در حالي هم اکنون 500 هزار نفردر صنعت فرش آذربايجان شرقي فعال هستند ظرفيت افزايش فعالان اين عرصه تا 700 هزار نفر وجود دارد

صنعت فرش تبريز مي تواند چاره بيکاري استان باشد

شايد زمانيکه مقام معظم رهبري از اشتغال و توجه به توليد ملي و اقتصاد مقاومتي سخن گفتند، مي خواستند مسئولان را به داشته ها و پتانسيل هاي موجود در استانها و حوزه مديريتيشان آگاه و حساس کنند. به جرات مي توان گفت اگر قرار است در استان ها شغلي ايجاد شود، کافيست هنر و استعدادهاي آن منطقه را از نو احيا کرد. همين که از توقف چرخ هاي صنايع شهرستانها جلوگيري شود نه تنها چراغ اشتغال را روشن نگه داشته مي شود بلکه براي بخش اعظمي از بيکاران نيز موقعيت هاي شغلي فراواني ايجاد مي شود. درست مثل صنعت فرش آذربايجان شرقي که در حال حاضر ۵۰۰ هزار نفر از مردم تبریز از راه آن ارتزاق می‌کنند و ظرفیت اشتغال براي ۲۰۰ هزار نفر را نيز دارد. حال بايد پرسيد چرا با داشتن ظرفیت‌های بزرگی همچون فرش و کشاورزي و چرم و... در داخل آذربايجان شرقي باز هم بايد اين استان از درد بيکاري به خود بپيچد.

نويسنده: محمدرضا هاديلو

بي توجهي ها به صنايع موجود و بومي استانها باعث شده تا هر روز مشکلات جديدي تري رخ بنمايد. در همين رابطه فرش دستباف که به عنوان یک هنر و صنعت ملی شناخته شده ، می تواند زمينه هاي اشتغال فراواني را به همراه داشته باشد. البته در صورتي که توجه و حمايت بیشتر مسئولان از اين صنعت ، حذف واسطه ها و بیمه شدن بافندگان و پرداخت یارانه جهت حضور در نمایشگاهای داخلی و خارجی نيز وجود داشته باشد. مباحثي که جاي خاليشان موجب شده گره بر گره مشکلات فرش زده می شود.

حمايت در حد حرف

بیش از ۳۵ درصد صادرات فرش دستباف کشور متعلق به استان آذربایجان‌شرقی است و بیش از ۵۰ درصد صادرات در زمینه طرح، رنگ و غیره در کشور نیز متعلق به استان است.
اين آمار در حالي منتشر مي شوند که هم اکنون 500 هزار نفردر صنعت فرش آذربايجان شرقي فعال هستند و اين ظرفيت وجود دارد که تعداد فعالان اين عرصه را تا 700 هزار نفر هم افزايش بدهد. اما در کل کشور فقط ۳۵۰ هزار نفر از کساني که در صنعت فرش مشغول به کار هستند بيمه هستند که آن هم با طرح پایش بیمه‌شدگان، کاهش یافت و شعله اش آذربایجان‌شرقی را هم فرا گرفت. بطوريکه به گفته رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف تبریز در استان ظرفیت بیمه ۲۰ هزار نفر در بخش فرش وجود دارد.

اسماعيل چمني با ابراز تاسف از اینکه هر کسی به ما مراجعه می‌کند یا برای اشتغال و یا برای وام است، مي گويد: "چرا با داشتن ظرفیت‌های بزرگی در داخل استان بیکار داریم در حالی که با یک توجه می‌توان شغل‌های زیادی ایجاد کرد."

وي ادامه مي دهد: "باید اختلاف‌نظرها را کنار گذاشته و برای توسعه فرهنگ و هنر و اقتصاد کشور تلاش کنیم و اگر بتوانیم با این اتحاد در صنعت فرش جلو رویم شکوفایی زیادی کسب خواهد شد."

چمني با بيان اينکه عدم جذب گردشگر با 1800 اثر تاریخی ثبتی در آذربایجان‌شرقی ناشی از عدم مدیریت صحیح است، به رويداد تبريز 2018 اشاره کرده و مي گويد: "فرش تبریز در پنج قاره جهان برندی شناخته شده است و از این رو تبریز ۲۰۱۸ یک آغاز است و اگر خوب پیش ببریم نتایج ارزنده‌ای کسب می‌شود."

وی تصریح مي کند: " باوجود همه زیبایی‌هایی که در آذربایجان وجوددارد، امید داریم ۲۰۱۸ آغاز گردشگری برای استان ما باشد، باید به رویداد تبریز ۲۰۱۸ به عنوان یک رویداد ملی و فراملی نگاه کرد و برای این منظور بخش خصوصی و دولتی هیچ فرقی با هم ندارند."

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف تبریز تاکید مي کند: "طبق مطالعات، هر گردشگری که وارد استان شود باعث ایجاد ۹ شغل در آن شهر می‌شود و لازمه آن حتماً ورود دولت نیست بلکه باید خودمان نیز وارد عمل شویم ولی دولتمردان نیز در راستای جذب بودجه ملی باید تلاش کنند."
چمنی مي گويد: " با توجه به اینکه تبریز به عنوان مرکز بافت جهانی فرش دستباف در سال ۲۰۱۵ انتخاب شده و بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده مسقف جهان متعلق به تبریز است و در کنار سایر داشته‌های وسیع این شهر به عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام انتخاب شده است بايد کارگروه اجرایی فرش دستباف برای رویداد تبریز پایتخت کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸ تشکيل شود."

وی خاطرنشان مي کند:"در اتاق تبریز کمیسیونی برای فرش وجود دارد که باید، فعال شود زیرا صنعت گردشگری به اقتصاد سوم رسیده است و حتی ظرفیت اول و دوم نیز دارد و ما هم می‌توانیم از ظرفیت فرش تبریز استفاده کنیم."

کاهش صادرات از 30 درصد به کتر از 15 درصد

زمانيکه مسئولان خود را به بي خيالي زده اند و حتي به حرف هاي کارشناسان و دلسوزان اين عرصه هم توجهي نمي کنند خيلي بي معنيست که بگوييم سياحان غربي مانند "جملي كارري " و " پيترو دلاواله " نيز در سفرنامه هاي خود و در مورد تبريز به كرات از زيبايي ها و ظريف كاري هاي اين هنر دستي و صادرات آن به اقصي نقاط دنيا سخن گفته اند.

هزاران بار گفته شده صادرات فرش دستباف به دليل ظرفيت و غناي اين هنر صنعت در كشور مي تواند يكي از بهترين راهكارها براي كاهش وابستگي و خروج از اقتصاد تك محصولي باشد.

امروزه دلايل متعددي درتوضيح تضعيف فرش آذربايجان دربازارهاي جهاني ذكر مي شود كه متناسب نبودن توليد فرش با نياز بازارهاي داخلي و خارجي ، كاهش تعدادبافندگان ماهر و عدم حمايت دولت از جمله علل ركود اين هنر صنعت است.

اگرچه فرش دستباف تبريز، با فرهنگ و هنر ایران و ایرانی عجین شده و نقش های بسیاری را سالهاست که بر ”دار" اقتصاد ملی ماندگار کرده است، اما همچنان، گره در گره مشکلات دارد. هرچند تا چندین سال پیش شاهد سهم ۳۰ درصدی قالی ایران در بازارهای جهانی بودیم اما به نظر می رسد جایگاه قالی دستباف ناشی از غفلت از ارزش های پیدا و پنهان این کالا بوده، به طوری که اکنون سهم صادرات آن به کمتر از ۱۵ درصد رسیده است.

وجود مشکلات عدیده که از قبل از تولید، یعنی از همان هنگام که دار برپا می شود تا انگشتان هنرمند قالی بافان گره در تار و پود فرش بنشاند تا آن زمان که در خانه مشتریان پهن شود، فرش دستباف را با چالش روبه رو کرده، چنان که طی ۱۰ سال اخیر بسیاری از کارگاه های قالی بافی در چهارمحال و بختياري تعطیل شده و چراغ حجره هایشان به امید معیشتی فزون تر خاموش شده است. کارگاه هايي که منتظرند تا دستي حمايت گر يکبار ديگر فتيله چراغ آنها را بالا بکشد و نور اميد را به دارهاي قالي بتاباند.