حسنين حداد*
حدود 8 سال پيش و پس از خروج ترامپ از توافق هسته ای، دولت مستقر در ايران (تدبیر و امید) تقریبا اصلی ترین و بزرگترین دستاورد خود را بر باد رفته می دید و این اتفاق به قدری برای آن شوک برانگیز بود که عملا همه مي توانستند تبعات و زخم های خروج ایالات متحده از برجام را بر پیکر اصلی برنامه هاي دولت یازدهم و دوازدهم ببينند.
اصلی ترین فصل برنامه یک دولت اقتصاد است که با تصميم ترامپ و کنار گذاشته شدن برجام از بازي آمريکا، بیشترین آسیب به برنامه هاي اقتصادي دولت آقاي روحاني وارد شد.
در آن زمان، اعضای تیم اقتصادی دولت تمام تلاش خود را برای جلوگیری از خونریزی بیشتر از زخم بوجود آمده بر اقتصاد به کار بستند اما گویی نسخه درستي براي درمان وجود نداشت و اقدامات بی اثر بودند.
از تجویز قیمت های دستوری برای بازار ارز و کالا ها گرفته تا خلق ۳ نوع قیمت ارز! یعنی ارز ترجیحی، ارز نیمایی و ارز آزاد؛ حتی یک ارز در سایه هم به نام ارز جهانگیری! وجود داشت و تمام این نسخه ها متاسفانه نه تنها حال اقتصاد را خوب نکردند بلکه آن را به کما بردند.
در آن زمان يک سوال اساسي وجود داشت و اينکه چرا اقدامات درمانی به نتيجه نمي رسيد؟ پاسخ شفاف است، دولت یازدهم و دوازدهم از ابتدای کار و حتی قبل تر در شعار های تبلیغاتی برای تصدی و رسیدن به پاستور تمام برنامه های خود را بر روی ارتباط با غرب بنا کرده بود و باور داشت تمام مشکلات و توسعه کشور فقط توسط دیپلماسی با دول غربی قابل حل و گسترش است. تفکری که با نگاه سطحی، واقع گرایانه بود اما با نگاه دقیق تر مصداق چیدن تمام تخم مرغ ها در یک سبد است.
این تفکر و راهبرد باعث شد اقتصاد کشور شرطی شود و به توان داخلی، منابع آن و نگاه به همسایگان یا دوستان دیرینه جمهوری اسلامی هیچ توجهی نشود.
بر همين اساس خیلی زود پس از روزها و ماه ها مذاکره و تبلیغات فراوان سندی به نام برجام در دولت یازدهم امضا می شود. برجامی که همه را ذوق زده کرد اما طولی نکشید این توافق به خاطر عدم اخد تضمین های مناسب علی رغم تذکرات صریح رهبر انقلاب به دولت و تیم دیپلماسی مبنی بر عدم اعتماد به غرب و ایالات متحده باعث خروج با یک امضای ساده رئیس جمهور بعدی آمریکا یعنی دونالد ترامپ شد.
این خروج آنقدر برای ايران پر هزینه بود که دلار تا ۳۰ هزار تومان رکورد شگفت انگیزی را رقم زد. گرانی و موج نارضایتی اقتصادی در بین مردم آنقدر بالا گرفته بود که محبوبیت رئیس دولت و کابینه در بین مردم بشدت کاهش یافت.
با اينکه اکثر کارشناسان یک صدا دلیل آسیب وارده به اقتصاد را نتیجه اعتماد به غرب و عدم اخذ تضمین های مناسب و شرطی کردن اقتصاد عنوان مي کردند اما متاسفانه مشاوران و تیم اقتصادی دولت وقت، هنوز نگاه به غرب را راه خروج از مشکلات میدانست و به همين خاطر تا پایان عمرش به راه خود برای احیای برجام تلاش کرد.
اما چرا بعد از رفتن ترامپ و با سرکار آمدن بایدن و باتوجه به شروع مذاکرات در سطح کارشناسان برای احیای برجام این اتفاق در دولت دوازدهم رقم نخورد؟
پاسخ این سوال را می توان اینگونه داد که تیم دیپلماسی دولت قبل همچنان ذوق زدگی خود را برای احیای برجام ۲۰۱۵ با همان شکل پیش گرفته و گویا تجربه تلخ سابق را عبرت قرار نداده و صرفا عجله برای دستیابی به یک توافق بدون تضمین جهت بازگرداندن محبوبیت و اعتبار خود نزد افکار عمومی را داشت.
اما این بار با مخالفت سطوح بالاتر نظام و کارشناسان مواجه شد، لذا تصمیم بر آن شد باتوجه به ماه های پایانی دولت دوازدهم این ماموریت به دولت سیزدهم داده شود تا تیم تازه نفس با ابتکار عمل وارد مذاکرات احیای برجام با در نظر گرفتن نگرانی ها و توجه به خدعه های آمریکا و غرب کار را پیش ببرد.
در نهايت دولت سیزدهم سر کار آمد اما جریان اصلاحات که حامی دولت قبل بود و اعتبار خود را از دست داده مي ديد با هجمه های رسانه ای به جای اینکه حامی تیم مذاکره کننده جدید باشد و منافع ملي را در نظر بگیرد حالا میخواهد آن را با برچسب هایی مانند القای حس بی تجربه بودن مذاکره کنندگان به مخاطبان و جامعه آنها را بی اعتبار جلوه دهد.
این کمپین آنقدر بی هوا در حال حمله به تیم مذاکره کننده فعلی است که در اتفاقی نادر توافق ۲۰۱۵ هم حزبی های خود را ضعیف شمرده و در رسانه های تحت امر خود اعلام می کنند مذاکرات ۲۰۲۲ دستاورد خاصی ندارد و اگر توافقی حاصل شود همان توافق ضعیف ۲۰۱۵ است نه بیشتر! و اتفاق تازه ای نیست
این موضع رسانه های مخالف دولت فعلی آنقدر ناشیانه است که میتوان آن را تنها با ذکر یک پرسش بی اعتبار دانست زیرا اگر چنین است چرا مذاکرات در دولت سیزدهم انقدر فرسایشی شده و تیم مذاکره کننده بر چه پافشاری می کند که انقدر زمان طولانی را سپری می کنند؟
پاسخ مشخص است اصلی ترین مسئله ای که تیم ایران از آن کوتاه نخواهد آمد و نیامده همان اخذ تضمین های مناسب و راستی آزمایی اقدامات طرف غربی است تا اتفاق خروج ترامپ بازهم تکرار نشود و این اقدامیست که اگر در توافق ۲۰۱۵ به آن توجه میشد، این حجم زیان اقتصادی و معیشتی بابت شوق نگاه به غرب به مردم و کشور وارد نمی شد.
در پایان باتوجه به اخبار واصله از وین میتوان گفت در صورت رسیدن به توافق برای احیای برجام ، قطعا این بازگشت قوی تر و با ضمانت های بیشتری در ۲۰۲۲ نسبت به ۲۰۱۵ خواهد بود و تذکرات رهبر انقلاب بابت توجه ویژه به ظرفیت های داخل و عدم نگاه مطلق به غرب برای حل مشکلات اوضاع را در آینده بهبود خواهد بخشید.
البته نباید فراموش کرد که کشور های طرف مذاکره اینبار می دانند جمهوری اسلامی درصدد تقویت مناسبات خود با شرکای دیرینه همچون چین و روسیه و کشورهای همسایه در کنار برجام هستند تا اگر روزی آمریکا و متحدانش بازهم بدعهدی کردند هزینه خروج ۲۰۱۸ ترامپ متوجه کشور نشود.
این همان نگاهیست که در ۸ سال دولت قبل به آن توجه نشد اما حالا احیا شده است.
*فعال رسانه اي
