چالش امام خمینی با عدم مشروعیت رژیم پهلوی در آیینه تاریخ
امام خمینی به خوبی ماهیت این رابطه ارباب و نوکر را بین شاه و امریکا می‌شناختند، هم از این روی ادامه سلطنت محمدرضا شاه را نوعی حماقت می‌دانستند و در برابر پیشنهادات برخی چهره‌های ملی‌گرا که معتقد بودند شاه باید سلطنت کند و حکومت را به دست مردم بسپارد، از ساده‌لوحی آن‌ها انتقاد می‌کردند و می‌فرمودند: این نهایت ساده‌لوحی است که به کسی که این همه جنایت کرده بگوییم تو برو و به حکومت کاری نداشته باش و به الواطی‌هایت برس و به این ملتی که این همه خون داده بگوییم بگذارید این آقا سلطنتش را بکند!
جستار‌هایی در واپسین گام‌های رهبر کبیر انقلاب در مبارزه با رژیم پهلوی
روز‌هایی که بر ما می‌گذرد، تداعی‌گر چهل‌و‌یکمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی است. از این روی بازخوانی واپسین گام‌های رهبر کبیر انقلاب در مبارزه با رژیم پهلوی بهنگام به نظر می‌رسد. مقالی که هم اینک پیش‌روی شماست، درصدد چنین خوانشی بوده است. امید آنکه تاریخ پژوهان انقلاب و عموم علاقه‌مندان را مفید و مقبول آید.
مجلس شورای ملی و سقوط رضاخان در شهریور ۱۳۲۰
در جلسه ۲۵ شهریور ۱۳۲۰، فروغی در مجلس متن استعفانامه رضاخان و انتقال سلطنت به پسر او، محمدرضا پهلوی را قرائت کرد و به این ترتیب، با از بین رفتن حکومت استبدادی رضاخان، مجلس و سایر نهاد‌های قانونی جان تازه‌ای یافتند. فروغی از جانب شاه جدید قول داد که قانون اساسی کاملا رعایت خواهد شد و ایشان در امر مملکت‌داری کاملا یک پادشاه قانونی خواهد بود
رضاخان، دست‌اندازی به سیستم قضایی، فرجام و پیامد‌ها
یکی از اقدامات خطرناک داور تعرض به قانون اساسی و انجام تفاسیر دلخواه از آن بود که البته با ساختار سیاسی استبدادی رضاخان تناسب داشت. قضات مستقل، متنفذ و توانایی که در نظام سیاسی مشروطه تربیت شده و پایبندی خاصی به قوانین و نهاد‌های مستقر، به‌ویژه قانون اساسی داشتند، به‌تدریج به عنوان عوامل مزاحم در روند نوسازی اقتدارگرایانه رژیم رضاخانی از صحنه حذف شدند
اقتصاد شبه‌مدرنیستی رضاخان، مجلس شورای ملی و روایت یک ناکامی
با تحکیم پایه‌های دیکتاتوری رضاشاه، دولت دیگر نمی‌توانست مداخله‌ها و اظهارنظر‌های میلیسپو را که خلاف نظر شاه بود، تحمل کند. میلیسپو و هیئت همراه، اقتصاد ایران را بر پایه تمرکز درآمد‌ها در خزانه و صرف هزینه‌ها با نظارت وزیر مالیه و جلوگیری از حیف و میل بنا نهاده بود که می‌توانست به اقتصاد کشور سر و سامان بدهد. این روش البته با تمایل درونی رضاخان مطابقت نداشت
خوانشی از جایگاه مجلس و ماهیت آن در ساختار رژیم رضاخان
فرخی یزدی پس از اتمام مجلس هفتم و دوره مصونیت سیاسی مورد مؤاخذه قرار گرفت و یک روز قبل از انقضای مجلس هفتم ناپدید شد. بعد‌ها معلوم شد که از وحشت گرفتار شدن در چنگال رضاخان به شوروی و آلمان گریخته است. او بعد‌ها با وساطت تیمورتاش به کشور برگشت، اما دستگیر و زندانی شد و در زندان سیاسی درگذشت
گذری بر ماهیت و ساز و کار انتخابات مجلس شورای ملی از دوره هفتم تا سیزدهم
رضاخان بر هر سه قوه استیلای کامل پیدا کرد و برای انتخابات مجالس، لیست‌هایی از قبل تهیه شدند. دولت برای حصول اطمینان از فرمانبرداری کاندیدا‌های موردنظرش، از راهکار‌های گوناگونی استفاده و اغلب کاندیدا‌ها را از بین ملاکین، بازرگانان و صاحبان مشاغل آزادی، چون پزشکان محلی انتخاب می‌کرد و هرگز به سراغ جوانان تحصیلکرده و تکنوکرات‌ها برای نمایندگی مجلس نمی‌رفت، بلکه آن‌ها را در بخش‌های دولتی به کار می‌گرفت
رضاخان و قلع و قمع احزاب سیاسی، روایت‌ها و تحلیل‌ها
رضاخان ابتدا تلاش کرد فعالیت‌های تیمورتاش را به امور حزبی محدود و حزب ایران نو را در جهت منافع خود سازماندهی کند، اما از آنجا که اعضا و گردانندگان حزب به شخص تیمورتاش تعلق خاطر خاصی داشتند، رضاخان بیم آن را داشت که حزب به پایگاه قدرتمند تیمورتاش تبدیل و سلطنت او تهدید شود. به همین دلیل تصمیم گرفت حزب را منحل کند
رضاخان، از استقرار نظام پلیسی تا سلب مصونیت از وزیران و نمایندگان مجلس
در دوره رضا خان، سلب مصونیت از نمایندگان مجلس به یک سنت تبدیل و بار‌ها اجرا شد. مهم‌ترین نمونه سلب مصونیت از تیمورتاش، وزیر مقتدر دربار و نماینده دوره نهم مجلس از نیشابور بود. از آنجا که انتخاب او به نمایندگی مجلس با تعقیب قضایی او همزمان شد، رضاخان به مجلس دستور داد هنگام رسیدگی به اعتبارنامه‌های نمایندگان، بلافاصله اعتبارنامه تیمورتاش را باطل اعلام کنند
گذری بر زمینه‌ها و پیامد‌های منع حجاب رضاخانی در آیینه روایت و تحلیل
از ترفند‌هایی که برای موفقیت اجرای طرح منع حجاب زنان به کار گرفته شد، جلوگیری از بـی‌حجابی زنـان معروفه و اجبار آنان به استفاده از چادر بود. در بخشنامه‌ای که در این‌باره صادر شد، آمده است: «چون این‌طور مقرر گردیده که کلیه زن‌های معروفه و معلوم‌الحال بایستی با چادر بـوده بـاشند، مراتب را به وسایل مقتضی به عموم افسران آن قسمت گوشزد و حالی نمایند که افسران ارتش شاهنشاهی به هیچ‌وجه حق ندارند آن‌ها را بدون حجاب داخل مجامع نسوان و خانواده‌های نجیب نمایند»
۱۳