در حالي که از اوايل دهه هشتاد بارها کانون هاي خارجي به عنوان منشا ريزگردها مطرح شده بودند اما حالا کارشناسان منشائ هاي داخلي را عامل اصلي مي دانند

استان کرمان منشا يک سوم ريزگردهاي کشور

همزمان با انتشار اخباري ازتعطيلي مدارس و ادارت برخي شهرها به دليل بارش برف برودت هوا، گزارشاتي از جولان پديده مخرب گرد و غبار و ريزگردها در آسمان شهرهاي خوزستان، ايلام و کرمانشاه بر روي خروجي خبرگزاري ها قرار گرفته است. گزارشاتي که اگرچه از تجاوز ميزان آلايندگي اين ذرات تا ده ها برابر حد مجاز و ايجاد اختلال جدي در زندگي شهروندان اين استانها حکايت دارد اما گويا اين بار هم چون مدت مشابه سالهاي اخير ديگر ردپايي از کشورهاي عربي در بروز اين وضعيت ناخوشايند جوي به چشم نمي خورد و بنا به گفته برخي مسئولان کشور علت تشديد ذرات الاينده در اين استان ها را بايد در کانون هاي داخلي جستجو کرد.

نويسنده: مريم احمدي

طي يک دهه اخير پديده گرد و غبار و ريزگردها در استان خوزستان به سرعت دامن گسترانده و بحران زيست محيطي جدي در اين منطقه رقم زده است. پديده اي که اگرچه در اوايل دهه هشتاد از سوي کشورهاي عربي در خوزستان و استانهاي غربي پديدار شد اما به مرور به مشکلي داخلي با منشا داخلي تبديل شد!

بررسي هاي کارشناسان محيط زيست در خصوص منشا گرد و غبار خوزستان و استانهاي غربي کشور در سال 83 ، منشا بيش از90درصد اين آلاينده ها را کشورهاي عربي اعلام کرد و ازآنجا که همزمان با تشديد اين پديده بخش بزرگي از كانون‌هاي توليد گرد و خاك در اراضي تحت تصرف داعش قرار داشت و مذاكره و توافق با داعش درخصوص هيچ مساله‌اي اعم از موضوع ريزگردها امکان پذير نبود، همچنين دولت عراق به دليل شرايط نامساعد امنيتي، براي مقابله با بحران ريزگردها ترتيب اثري نمي داد.

عربستان هم به عنوان منشاء خارجي ديگر به دليل نداشتن روابط ديپلماتيک حسنه با ايران از مالچ پاشي صحراي عربستان( به عنوان يکي از کانون هاي اصلي ايجاد ريزگرد) اجتناب کرد و وضعيت هواي نواحي جنوبي و غربي کشور را بحراني تر کرد.

اين شرايط سالها تکرار شد و مسئولان به طور مدام با انتقاد از کشورهاي همسايه، به انجام اقداماتي براي تسهيل شرايط و وعده بازگشت روزهاي پاک به هواي اين استانها بسنده کردند! اين در حالي است که حالا پس از گذشت بيش از يک دهه، کانون هاي داخلي به عنوان منشاء اصلي ريزگردهاي آلاينده و گرد و غبار نفس گير در استانهاي کشور عنوان شده است!

کرمان، منشا ايجاد 34 درصد ريزگردها!

در حالي که طي روزهاي اخير با شدت گرفتن ميزان گردو غبار در استانهاي مذکور مسئولان کشور و مقامات دولتي در خصوص عوامل ايجاد وضعيت اين استانها سکوت اختيار کرده اند مدیرکل محیط زیست استان کرمان مدعي شده منشاء ۳۴ درصد ریزگردهای کشور استان کرمان است! رضا جزینی‌زاده خشک کردن تالاب‌ها را یکی از این دلایل هجوم ریزگردها عنوان کرد و گفت: 25 درصد از کانون‌های ریزگرد داخل کشور مربوط به تالاب جازموریان در استان کرمان است.

وي همچنين تصريح کرد: محیط زیست کشور در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد و با یک ریزگرد که از کشورهای همسایه به کشور وارد می‌شود ۲۴ استان ما درگیر می‌شود وضعيتي که نه تنها هوای پاک را از ساکنان استانها مختلف گرفته است بلکه با تحميل هزينه هاي درماني و خسارات ناشي از اين پديده رونق اقتصادی کشور را هم تحت الشعاع قرار داده است. اين ادعا در حالي مطرح شده که اواخر دو سال گذشته تالاب جازموريان به عنوان یکی از مهمترین کانون های گرد و غبار در سطح کشور و بویژه در حوزه جنوب شمرده شد ومطالعات منابع طبیعی؛ سهم تولید گردو غبار و ریزگرد این تالاب در سطح کشور را در حدود 25 درصد عنوان کرد آن هم در شرايطي که سهم ریزگردهای استان خوزستان( به عنوان يکي از استانهاي جنوبي پرگرد و غبار) در سطح کشور 5.4 درصد براورده شده بود!

همان زمان اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان با قطعيت اعلام کرد بر اساس تعداد فراوانی مهمترین کانون های گردو غبار؛ هامون جازموریان رتبه اول، از سهم گردو غبار کشور را به خود اختصاص داده اند! با اين وجود از همان زمان به رغم تمام اين هشدارها مرگ تدريجي اين تالاب ها سرعت گرفت.

هر استان يک کانون آلايندگي!

اگرچه طي سالهاي اخير نام استان خوزستان، ايلام، کرمانشاه و سيستان و بلوچستان به عنوان مناطقي که بيشتر در معرض ذرات گرد و غبار قرار دارند، مطرح شده است اما بررسي ها نشان مي دهد در حال حاضر24 استان کشور با اين پديده مواجه اند و تعداد کانون هاي داخلي هر استان روبه افزايش است. حالا بماند که چند ماه پيش خداکرم جلالی رئیس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری اعلام کرد گرد و غبارهای صورت گرفته در کشور منشأ خارجی دارد و اين مسئله روشن برای همه است.

وي افزود: در بدبینانه ترین حالت می توان گفت که کمتر از۲۰درصد گرد و غبارهای صورت گرفته منشأ داخلی داشته و بیش از ۸۰ درصد دارای منشأ خارجی است. اين در حالي است که کارشناسان محيط زيست در بررسي هاي اخيرخود علام کرده اند در استان تهران، اصفهان، فارس، سيستان و بلوچستان، قم، ايلام، کرمان، شهرهاي مختلف خوزستان و کرمانشاه کانون ايجاد ريزگردها منشا داخلي دارد. به عنوان مثال يکي از مهمترين کانون هاي گرد و غبار در نزديکي شوش و در مسير استان ايلام عنوان شده است. منطقه اي که بنا به اظهارات مديران سازمان جنگل ها در چند سال گذشته شناسايي و پيش بيني شد که مي‌تواند با کاهش رطوبت خاک کانوني براي توليد گرد و غبار داخلي باشد .

 به همين منظور مبارزه بيولوژيک و کاشت درختاني از گونه کهور پاکستاني – آمريکايي در اين منطقه مطرح شده بود که تا به امرور معلق مانده است. علاوه بر اين يک ميليون و 300هزار هکتار کانون گرد وغبار در استان اصفهان شناسايي شده، در پايتخت بيابانهاي جنوب تهران به عنوان کانون اعلام شده، خشک شدن تالاب هاي استان فارس طي سالهاي اخير بالاترين تنش هاي اقليمي و اکولوژيک و بزرگترين ضربه زيستي به طبيعت و محيط انساني اين انسان را وارد کرده است. دهه ها نمونه ديگر از اين کانون هاي داخلي در استان کرمان، خوزستان، سيستان و بلوچستان، قم ، خراسان رضوي، چهارمجال و بختياري و ... نيز شناسايي شده که مي تواند بزرگترين بحران هاي زيست محيطي را براي کشور رقم بزند!