكست آن رژيم بوده كه در واقع اقرار به پيروزي ايران نيز شده است و اين موضع گيري صدام به خوبي بيانگر آن است هشت سال دفاع نظامي جهت آماده نمودن عراق براي پذيرش قدرت ديپلماسي ايران بوده و اين دو هرگز از يكديگر قابل تفكيك نمي باشد و در اين ده سال ايران توانسته تا به خوبي در مقابل آن كشور قدرت نمائي كند.

لذا در اينجا پيشنهاد مي گردد با توجه به گذشت ده سال پس از پاره كردن قرارداد 1975 در سال 1359 وپذيرش مجددا آن توسط صدام در سال 1369، دوره هشت سال دفاع مقدس را به دهه دفاع مقدس نام گذاري نموده و آغازين روز هاي گراميداشت دوران دفاع مقدس براساس اين تاريخ تعيين گردد وآن را به تاريخ بازگشت پيروز مندانه آزادگان كه خود نمونه بارزي از وعده هاي الهي در پيروزي ملت ايران بوده متصل نمود و باتوجه به مطالب مطرح شده نكات قابل توجه در انتخاب روز 23مرداد ماه بعنوان روز پايان پيروزمندانه دوره دهه دفاع مقدس و همچنين آغازين روز بزرگداشت دهه دفاع مقدس درهر سال ، موارد ذيل مطرح مي گردد:

1- قرار گرفتن روز26 شهريور روز الغاء قرار داد1975 از سوي صدام و در پايان پذيرفتن مجدد اين قرار داد از سوي وي به روشني بيانگر پيروزي ايران خواهد بود و محققان بر اين تقارن مي توانند به خوبي ادله هاي علمي خود را بيان نمايند.

2- با معرفي روز 26 شهريور سالروز پاره نمودن قرار داد 1975 وانتخاب آن بعنوان آغازين روز جنگ مقارن با يك حركت ضد دپلماتيك و غير قابل توجيه از سوي جهانيان تلقي خواهد گرديد و زمينه هاي تحليل هاي غلط زيادي را از افراد مغرض خواهد گرفت.

3- تغيير ايام بزرگداشت دفاع مقدس از تاريخ 31 شهريور به تاريخ 23 مرداد سالروز پذيرش مجدد قرار داد 1975 از سوي صدام و نام گذاري ايام بزرگداشت دفاع مقدس به دهه دفاع مقدس و ادامه آن تا سالروز آزادي اسرا كه اين ايام شامل دورانهاي شادي و پيروزي نظام جمهوري اسلامي در دوران دفاع مقدس است مي تواند عظمت و حقانيت ايران بيشتر متجلي سازد.

4- گسترش دوران دفاع مقدس به دوره رهبري مقام معظم رهبري بيانگر ادامه راه امام خميني و شهيدان بوده كه معظم له همواره بر آن تاكيد داشته اند.

5- هم اكنون بدليل تقارن 31 شهريور هفته دفاع مقدس و باز گشائي مدارس و دانشگاه ها و حوزه هاي علميه عملا تمامي كشور و عموم مردم ايران تحت تاثير بازگشائي مدارس بوده و بطور عموم فضاي رسانه ها و مطبوعات و اذهان مردم معطوف به موضوع آغاز سال تحصيلي مي باشد و از سوي ديگر عملا امكان حضور بخش عظيمي از مردم ايران در ايام بزرگداشت دفاع مقدس در اماكن جنگي امكان پذيرنمي باشد و در صورت تغيير زمان بزرگداشت دفاع مقدس از 31 شهريور به روز 23 مرداد هر سال ،ستاد راهيان نور مي تواند بدليل تعطيلي مدارس و دانشگاه ها برنامه هاي ويژه اي را در مناطق جنگي برگزار نموده و از ظرفيت تابستان براي معرفي نسل جوان با مناطق جنگي بهره لازم را ببرد.

1 - مهدي انصاري محمد دروديان خرمشهر در جنگ طولاني ( تهران: مركز مطالعات و تحقيقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ) ص 101-124

2- ولايتي ؛علي اكبر، تاريخ سياسي جنگ تحميلي عراق بر جمهوري اسلامي ايران،تهران ، دفتر نشر فرهنگ اسلامي چاپ سوم 1383 مقدمه

3- ولايتي همان ،ص 277

4- تحليلي بر جنگ تحميلي رژيم عراق عليه جمهوري اسلامي ايران تهران وزارت خارجه 1361ص 72