قرار بود ۲/ ۵ درصد از ۸ درصد رشد اقتصادی کشور بر اساس بهرهوری باشد که فقط ۲۵ صدم درصد آن اینگونه است. این در حالیست که رئیس سازمان بهرهوری با تأکید بر دولتی بودن اقتصاد ایران گفت: بخش خصوصی فعال نداریم و عزمی هم برای ارتقای بهرهوری وجود ندارد و متأسفانه این سازمان یکی از متهمان پایین بودن بهرهوری است.
مرکز ملی بهرهوری ایران بعد از برنامه پنجم، تبدیل به سازمان مستقلی به نام «سازمان ملی بهرهوری ایران» شد که یکی از برنامههای این سازمان پایش بهرهوری در کشور است. در بررسی بهرهوری کلان کشور، برآورد این سازمان این بود که در مجموع تحقق رشد بهرهوری در کشور صفر است. این در حالیست که از برنامه چهارم توسعه موظف شدند بهرهوری را سرلوحه کار خود قرار دهند، اما به این کار توجه زیادی نشده است.
علی اکبر اولیاء با حضور در برنامه تیتر امشب درباره شاخصهای بهرهوری در کشور گفت: در برنامه ششم سهم بخشهای مختلف از بهرهوری نیز مشخص شده است و کشور برخلاف سابقه دیرینه حضور در سازمان بهرهوری آسیایی از دهه ۵۰ میلادی انتظار میرفت که موفقیت بیشتری در بهرهوری داشته باشد.
وی افزود: بهرهوری در آسیا از ژاپن شروع شد که آنها حرکت خوبی انجام دادند و توانستند پویایی خوبی به اقتصاد کشورشان بدهند، اما به دلیل اینکه بهرهوری در کشور ما زیاد جدی گرفته نشد برنامهها موفق نبوده است؛ بنابراین یکی از اهداف واکاوی بهرهوری و توجه بیشتر به این بخش و آسیبشناسی است و اگر مدیران بنگاهها به بهرهوری توجه بیشتری داشته باشند، موفقیتها در این بخش بیشتر خواهد بود.
اولیاء گفت: سازمان بهرهوری، متولیان بخش صنعت و کشاورزی در کاهش بهرهوری نقش داشتهاند که باید آسیبشناسی شود و عزم جدی برای بالا بردن بهرهوری در کشور داشته باشند. اقتصاد ما دولتی است و بخش خصوصی فعالی هم نداریم؛ بنابراین مجموعه عوامل لازم است تا دست به دست هم دهند تا بهرهوری به نقطه مطلوب برسد. شرایط تحریمی که بر کشور حاکم شده است جداول برنامه ششم را تغییر خواهد داد؛ بنابراین باید به بهرهوری توجه بیشتری داشته باشیم تا چالشهای آن را برطرف کنیم.
سیدحمید کلانتری، رئیس هیئت مدیره انجمن بهرهوری دیگر مهمان برنامه نیز درباره شاخصهای سنجش بهرهوری و کاهش نرخ آن در کشور گفت: بهرهوری باید براساس باور و اعتقاد باشد و همه شهروندان هر روز به دنبال بهرهوری بیشتر باشند. بهرهوری از خانواده شروع میشود و به اداره، صنعت و کل نظام میرسد.
سهم بهرهوری از اقتصاد کشور چقدر است؟
کلانتری با بیان اینکه مسئله اصلی در بهرهوری مجموعه نظام اداری و حکمرانی کشور است، افزود: در ساختار اداری کشور باید موضوعاتی مثل شفافیت، پاسخگویی و قانونگرایی را بهعنوان پیشنیاز بهرهوری داشته باشیم.
وی افزود: بهرهوری در محیط خود رشد میکند بنابراین اگر زمینه مشارکت مردم، بخش خصوصی و تعاونی فعال شود زمینه رشد بهرهوری فراهم میشود. یکی از دلایل اصلی پایین بودن بهرهوری این است که نظام تعلیم و تربیت ما مبتنی بر بهرهوری نیست؛ بنابراین کادر انسانی که میخواهد بهرهوری را بالا ببرد به درستی تعلیم ندیده است.
کلانتری درباره ضعف در بخش صنعت نیز گفت: ما باید بین دانشگاه و صنعت دورهای برای آماده کردن نیروی مستعد قرار دهیم. استخدامهای علمی برای ورود نیروهای کیفی به واحدهای صنعتی به کارآمدی کار کمک میکند. یکی از عوامل افزایش بهرهوری این است که فضای کسب و کار مناسب باشد و مشکلات اداری نداشته باشد از طرفی هم تفکیک مدیریت به مالکیت باید صحیح باشد. نظام بهرهوری باید به دو بخش خرد و کلان تقسیم شود، وقتی همه اینها با هم دیده شود وظایف دولت نیز در زیرساختها مشخص میشود. شکوری، عضو اتاق بازرگانی ایران در ارتباط تلفنی درباره پایین بودن بهرهوری در کشور گفت: بهرهوری حاصل کارایی و اثربخشی است؛ یعنی با کمترین عوامل تولید بیشترین بهرهوری را داشته باشیم. به اعتقاد من بهرهوری در بخش خصوصی با استانداردهای جهانی مطابقت دارد.
وی افزود: در کشور ما ۸۵ درصد اقتصاد تحت نظارت دولت است و وقتی میانگین بهرهوری سنجیده میشود نسبت به دنیا عدد مناسبی ارائه نمیدهد، اما آنچه مسلم است بهرهوری بخش خصوصی بالاست؛ بنابراین برای افزایش بهرهوری باید فعالیتهای بخش اقتصاد به بخش خصوصی واگذار شود.
شکوری در ادامه گفت: بخش خصوصی، چون به فکر منافع است، در آموزش نیز برنامهریزی و سرمایهگذاری میکند، درحالیکه در بخش دولتی اینگونه نیست. راندمانها در بخش خصوصی در کل دنیا مشخص است.
فقط ۲۵ صدم درصد از رشد اقتصادی براساس بهرهوری بوده است
وحید شقاقی، کارشناس اقتصادی گفت: در کشور ما قرار بود ۲/ ۵ درصد از ۸ درصد رشد اقتصادی کشور بر اساس بهرهوری باشد که فقط ۲۵ صدم درصد آن اینگونه بود. در مالزی بیش از ۶۰ درصد رشد اقتصادی از حوزه بهرهوری است.
وی افزود: اقتصاد ما سرمایهداری دولتی متکی بر رانت نفتی است، درحالیکه ما باید اقتصاد متکی با سرمایهگذاری مردمی و بهرهوری داشته باشیم. ما اقتصادی ساختهایم که سوداگری حرف اول را میزند و اقتصاد برپایه پول است؛ بنابراین از این مدل اقتصاد ما نباید انتظار بهرهوری داشته باشیم.
شقاقی تصریح کرد: وقتی کسب و کار بر اساس اقتصاد دانشبنیان باشد، موفقیت و بهرهوری حاصل میشود، درحالیکه اقتصاد ما مونتاژمحور و کپیبرداری است و نتوانستهایم رشد اقتصادی را مبتنی بر بهرهوری کنیم.
شقاقی در ادامه درباره ابزارهای تشویقی و تنبیهی گفت: یکی از اهداف اصل ۴۴ انقلاب در اقتصاد و بهرهوری است، درحالیکه نتوانستیم از سیاست نفتی رانتی عبور کنیم و از زمان ساخت صندوق توسعه ملی برداشتهای غیرکارآمد شده است. تحریمها موجب خواهد شد به سمت سرمایه انسانی برویم و اقتصاد در مسیر واقعی خود قرار گیرد.