افزایش مصرف سوخت از یک سو و رشد آلودگی و آلایندگی از سوی دیگر سبب شده است تا مسئولان بخشهای مختلف شهروندان را تشویق به استفاده از وسایل نقلیه عمومی کنند، اما فرسودگی و حرکت کند و لاکپشتی طرح جایگزینی وسایل نقلیه عمومی همچنان به معضل اصلی حوزه آمد و شد تبدیل شده است. در این زمینه مدیرکل دفتر حملونقل عمومی و ترافیک شهری سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور از فرسودگی ۸۰درصد ناوگان اتوبوسرانی عمومی تا سال ۱۴۰۰ خبر داده است.
جلوگیری از تردد خودروهای تک سرنشین و هدایت مردم به استفاده از وسایل حملونقل عمومی گام بلندی است که میتواند با کاهش ترافیک به ارتقای زیستشهری کمک کند. متأسفانه سنگاندازی خودروسازان و بانکها سبب شده است تا جایگزینی خودروهای فرسوده عبور از هفتخان رستم باشد. نبود سازوکار مشخص و بیبرنامگی در این حوزه سبب شده است تا صاحبان وسایل حملونقل عمومی همچون تاکسی و خودروهای جمعی تمایل چندانی به خارج کردن خودروهای فرسوده نداشته باشند.
ناوگان حملونقل برای تولید دود!
وسایل حملونقل عمومی به واسطه تردد بالا و استهلاک زیاد سریعتر فرسوده شده و به جای مفید بودن به عامل اصلی تولید آلودگی تبدیل میشوند. براین اساس عمر مفید این وسایل زیر ۱۰ سال است. چندی پیش هیربد معصومی، معاون سازمان شهرداریها و دهیاریهای وزارت کشور گفت که عمر متوسط ناوگان اتوبوسهای شهری کشور هماکنون ۴/۱۰ سال است. البته طبق قانون عمر فرسودگی و از رده خارج شدن یک اتوبوس شهری، هشت سال است و این یعنی شرایط برای توسعه حملونقل عمومی در شهرهای بزرگ، بد و بدتر میشود. براساس قانون مدیریت حملونقل و سوخت مصوب سال ۱۳۸۶، دولت میتواند حملونقل را بهگونهای سامان دهد که حدود ۳۰ درصد جابهجاییهای شهری توسط اتوبوسها انجام شود، اما تهران و کلانشهرهای دیگر کشور با وضعیت تهدیدکنندهای مواجه هستند.
قریب به ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور در هفت کلانشهر زندگی میکنند که ۶۰ درصد اتوبوسهای آنها فرسوده هستند. این یعنی از هر چهار ایرانی (که دو نفرشان با خودروی شخصی تردد میکنند) یکی سوار بر اتوبوسهای فرسوده است و باید برای ارتقای ترددهای شهری آنها تلاش و هزینه کرد. در این خصوص مدیرکل دفتر حملونقل عمومی و ترافیک شهری سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور با بیان اینکه تا پایان سال ۱۴۰۰، ۸۰درصد ناوگان اتوبوسرانی فرسوده میشود، گفـت: نوسازی ناوگان اتوبوسرانی در دولت پیگیری میشود و مجری آن وزارت صنعت است.
مرضیه حصاری با بیان اینکه تفاهمنامه جدیدی با پست بانک به منظور نوسازی ناوگان تاکسیرانی منعقد کردهایم، اظهار کرد: طی این تفاهمنامه مقرر شد ۱۳هزار تسهیلات برای نوسازی تاکسی و ون در اختیار رانندگان قرار داده و در حال رایزنی با تولیدکنندگان خودرو هستیم که درصدی از سود تسهیلات را با شرکت خودروساز کاهش دهیم. از طرفی قرار است تعداد تسهیلات نیز افزایش یابد.
تاکسیهای فرسوده همچنان پر از مسافر!
متأسفانه طرحهای از رده خارج کردن تاکسیهای فرسوده سالهاست با وعده مسئولان دچار حاشیههای بسیاری شده است تا آنجایی که هنوز چندین هزار تاکسی فرسوده پیکان مسافران را جابهجا میکنند و به دلیل بیبرنامگی مسئولان وسایل نقلیه عمومی از توسعه شهری جا مانده است. مرضیه حصاری در این خصوص اعلام کرد: نوسازی ۴ هزار تاکسی فرسوده که به دلیل توقف طرح در سال گذشته معطل شده بود نیز از هفتههای گذشته آغاز شد و در طرحهای جدید نیز تلاش میشود تا وابستگی به گمرک کم شود و طرحها معطل پرداخت معوقات نشوند.
حصاری با اشاره به اینکه در حال حاضر ۱۶هزار اتوبوس فرسوده و ۱۱۰هزار تاکسی فرسوده در کل کشور داریم، گفت: پیشبینی میشود تا پایان سال ۱۴۰۰، ۱۹هزار اتوبوس فرسوده داشته باشیم. یعنی در حال حاضر ۲۴هزار اتوبوس داریم که تا آخر ۱۴۰۰ حدود ۸۰ درصد آن به سن فرسودگی میرسند. البته در طرح نوسازی ناوگان اتوبوسرانی پیشبینی میشود تا پایان سال ۱۴۰۰ این تعداد اتوبوس فرسوده نیز نوسازی شوند.
جایگزینی در ایستگاه بیپولی!
به گفته این مسئول در سازمان شهرداریها و دهیاری، شهرداریها موظفند براساس اعتباراتی که شورای شهر اختصاص میدهد، اقدامات لازم را انجام دهند، اما متأسفانه در بعضی شهرها اولویت با حملونقل عمومی نیست و بیشتر به زیرساختها یا ساخت معابر و تقاطعها توجه میشود. همچنین نگاه شهرها به کمکهای دولتی نیز باید اصلاح شود و شهرداریها هم باید کمک کنند، زیرا دولت صرفاً متولی نوسازی ناوگان نیست. حصاری با بیان اینکه در مصوبه شورای اقتصاد ۸/۱۰ میلیارد دلار در سه سال برای نوسازی ناوگان حملونقل عمومی و نوسازی ۲۲۰ هزار ناوگان تجاری شامل اتوبوس، مینیبوس، کامیونت، کشنده و کامیون در نظر گرفته شده است، اظهار کرد: شهرداری برخی شهرها به نوسازی ناوگان پرداختهاند، اما شهرهای کوچک چشم به دولت دارند، اوضاع مالی شهرداریها خوب نیست که البته بحث تعیین اولویت شهرداریها نیز مطرح است و این امر همت شورای شهر و شهرداریها را میطلبد.