آرمان شريف
هرچند دوران دفاع مقدس و جنگ سخت به اتمام رسيده است ولي دشمنان بيكار ننشستهاند و سعي دارند از طريق جنگ نرم جامعه و جوانان ايراني را با بحران روبهرو كنند. اگر براي مقابله با اين بحران و معضلات اجتماعي برنامه و راهكاري نداشته باشيم در آينده جامعه با مشكلات و مسائل عديدهاي دست به گريبان خواهد بود. بسيج به عنوان يك نيروي مردمي همانند دوران دفاع مقدس ظرفيتهاي بالايي براي فعاليتهاي اجتماعي و فرهنگي در كشور دارد. اين نهاد مردمي ميتواند با برنامهريزيهاي درست به مقابله با جنگ نرم دشمن برود. سردار «عبدالرضا آزادي» كه پيشتر معاونت فرهنگي و اجتماعي سازمان بسيج مستضعفين را برعهده داشت و امروز با حضور در قرارگاه جوادالائمه(ع) به دنبال شناسايي و برطرف كردن آسيبهاي اجتماعي است، در گفتوگو با «جوان» از نقش توليدات فرهنگي و ظرفيت و توان بالاي بسيج در حل معضلات آسيبهاي اجتماعي ميگويد.
افكار عمومي جامعه معمولاً بسيج را با فعاليتهاي نظامي و رزمي ميشناسند و فعاليت در حوزههاي فرهنگي و اجتماعي بسيج چندان به چشم نميآيد. براي شكستن اين قالب در ذهن مردم بايد روي چه موارد و مسائلي تمركز كرد؟بسيج شجره طيبه و درخت تناوري است كه شكوفههايش بوي بهار وصل و طراوت يقين و حديث عشق ميدهد. اين فراز زيبا نشاندهنده درك و توصيف عميق حضرت امام(ره) از اين شجره طيبه است. نگاه امام به بسيج نگاهي همه جانبه بود. امام بسيج را براي همه عرصههاي انقلاب ميخواست و مقام معظم رهبري نيز بسيج را مجموعهاي ميدانند كه فقط مختص به دوران جنگ و دفاع نيست بلكه ميتواند در عرصههاي فرهنگي، علمي، اجتماعي و اقتصادي نقشآفرين باشد و مثل دوران جنگ خلأها را پر كند. بسيج يك پيشينه درخشان در دوران جبهه و جنگ دارد. حضور بسيج در عرصه دفاع و امنيت در دوران دفاع مقدس باعث شد در كنار ارتش و سپاه آن فتوحات بزرگ كه از عمليات طريقالقدس شروع شد و در فتحالمبين و بيتالمقدس ادامه پيدا كرد تا جمهوري اسلامي بتواند دست برتر را در جنگ و دفاع پيدا كند. امنيت كشور براي مردم مهم است و آنها خاطرات شيرين بسيجيان در دوران جبهه و جنگ را به خاطر دارند. به همين دلايل هنوز سبقه دفاعي و نظامي بسيج در دوران دفاع مقدس در افكار مردم نقش بسته است و فراموش نميشود. مردم دوست دارند بسيج در عرصههاي دفاعي و نظامي يار و ياور و حامي آنها باشد و به بسيج اعتماد و اتكا كنند. خوشبختانه بسيج با تشكيل گردانهاي بيتالمقدس ، كوثر و الزهرا در عرصه دفاعي از آمادگي مطلوبي برخوردار است ولي بعد از هشت سال جنگ تحميلي به ويژه در دو دهه اخير رويكرد بسيج رويكردي فرهنگي بوده است. به اين معنا كه بسيج خودش را آماده نقشآفريني در عرصه جنگ نرم ميكند. خوشبختانه اين رويكرد در سطح ستادي و حرفهاي ظهور و بروز خوبي داشته است. بسيج توانست سازمانهاي اقشاري و بنياد روايت را به عنوان نهادي هنري تشكيل دهد و مجموعههاي هنري ديگر را تأسيس كند.بسيج آثار و توليدات چشمگير قابل توجهي را در عرصه فرهنگ و هنر مثل توليد دهها عنوان فيلم، سريال، فيلمهاي مستند و كتاب داشته است. امروز در كف ميدان هم پايگاههاي مقاومت بسيج در هر مسجد و كوي و برزني نقشآفرين هستند. برگزاري مناسبتهاي ديني و انقلابي و اردوهاي راهيان نور و برگزاري يادوارههاي شهدا و نمايشگاههاي فرهنگي از جمله كارهاي ارزشمند بسيجيان در حوزه فرهنگ است. به جرئت ميتوانم بگويم اين سبقه فرهنگي و اين هويت فرهنگي در سطح پايگاههاي مقاومت يكي از جاذبههاي خوب بسيج است. به هرحال اين عرصه روزبهروز تقويت و گسترش بيشتري پيدا ميكند. البته نبايد غافل شد كه ما در معرفي اين عرصه و نقشآفريني بسيج در اين عرصهها خيلي موفق نبوديم. در دوران جبهه و جنگ چون فداكاري بسيجيان مشهود و ملموس و توأم با ايثار و شهادت بود، مردم اين كارها را با چشمشان ميديدند، اما در عرصه جنگ نرم فعاليتهاي بسيج هنوز خوب معرفي نشده و در فرصتهايي مثل هفته بسيج بايد رسانهها به اين عرصه بپردازند و اين عرصه را مثل دوره جنگ سخت براي مردم و جوانان معرفي كنند.
در دوران دفاع مقدس هم رزمندگان جنبههايي از اين فعاليتهاي اجتماعي و فرهنگي را براي مردم پشت جبهه به نمايش ميگذاشتند؟بله، دفاع مقدس دوراني توأم با فرهنگ و معنويت بود. بالاخره در جنگ سخت چون هدف اصلي دفع دشمن و پس گرفتن اراضي اشغالي و مقابله با دشمن بود جنگ نظامي بر بخش فرهنگي غلبه پيدا ميكرد. با اين حال جوهره و خميرمايه رزمندگان، فرهنگي و معنوي بود و آنها اين خميرمايه را پرورش دادند و تقويت كردند. وجود همين روحيه در ميان رزمندگان از جبههها دانشگاه ساخته بود كه حضور در آن باعث رشد روحي و معنوي ميشد.
از چه طريق ميتوان بعد فرهنگي و اجتماعي بسيج را تقويت كرد؟ما بايد از همان دفاع مقدس بهرهبرداري كنيم. به تعبير مقام معظم رهبري اين دوران گنجينه عظيمي خلق كرده است و اگر بتوانيم با زبان هنر با توليد فيلم و كتاب و در فضاي مجازي مفاهيم فرهنگي دفاع مقدس را براي مردم ملموس كنيم براي نسلهاي امروز كارساز است. با اينكه امروز جنگ سخت نظامي با دشمن نداريم ولي ماهيت دشمن تغييري نكرده است و ميتوانيم از آن منبع عظيم براي نقشآفريني در جنگ نرم، جامعه و تمدنسازي و اعتلاي كشور و انقلاب استفاده كنيم. هنوز از اين منبع عظيم به اندازه كافي و لازم استفاده نشده است. شما ببينيد به همان ميزان اندكي كه استفاده شده جامعه برايش ارزش قائل شده است. به عنوان مثال كتابهاي خوب داستان، رمان و خاطرهنگاري كه در حوزه دفاع مقدس نوشته شده جزء بهترين كتابهاي جامعه است. يا فيلمهاي سينمايي خوبي كه ساخته شده جزء پربينندهترين فيلمها بوده است. اين نشان ميدهد اين گنجينه عظيم ظرفيت بسيار بالايي دارد. ما بايد بتوانيم فرهنگ دفاع مقدس را به دهههاي بعدي انقلاب منتقل كنيم؛ چراكه اين فرهنگ ظرفيت و غنا بالايي دارد تا امروز هم به كمك ما بيايد.
ممكن است بخشي از جوانان جامعه با بحرانهاي هويتي و روحي دست به گريبان باشند كه با تزريق معنويت به جوانان بسياري از بحرانهاي اجتماعي ما برطرف ميشود. آيا ميتوان از ظرفيت بسيج براي حل اين بحرانهاي اجتماعي استفاده كرد؟امروز دشمن بيكار نيست و ما تحت يك تهاجم شديد فرهنگي از جانب غرب هستيم. فلسفه غرب فردگرايي و لذتجويي است و در حال تبليغ و ترويج اين مسائل هستند. ممكن است اين جذابيتها براي فرد ايراني مسلمان پسنديده هم نباشد ولي متأسفانه اين تهاجم در حال رخ دادن است. جوان به دنبال هويت و نشان دادن خودش است. اين طبيعت دوران جواني است. وقتي ما دستمان خالي باشد آن فلسفه غرب در قالب آثار و توليدات و فضاي مجازي بر بال امواج سوار ميشود و در داخل خانههايمان رسوخ پيدا ميكند و ممكن است جوان را به سمت خودش جذب كند، بنابراين فكر ميكنم فرهنگ جبهه و جنگ و بسيجي اگر خوب تبيين و گفته شود اين ظرفيت و جذابيت را دارد تا جواني كه به دنبال هويت خودش ميگردد را جذب كند. ما نمونه عينياش را در اردوهاي راهيان نور ميبينيم. اردوهاي راهيان نور يك ترجمان ملموس از فرهنگ بسيجي و جهادي است. وقتي جوان و نوجوان ما به اين مناطق قدم ميگذارد به شدت تحت تأثير قرار ميگيرد. چون آنجا راوي ميايستد و در فضايي كه عطر شهيدان هم در مناطق عملياتي غرب و جنوب پيچيده براي جوان و نوجوانمان خاطرهگويي ميكند. سرمايه و ظرفيت خيلي داريم و اگر از اين سرمايه با طرحهاي نو و جذاب استفاده و به نسل جوان و نوجوانمان عرضه كنيم پذيرا خواهند بود. نوجوانان و جوانان فطرتهايشان پاك است و حتماً از اين فرهنگ استقبال ميكنند.
اصليترين آسيبهاي اجتماعي جامعه چه مواردي است؟جلسات كارشناسي در سطح مسئولان عاليرتبه نظام با تأكيد و دستور مقام معظم رهبري در حوزه كنترل و كاهش آسيبهاي اجتماعي برگزار ميشود. كار كارشناسي خيلي خوبي شده و مجموعاً چند آسيب در اولويت قرار گرفته كه روي آنها تمركز است. از جمله اين آسيبها كه روي آنها تمركز كردهايم حاشيهنشيني، اعتياد و طلاق است. اينها آسيبهايي است كه گسترش بيشتري در سطح جامعه دارد و دو آسيب اعتياد و طلاق ميتواند به خانواده آسيب بزند كه اصليترين نهاد ديني و انسانساز در جامعه است. اگر ما توانستيم اين دو آسيب را كنترل كنيم در حقيقت به استحكام خانواده كمك كردهايم كه خيلي اهميت دارد. اين دو آسيب ميتواند منشأ آسيبهاي ديگري شود. اگر ما به تعبير مقام معظم رهبري خود مردم را درگير اين كار كنيم و مردم را به ميدان بياوريم و از ظرفيتهايشان استفاده كنيم و خودشان احساس كنند ميتوانند اين مشكلات را حل كنند موفق خواهيم شد. مدل كار بسيج هم مردممحور و محلهمحور است. اگر ما روي مردممحوري تمركز كنيم و يك بسته كامل برنامه داشته باشيم و كار انتزاعي نكنيم و براي يك دوره سه تا پنج ساله در محلات برنامهريزي داشته باشيم و سعي كنيم در اين حوزه دانش و مهارت مجريان را بالا ببريم حتماً ميتوانيم نتيجه بگيريم. خوشبختانه هرجا با اين ملاحظات كار شده جواب گرفتهايم. الان شاهد نمونههاي خوبي هستيم. امروز با حركتهاي مردمي و با برنامه و كمك مسئولان نتايج خوبي حاصل شده است. نبايد فكر كنيم اين آسيبها حل شدني نيست. اگر ما كار علمي كرده و آسيبها را خوب ريشهيابي كنيم و براي حلشان نقشه راه داشته باشيم قطعاً نتيجه ميگيريم.
در فضاي مجازي چه كارهايي انجام ميشود؟فضاي مجازي در بسيج تبديل به يك قرارگاه شده است و اقدامات خوبي هم انجام ميشود. بسيج با تشكيل قرارگاه فضاي مجازي اقدامات خوبي را در حوزه توليد محتوا و پيامرسانهاي بومي و شبكهسازي شروع كرده است. به نظرم شروع خوبي دارند و در آينده به حد مطلوب هم خواهند رسيد.