«جوان» کاهش هزینه و افزایش کارایی انتقال فرآورده‌های نفتی با خطوط لوله را بررسی می‌کند

۱۶‌هزار تانکر نفت لوله می‌شود

جوان آنلاین: هزینه بالای حمل‌و‌نقل فرآورده‌های نفتی از طریق جاده مدت‌هاست به چالشی مهم و به افزایش بار مالی و ناکارآمدی در زنجیره تأمین منجر شده است. جایگزینی حمل‌ونقل جاده‌ای با خطوط لوله، راه‌حلی راهبردی برای کاهش هزینه‌ها، بهینه‌سازی تخصیص منابع کشور و افزایش کارایی کلی توزیع فرآورده‌های نفتی ارائه می‌دهد. این تغییر به سمت خطوط لوله برای ایجاد خطوط لوله جدید انتقال و فراهم‌کردن زیرساخت‌های جانبی آن موجب شده است انتقال فرآورده‌های نفتی و نفت‌خام نیز با این خطوط لوله جدید اتفاق بیفتد. استفاده از خطوط لوله برای حمل‌و‌نقل فرآورده‌های نفتی، بخش قابل توجهی از ناوگان کشور را که قبلاً از طریق کامیون‌های تانکردار انتقال فرآورده‌های نفتی اشغال شده بود، آزاد می‌کند. این موضوع علاوه بر کاهش مصرف گازوئیل برای مصارف روزانه و تکرارشونده انتقال فرآورده‌های نفتی از محل تولید تا مقصد مصرفی آن، امکان هدایت مجدد منابع به سمت دیگر نیاز‌های حیاتی حمل‌و‌نقل کشور و همچنین بهبود کارایی سیستم حمل‌و‌نقل کشور را فراهم می‌کند. علاوه بر این، خطوط لوله امکان انتقال ثابت و بدون وقفه روزانه را فراهم می‌کند که با توجه به جریان مداوم مصرف فرآورده‌های نفتی، این زیرساخت کاربردی نیز خواهد بود و عرضه ثابت به مناطق مختلف کشور را تضمین می‌کند، این قابلیت اطمینان افزایش می‌یابد، به ثبات بیشتر در زنجیره تأمین کمک می‌کند و ظرفیت کمبود یا نوسانات قیمت را کاهش می‌دهد. 
 
جواد اوجی، وزیر نفت روز چهارشنبه در حاشیه جلسه هیئت دولت به سه طرح مهم نفتی در مجموع هزارکیلومتر اشاره کرد که یکی از آن‌ها خط لوله ۲۲۲ کیلومتری انتقال فراورده‌های نفتی از تبریز به ارومیه است. به گفته وزیر نفت روزانه ۱۶ تا ۱۷ هزار نفتکش جاده‌پیما در کشور برای انتقال فراورده‌های نفتی تردد می‌کنند. مزیت بهره‌برداری از خطوط انتقال فراورده‌های نفتی، کاهش تردد نفتکش‌ها، کاهش تصادفات جاده‌ای، بهبود کیفیت شاخص آلودگی هوا، کاهش هزینه‌های سوخت نفتکش‌ها و استهلاک جاده‌هاست.
حمل‌و‌نقل جاده‌ای فرآورده‌های نفتی دارای محدودیت‌های ذاتی از نظر هزینه، کارایی و اثرات زیست‌محیطی است. مصرف سوخت بالای کامیون‌ها، نیروی انسانی قابل توجه مورد نیاز برای عملیات و احتمال تصادفات و نشت مواد به هزینه کلی حمل‌و‌نقل کمک و خطراتی را هم برای محیط زیست و هم برای ایمنی عمومی ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، خطوط لوله، زیرساختی مقرون‌به‌صرفه و کارآمد برای حمل‌و‌نقل مقادیر زیادی فرآورده‌های نفتی در مسافت‌های طولانی است. آن‌ها به نیروی انسانی بسیار کمتری نیاز دارند، مصرف سوختی نیز ندارند و موجب کاهش مصرف گازوئیل در کشور می‌شوند و همچنین خطر تصادفات و نشت فرآورد‌ه‌های نفتی نیز به حداقل می‌رسد و به طور کامل احتمال آن کاهش می‌یابد. 
تمرکز دولت بر گسترش خطوط لوله برای حمل‌و‌نقل نفت و همچنین فرآورده‌های نفتی نیز نقش مهمی در تسهیل عملیات صادرات و کاهش هزینه‌های مرتبط با صادرات فرآورده‌های نفتی ایفا می‌کند. با ایجاد خطوط لوله‌ای که مراکز اصلی تولید و نقاط نزدیک‌تر به کشور صادرکننده را به هم متصل می‌کند، دولت می‌تواند حمل‌و‌نقل فرآورده‌های نفتی را ساده کند و در نتیجه علاوه بر به حداقل رسیدن تأخیرها، هزینه‌های حمل‌و‌نقل مربوط به صادرات نفت یا فرآورده‌های نفتی را نیز کاهش دهد. این رویکرد بهینه، موجب بهبود کارایی و کاهش هزینه و در نهایت افزایش رقابت‌پذیری ایران در بازار‌های صادراتی موجود برای فرآورده‌های نفتی ایران در بازار جهانی خواهد شد که مستقیماً به مزیت‌ها و ظرفیت صادرات فرآورده‌های نفتی کشور خواهد افزود. 
اخیراً نیز خط لوله انتقال نفت‌خام برای حمل نفت‌خام از منطقه گوره به منطقه جاسک فراهم شده که این ابتکار برای ایجاد ظرفیت انتقال یک‌میلیون بشکه نفت‌خام در روز از طریق خطوط لوله در بخش جنوبی حدفاصل گوره تا جاسک، با اهداف راهبردی آن برای افزایش ظرفیت صادرات نفت‌خام و تنوع بخشیدن به آن همسو است. این رویکرد در جهت گسترش انتقال کارآمد و ایمن نفت‌خام به پایانه‌های صادراتی و همچنین تضمینی برای ایجاد نقاط جدید صادراتی و تنوع بخشیدن به پایانه‌های صادراتی کشور در حوزه نفت‌خام است که این تنوع، موقعیت ایران را به عنوان صادرکننده عمده نفت‌خام تقویت می‌کند و مقاومت آن را در برابر فشار‌های خارجی افزایش می‌دهد.

 کاهش هزینه و افزایش امنیت انتقال فرآورده‌های نفتی
حسین حیدریان، کارشناس انرژی در مورد اهمیت تکیه بر خطوط انتقال فرآورده‌های نفتی به جای حمل‌و‌نقل جاده‌ای این محصولات مهم به «جوان» می‌گوید: یکی از مشکلات بزرگ در زمینه مصرف فرآورده‌های نفتی، بحث مربوط به انتقال آن‌ها با کامیون بوده است که نه تنها هزینه بالایی دارد، بلکه موجب شده است بخشی از ناوگان کشور نیز به این وسیله اشغال و سوخت بالایی مصرف شود. با توجه به نیاز همیشگی مناطق مختلف کشور به فرآورده‌های نفتی، به جای حمل با تانکر، راهکار بهینه ایجاد و ساخت خطوط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی است. 
وی می‌افزاید: وابستگی شدید به کامیون‌های تانکر نه تنها ناوگان کشور را تحت فشار قرار می‌دهد و مقادیر قابل توجهی سوخت مصرف می‌کند، بلکه خطرات ایمنی و نگرانی‌های زیست‌محیطی را نیز به همراه دارد. در پرتو این چالش‌ها، تغییر به سمت خطوط لوله برای حمل‌و‌نقل فرآورده‌های نفتی به عنوان راه‌حل مناسب برای افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ها و ترویج شیوه‌های پایدار در حمل‌و‌نقل فرآورده‌های نفتی ظاهر می‌شود. محدودیت‌های حمل‌و‌نقل جاده‌ای برای فرآورده‌های نفتی چندوجهی است؛ از مصرف سوخت بالا و نیاز به نیروی انسانی گرفته تا خطرات ایمنی و اثرات زیست‌محیطی. وابستگی به کامیون‌ها برای حمل فرآورده‌های نفتی نه تنها هزینه‌های قابل‌توجهی را متحمل می‌شود، بلکه چالش‌های لجستیکی و نگرانی‌های ایمنی در طول مسیر حمل‌و‌نقل را نیز به همراه دارد. 
این کارشناس انرژی با اشاره به اهمیت خطوط لوله در انتقال فرآورده‌های نفتی تصریح می‌کند: در مقابل، خطوط لوله یک جایگزین مقرون‌به‌صرفه‌تر، کارآمدتر و سازگار با محیط زیست برای حمل‌و‌نقل حجم زیادی از فرآورده‌های نفتی در مسافت‌های طولانی است. خطوط لوله با به‌حداقل‌رساندن نیاز به نیروی انسانی و کاهش مصرف سوخت راه‌حلی پایدار ارائه می‌دهد که استفاده از منابع را بهینه می‌کند و ایمنی عملیاتی را افزایش می‌دهد. انتقال از حمل‌ونقل جاده‌ای به خطوط لوله برای فرآورده‌های نفتی نشان‌دهنده تغییر الگو به سمت افزایش کارایی، کاهش هزینه و امنیت عملیاتی است. خطوط لوله وسیله‌ای مستمر و قابل اعتماد برای حمل‌و‌نقل فرآورده‌های نفتی، تضمین عرضه ثابت به مناطق مختلف کشور و به حداقل رساندن اختلالات در زنجیره تأمین است.