طرح ممنوعیت فروش هواپیما به ایران در مجلس نمایندگان امریکا تصویب شد

مسیر نقض موریانه‌ای برجام در كنگره

سه‌‌‌‌‌شنبه شب قبل، فرصت شصت‌روزه‌ای كه گفته می‌شود ترامپ برای بازنگری برجام به كنگره داده بود، سپری شد ولی نمایندگان كنگره توپی را كه ترامپ به زمین آنها شوت كرده بود، به كاخ سفید برگرداندند. با این حال، مجلس نمایندگان امریکا در طرحی، فروش هواپیما به ایران را ممنوع کرد، اقدامی كه اگر در نهایت به امضای رئیس‌جمهور امریکا برسد، نقض صریح برجام محسوب می‌شود. 

عباس عراقچی، معاون وزیر امورخارجه ایران روز پنج‌‌شنبه در پایان دهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین گفت: «غرب آسیا بدون برجام جای بهتری نخواهد بود. اگر ترامپ می‌خواهد، می‌تواند امتحان کند.» ‌عراقچی برای چندمین مرتبه طی ماه‌های اخیر تأکید كرده «برجام‌ قابل‌مذاکره مجدد نیست و امکان بازکردن دوباره و اضافه کردن مبحثی جدید به آن وجود ندارد» ولی در عین حال این نكته را هم گوشزد كرده امریکایی‌‌‌‌ها «با ایجاد فضایی مبهم عملاً برخلاف نص صریح برجام عمل می‌کنند.»‌ همزمان، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه درباره پیامد‌‌‌‌هایی كه لغو برجام برای «حل مسئله شبه‌جزیره کره‌» دارد، هشدار داده و گفته است:‌« توافق‌های مهم بین‌المللی از جمله برجام در معرض خطر قرار دارند که امیدوارم لغو نشوند.» ظاهراً هشدار‌های ایران و روسیه كه طی هفته‌های اخیر بار‌‌‌‌ها از زبان دیپلمات‌های اروپایی و چینی هم تكرار شده، كنكره امریکا را مجاب كرده كه گام در مسیر لغو یا تغییر برجام نگذارد. روز سه‌‌‌‌‌شنبه ۱۲دسامبر (۲۱ آذرماه ) فرصت شصت روزه‌ای كه ترامپ به كنگره داده بود تا با همكاری طرف‌های اروپایی، برجام را تغییر دهند، به پایان رسید ولی نمایندگان كنگره حرکتی از خود نشان ندادند. هیثر نائورت، سخنگوی وزارت خارجه امریکا در کنفرانس خبری روز چهار‌‌‌‌شنبه گفت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور تا قبل از ماه ژانویه اقدامی درباره برجام انجام نخواهد داد، ولی چیزی درباره اقدام احتمالی كاخ‌سفید بعد از آن تاریخ نگفت. 

ظاهراً كنگره امریکا به جای تغییر در توافق هسته‌ای ایران و 1+5 كه روسیه، چین و اروپا به طور اساسی با آن مخالفت كرده‌اند، قصد دارد به جای نقض یا عدم اجرای جدی برجام(Significant nonperformance)‌، مسیر عدم اجرای تعهدات(non-performance) یا نقض جزئی را در پیش بگیرد، سناریویی كه مانع خروج كامل ایران از برجام می‌شود ولی طرف‌های توافق هسته‌ای از جمله ایران را به سمت نابودی آن پیش می‌برد. كنگره امریکا هرچند در پایان مهلت شصت روزه كاخ سفید برای تغییر در برجام اقدامی نكرد، ولی روز پنج‌‌شنبه اكثریت اعضای مجلس نمایندگان در طرحی، فروش هواپیما به ایران را که قرارداد‌های آن با ایران به امضا رسیده است، ممنوع كردند،طرحی كه اگر به تأیید رئیس‌جمهور امریکا برسد، ناقض برجام خواهد بود. مجلس نمایندگان امریکا طرح ممنوعیت فروش هواپیما به ایران را با 252 رأی مثبت و 167 رأی منفی تصویب كردند و در صورتی که به تصویب سنا برسد و ترامپ نیز آن را وتو نکند به قانون تبدیل می‌شود. در حالی كه تا یك ماه دیگر، یعنی ۱۵ ژانویه 2018(۲۵دی) دونالد ترامپ باید برای سومین بار پایبندی یا عدم پایبندی ایران به برجام را تأیید كند، به نظر می‌رسد كه توافق هسته‌ای 1+5 با ایران طی هفته‌های آینده با چالشی جدی روبه‌رو خواهد بود. در حالی که كنگره امریکا با تصویب طرح ممنوعیت فروش هواپیما به ایران‌، قصد دارد بدون خروج از برجام، كاخ سفید را به سمت نقض جزئی آن هدایت كند، تصمیم ماه آینده رئیس‌جمهور امریکا در ادامه این رویكرد، كلیدی است.