موضوعي كه فرمانده محترم ناجا به آن اشاره كرد، از اواخر سال گذشته و همزمان با افزايش سرسام‌آور قيمت‌ها در سطح شهرها به وضوح قابل مشاهده بوده و هست. اين روزها كمتر كسي است كه خود يا كسان او از سوي كيف‌قاپان هدف قرار نگرفته باشد. افزايش كيف‌قاپي اين روزها امنيت رواني بسياري از افراد جامعه را درگير و آسيب‌هاي بسياري را متوجه كانون‌هاي خانواده‌ها كرده است. اقدام‌هاي صورت گرفته در اين بين نشان داده است كه مجرمان بعد از دستگيري در دستگاه قضايي محاكمه و بعد از طي كردن دوران محكوميت خود از زندان آزاد شده و بعد از آزادي سوار بر موتور خود بار ديگر دست به ارتكاب اعمال مجرمانه خود مي‌زنند و اين چرخه بيمار سال‌هاست كه در حال طي شدن است. آسيب‌هاي اين حوزه را در گفت‌و‌گو با دكتر امان‌الله قرائي مقدم جامعه‌شناس و استاد دانشگاه بازكاوي كرده‌ايم.
آقاي دكتر «قرائي مقدم» همان‌طور كه مي‌دانيد هر روز تعدادي از هموطنان ما به خصوص در شهر‌هاي بزرگ طعمه سارقان كيف‌قاپ قرار مي‌گيرند و گاهي علاوه بر از دست دادن مال، دچار مصدوميت و جرح هم مي‌شوند. با اين وجود به عنوان يك آسيب‌شناس اجتماعي در ابتدا وضعيتي ازكشور در ارتباط با اين جرم ارائه دهيد و بفرماييد چه علل عمده‌اي در كيف قاپي و تشديد آن در جامعه نقش دارند؟ پديده‌هاي اجتماعي يك عاملي نيستند، بلكه چند عامل در بروز آنها دخيل هستند. زورگيري و كيف‌قاپي هم به عنوان يك پديده اجتماعي كه با صنعتي شدن زندگي انسان رشد يافته است، از اين‌امر مستثني نيست. بر اين اساس مي‌توان گفت در وهله نخست ريشه تمام معضلات و بزه‌هاي اجتماعي از جمله كيف قاپي، وجود فقر در جامعه است. در واقع برخي از افراد از اين روش براي تأمين معاش خود و خانواده‌شان استفاده مي‌كنند. همچنين كمرنگ شدن اخلاقيات و معنويات به عنوان عامل ديگر در اين بحث مطرح است. به عبارت بهتر وقتي ارزش‌هاي ديني و اخلاقي در جامعه‌اي ضعيف مي‌شود، ديگر جان و مال انسان‌ها براي بعضي از افراد محترم شمرده نمي‌شود. براي اين گونه افراد مهم نيست كه مثلاً از يك شخص متمول سرقت مي‌كنند يا اينكه كيف يك زن سرپرست خانوار را كه شايد تمام اندوخته زندگي‌اش يك سرويس طلا باشد. علاوه بر اين موارد، از ضعف خود كنترلي در پي گسترش شهرها، سادگي در ارتكاب جرم و فرار از صحنه و سختي شناسايي و دستگير كيف‌قاپان از ديگر علل پديده كيف‌قاپي به شمار مي‌آيند، اما اينكه وضعيت اين جرم در كشور چگونه است، بايد گفت فراواني وقوع جرم كيف‌قاپي به مانند خيلي از جرائم خرد ديگر مثل سرقت لوازم خودرو قابل ملاحظه است و نمي‌توان آن را ناديده گرفت. به طور مثال خودم تا كنون دو بار قرباني اين گونه از سارقان شده‌ام.
معمولاً پديده زورگيري و كيف‌قاپي در چه زماني از سال شيوع بيشتري پيدا مي‌كند؟
بعضي از آسيب‌هاي اجتماعي فصلي هستند. يعني در فصل‌هاي خاص بيشتر رشد پيدا مي‌كنند. كيف قاپي هم يكي از اين آسيب‌هاست كه بيشتر در ايام گرم سال كه افراد چندان پوشش مناسبي ندارند، رشد مي‌يابد. ناگفته نماند بالا رفتن خط فقر و افزايش تورم و گراني در شيوع اين پديده مي‌تواند نقش زيادي ايفا كند.
آقاي دكتر «قرائي مقدم» شما به خرد بودن جرم كيف قاپي اشاره كرديد. سؤال اين است كه آيا تقسيم بندي جرائم به خرد و خشن امر درستي مي‌باشد، با توجه به اينكه شايد سرقت يك ميليون تومان پول موجود داخل كيف يك شخص تمام هستي آن فرد باشد و با اين اتفاق مسير زندگي‌اش كاملاً تغيير كند اما در عوض سرقت يك ميليارد توماني از فردي تأثير چنداني بر زندگي و آينده‌اش نگذارد.
تقسيم بندي جرائم به خرد و خشن درست است، چون آن گونه كه جرائم خشن مثل قتل، سرقت‌هاي مسلحانه، آدم‌ربايي و تجاوز به عنف بر افراد تأثير مي‌گذارد و امنيت جامعه را به خطر مي‌اندازد، جرائمي خرد مثل كيف قاپي، سرقت لوازم خودرو و... نمي‌گذارد. بر همين اساس اجتماع نسبت به جرائم خشن سختگير است و چندان با متهمان اين گونه از پرونده‌ها مدارا نمي‌كند.
در خاتمه با اشاره به تأثير‌ات پديده زورگيري و كيف‌قاپي بر افراد و جامعه بفرماييد با چه راهكارهايي مي‌توان اين جرائم را در كشور كاهش داد.
خب، تأثير كيف‌قاپي بر فردي كه مورد حمله اين نوع سارقان قرار مي‌گيرد، آن است كه علاوه بر ضرر مالي دچار شوك و استرس‌هاي شديد مي‌شود به طوري كه تبعات آن هيچ وقت از ذهن قرباني بيرون نمي‌رود. از سوي ديگر شيوع اين پديده در جامعه احساس ناامني ايجاد مي‌كند و سبب بدبيني به عملكرد پليس در ايجاد امنيت مي‌شود. اما در پاسخ به بخش ديگر سؤالتان عرض كنم كه افزايش آگاهي شهروندان، اعمال دقيق قانون عليه متهمان كيف‌قاپي و مشاركت مردم با نيروي انتظامي از راهكارهايي هستند كه مي‌تواند به كاهش اين جرم در كشور منجر شود.
