سرویس سیاست جوان آنلاین:
چرا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
زمانی که انقلاب اسلامی ایران در ۲۲ بهمن ۵۷ به پیروزی رسید، شاید مهم‌ترین دغدغه ذهن انقلابیون جلوگیری از تحرکات ارتجاعی و تحرکات نظامی علیه اصل انقلاب بود. این مسئله زمانی اهمیت خود را نشان می‌داد که بخش زیادی از وابستگان نظام سابق و دشمنان انقلاب با حضور در سایر کشور‌ها و مناطق مرزی به دنبال شرارت و حرکات توسعه‌طلبانه بودند. از سوی دیگر تحرکات گروه‌های تروریستی در داخل ایران با استفاده از خلأ به وجود آمده ناشی از فروپاشی نهاد‌های امنیتی سبب شده بود تا نگرانی سران انقلاب دو چندان شود.
در چنین شرایطی گروه‌های انقلابی با استفاده از تسلیحات سبک تلاش می‌کردند تا با سازماندهی نیرو‌های منظم زمینه مقابله با چنین تحرکاتی را فراهم کنند. برخی موازی کاری‌ها و همچنین عدم انسجام رسمی این نیرو‌ها سبب شد تا حضرت امام خمینی (ره) طی حکمی دستور تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را صادر کنند.
در حکم حضرت امام خمینی (ره) نظارت بر این نهاد انقلابی بر عهده شورای انقلاب اسلامی قرار گرفت. اولین آوردگاه جدی سپاه انقلاب اسلامی با گروه‌های تجزیه‌طلب در نقاط مختلف ایران بود که به دنبال جدایی از پیکره واحد کشور بودند. اوج این نبرد‌ها مقاومت در مقابل سقوط شهر پاوه بود که در نهایت با ایستادگی نیرو‌های تحت فرماندهی شهید چمران در این منطقه و فرمان تاریخی حضرت امام (ره) برای آزادسازی این شهر به یک نقطه عطف اساسی در تحولات کردستان عراق انجامید. علاوه بر این سپاه پاسداران با حضور جدی در مناطقی همچون گنبد و سیستان و بلوچستان کمک مؤثری به بازگشت امنیت به این مناطق کردو این کار باعث شد در همان ماه‌های اول خطر تجزیه به طور کامل از سر کشور رخت بر بست. جهت‌گیری دیگر تلاش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مقابله با توطئه‌هایی بود که در داخل کشور به منظور سرنگونی انقلاب صورت می‌گرفت که نمونه واضح آن کودتای نوژه بود. این کودتا که با کمک برخی از نیرو‌های فراری در خارج از ایران شکل گرفته بود، جدی‌ترین تهدیدی بود که می‌توانست قبل از آغاز جنگ منجر به صدمات جدی به انقلاب شود. حضور مؤثر اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فرآیند کشف این توطئه و حمله به کاروان کودتاچیان در مسیر پایگاه نوژه توانست این توطئه را به طور کامل خنثی کند. با این حال شاید اصلی‌ترین عرصه حضور سپاه دفاع از کشور در مقابل حمله رژیم بعثی عراق بود.
مقاومت در مقابل ارتش بعثی
زمانی که حمله سرتاسری ارتش بعثی عراق به ایران آغاز شد، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هنوز یک نیروی نوپا بود. هیچ نیروی منسجم و دسته‌بندی‌شده‌ای در داخل سپاه وجود نداشت و این نیرو‌ها به شدت از کمبود تسلیحات رنج می‌بردند. با شروع حمله نیرو‌های بعثی به ایران و احتمال سقوط خوزستان نیرو‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای دفاع همه‌جانبه عازم مرز‌ها شدند. در این میان نیرو‌هایی که پیش از این در کردستان و در مقابل کومله جنگیده بودند، در خط مقدم بودند.
اگرچه در ماه‌های اولیه جنگ تحمیلی به دلیل عدم همراهی بنی‌صدر با نیرو‌های انقلابی زمینه فعالیت برای آنان محدود بود، اما به تدریج و با برکناری بنی‌صدر زمینه حضور سپاه به عنوان یک نیروی کلاسیک و جدی فراهم شد.
از تابستان سال ۶۰ به تدریج نیرو‌های زمینی سپاه پاسداران در قالب تیپ‌های عملیاتی زمینی ساماندهی شدند که انسجام این واحد‌ها منجر به سلسله عملیات‌هایی شد که از آبان سال ۶۰ تا خرداد سال ۶۱ منجر به عقب راندن ارتش بعثی عراق از ۹۰ درصد متصرفات آن‌ها شد. از تابستان ۶۱ تیپ‌های عملیاتی به تدریج به نیرو‌هایی در سطح لشکر ارتقا یافتند و یگان‌های تخصصی همچون نیرو‌های زرهی و توپخانه نیز شکل گرفتند. در ادامه جنگ و از سال ۶۴ نیز با فرمان حضرت امام (ره) سپاه پاسداران صاحب سه نیروی مجزا شد که این نهاد انقلابی را تا سطح یک نیروی نظامی کلاسیک ارتقا داد. اگرچه با پایان جنگ تحمیلی برخی‌ها از ادغام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با سایر نیرو‌ها سخن می‌گفتند، اما با تدبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی جایگاه سپاه پاسداران به عنوان یک نیروی انقلابی حفظ شد.
جهاد در جبهه سازندگی
بر طبق آنچه در قانون اساسی در خصوص سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آمده وظیفه این نیرو بسیار متنوع و گسترده است. بر اساس قانون اساسی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در نخستین روز‌های پیروزی این انقلاب تشکیل شد، برای ادامه نقش خود در نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاورد‌های آن پابرجا می‌ماند. حدود وظایف و قلمرو مسئولیت این سپاه در رابطه با وظایف و قلمرو مسئولیت نیرو‌های مسلح دیگر با تأکید بر همکاری و هماهنگی برادرانه میان ایشان به‌وسیله قانون تعیین می‌شود. از همین رو و پس از پایان جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وارد عرصه حمایت از اقتصاد ملی و به خصوص بازسازی مناطق آسیب دیده از جنگ شد. از همین‌رو قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا متولی اصلی بازسازی و توسعه زیر ساخت‌های کشور شد. اگرچه برخی فعالیت این نهاد را متناقض با فعالیت بخش خصوصی می‌دانند، اما نگاهی به پروژه‌های عظیم و گسترده اجرا شده همچون سد‌های کرخه و کارون ۳ نشان می‌دهد که این انتقاد‌ها چندان به‌جا نیست.
این مسئله زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که در دوران تحریم‌های یکجانبه و چندجانبه غرب علیه ایران قرار سازندگی خاتم‌الانبیا پروژه‌های بزرگی همچون خودکفایی بنزین و توسعه فاز‌های میدان گازی پارس جنوبی را اجرا کرده است.
از تهران تا سواحل مدیترانه
از مهم‌ترین اقدامات سپاه که بازتاب بین‌المللی گسترده‌ای چه در داخل ایران و چه در خارج از کشور داشته است، مقابله با گسترش فعالیت‌های تروریستی در منطقه در قالب نیرو‌های قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده است. زمانی که نیرو‌های داعش در یک حمله غافلگیرانه توانستند، شهر موصل را تصرف و منطقه‌ای گسترده‌ای از کشور‌های سوریه و عراق را تصرف کنند، بسیاری از کشور‌های غربی از این مسئله سخن می‌گفتند که دفع این حمله نزدیک به ۳۰ سال به طول خواهد انجامید. با این حال حضور قدرتمندانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همکاری با سایر نیرو‌های جبهه مقاومت از جمله حزب‌الله لبنان و حشد الشعبی توانست در کمتر از چند سال این فتنه را به صورت کامل از بین ببرد. امروز و در سایه فعالیت‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نه تنها یک محور گسترده از تهران تا سواحل مدیترانه شکل گرفته بلکه رژیم صهیونیستی به عنوان مهم‌ترین دشمن نظام جمهوری اسلامی از حضور ایران در کنار مرز‌های خود احساس خطر می‌کند. فعالیت‌های منطقه‌ای سپاه مهم‌ترین دلیل تحریم‌های یکجانبه غرب و امریکایی‌ها علیه این نهاد انقلابی است.
سپاه در مسیر تعالی
قراردادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست گروه‌های تروریستی شاید واکنشی به اوج‌گیری قدرت این نهاد انقلابی در سطح منطقه و جهان باشد. شاید کمتر کارشناسی در دنیا به این نکته معترف نباشد که مهم‌ترین نیروی تأثیرگذار در خاورمیانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی باشد. به نظر می‌رسد که در آینده نزدیک باید شاهد تمرکز هر چه بیشتر امریکایی‌ها بر این نهاد انقلابی به موازات رشد قدرت آن باشیم. با این حال اتفاقات روی داده در منطقه نشان داده است که هرگاه فشار‌های این‌چنینی بالا بگیرد در نهایت این میوه انقلاب اسلامی با قدرت بیشتری مسیر درخشان خود را ادامه خواهد داد.
