سخنان جدید اروپاییها نشان میدهد که ماجرای بمبگذاری دروغین در نزدیکی همایش منافقین در فرانسه میتواند به عنوان عاملی برای نوعی تحریم هوشمند علیه نهادهای انقلابی به کار رود.
درحالی که هیاهوی ایجاد کانال موازی مالی برای معامله با ایران و همچنین ادامه یافتن خرید نفت همچنان در صدر اخبار رسانهها قرار دارد، اتفاقات دیگری در پشت صحنه جریان دارد. ماجرای مشکوک بمبگذاری در نزدیکی همایش منافقین و دستگیری یک دیپلمات ایرانی هر روز ابعاد جدیدتری به خود میگیرد. در حالی که مشخص شده برخی از متهمان به انجام عملیات خرابکارانه خود ارتباط مستقیم با منافقین دارند و همه ساله در همایشهای این گروهک تروریستی شرکت میکنند، دیپلمات ایرانی دستگیر شده از سوی آلمان به کشور بلژیک تحویل داده شده است. در کنار سکوت وزارت امور خارجه که به نظر میرسد ناشی از امیدواری بیش از اندازه این وزارتخانه به مذاکرات حفظ برجام با اروپا است، عملکرد کشورهای اروپایی در این باره هر روز تهاجمیتر از قبل میشود. تاکنون سه وزارتخانه مهم فرانسه طی بیانیهای ایران را متهم به عملیات تروریستی در خاک فرانسه کردهاند و اموالی را که مدعیاند متعلق به وزارت اطلاعات بوده است، بلوکه کردهاند. در کنار این، امریکاییها هم از این رویکرد فرانسویها استقبال کرده و آن را نشانهای از جدیت فرانسه در مقابله با تروریسم عنوان کردهاند. با این حال به نظر میرسد که اروپاییها خوابهای جدیتری نیز برای این ماجرا دیدهاند.
کار تندروهاست
روز گذشته امانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه در سخنانی قابل توجه از مشخص نبودن آمران اصلی این حمله خبر داد. ماکرون در سخنانی به این مسئله اشاره کرده که مشخص نیست چه کسی برای طرح ادعایی بمبگذاری در نشست سالانه گروهک تروریستی منافقین در پاریس دستور صادر کرده بود.
نکته جالبتر اینجاست که ماکرون در همین سخنرانی خود به این نکته اشاره میکند که در مقابل ایران علاوه بر حفظ سیاست فعلی برای جلوگیری از گسیختن توافق هستهای نیاز به حفظ یک سیاست سختتر در مقابل ایران برای بحثهای موشکی و منطقهای است.
اروپاییها به دنبال چه هستند
در حقیقت اروپا امیدوار است، این ماجرا را مستمسکی قرار دهد تا بتواند هدف غایی خود را برای محدود کردن سیاستهای ایران در حوزه موشکی و مسائل منطقهای عملی کند. از نگاه اروپا برجام برای اینکه اوضاع از دست اروپا خارج نشود، باید همچنان پایدار بماند. ماکرون در همین باره و با اشاره به ضرورت حفظ برجام میگوید: لغو برجام تبعاتی فاجعهبار خواهد داشت و این اقدام میتواند به تنشها در منطقه دامن بزند.
با این حال باید نهادهایی که به زعم اروپاییها در توسعه برنامههای موشکی ایران و گسترش نفوذ در منطقه دست دارند، همچنان زیر فشار باشند و به احتمال زیاد از هرگونه درآمد ناشی از فروش نفت محروم بمانند. اینجاست که سخنان ماکرون در خصوص ابهام درباره تعیین آمر اصلی حمله ادعایی به تجمع منافقین معنا پیدا میکند و میتوان جهتگیری نهادهای اروپایی را در آینده ماجرا حدس زد. اروپاییها هم اکنون به دنبال این هستند که از طریق یک نهاد مالی رابطه شرکتهای کوچک را با ایران برای تجارت حفظ کنند. بر اساس گزارش رسانههای اروپایی، آلمان، فرانسه و بریتانیا در تلاش هستند با بنیان گذاشتن یک نهاد مالی خاص، ادامه دادوستد با ایران را پس از اعمال تحریمهای اقتصادی واشنگتن علیه تهران، میسر کنند. بر اساس این گزارش، این نهاد مالی واسطهای به عنوان یک بورس معاوضه عمل میکند و میتواند از طریق معاوضه و انتقال اعتبارات مالی، امکان داد و ستد بین طرفهای اقتصادی ایرانی و اروپایی را فراهم آورد. البته در این میان امریکاییها به دنبال این هستند که هرگونه مراوده مالی را درمورد ایران غیر قابل اجرا جلوه دهند و یکی از نشانههای آن اصرار کنگره امریکا مبنی بر فشار بر اروپا برای اخراج ایران از سوئیفت است. با این حال نشانههای جدی وجود دارد که حاکی از اراده اروپاییها برای راه اندازی این سیستم است.
شورای روابط خارجی اروپا در همین بار مینویسد: دولتهای اروپایی برای ماهها روی این نهاد قانونی که با نام «نهاد ویژه مالی» (SPV) شناخته میشود، کار کردهاند. زمانبندی این اعلام عمومی نشان میدهد که آنها دارای درجهای از اعتماد به نفس هستند که SPV میتواند عملیاتی شود و اروپا میتواند از این مدل برای نشان دادن توانایی خود برای اجرای تعهداتش استفاده کند. با این حال طبیعی است که اروپاییها همچنان نگرانیهای خود را دارند.
ایزوله کردن نهادهای انقلابی
مهمترین سناریویی که در این باره وجود دارد، تلاش اروپاییها برای ایزوله کردن نهادهای انقلابی و فشار بر ایران در خصوص بحثهای موشکی و منطقهای است. از این رو میتوان حدس زد که به زودی پرونده اتفاقات فوق به اتحادیه اروپا خواهد رفت و تحریمهای جدیدی علیه ایران به اجرا در خواهد آمد. از هم اکنون روشن است که هدف اصلی این تحریمها نهادهای انقلابی است که پیش از این هدف تحریمها بودهاند. در این صورت ادامه یافتن حیات مالی نهاد فوق به مستثنا شدن برخی نهادها از دریافتهای مالی این ساز و کار است. این تهدید در صورت عملی شدن میتواند فشار بسیار سنگینتری را متوجه ایران کند، به گونهای که علاوه بر اینکه زمینهساز نوعی شکاف در حاکمیت ایران خواهد شد بلکه به دلیل تنگناهای اقتصادی موجود فشار روانی فراوانی را در داخل جامعه متوجه نهادهای انقلابی خواهد کرد. این نقشه خطرناکی است که به نظر میرسد اروپاییها در پی پیاده کردن آن هستند.
شرط اصلی برای اروپاییها
شاید در چنین شرایطی دولت وظیفه سنگینی برای خنثی کردن این نقشه داشته باشد، به طور حتم اروپاییها در گفت و گوهای خود با مقامات وزارت امور خارجه چنین شرطی را برای ادامه یافتن حیات مسیرهای مالی ویژه اروپا با ایران خواهند داشت؛ همانگونه که با فشار بر دولت زمینهساز تصویب استانداردهای گروه ویژه اقدام مالی در کشور شدند. ضروری است از هم اکنون وزارت امورخارجه به دولتهای اروپایی متذکر شود که هر گونه شرط خارج از قواعد برجام برای بهره مندی از این سیستم از سوی ایران پذیرفته نیست. پیگیری وضعیت دیپلمات دستگیر شده ایرانی نیز باید به صورت جدی در دستور کار دستگاه دیپلماسی کشور قرار بگیرد.