تصميم درباره اعمال تعرفهها و اعلام جنگ تجاري عليه اروپا و چين و عبور از برجام بهعنوان يك سند بينالمللي دو تصميم جدي ترامپ بوده كه در عمل به ضرر اروپا و مردم امريكا شده است.
پيش از اين هزار و 140 اقتصاددان در نامهاي كه درباره وقوع ركود بزرگ در امريكا هشدار ميداد، نوشته بودند: قدرتهاي اقتصادي جهان به واسطه اقدامات اخير ترامپ در خصوص افزايش تعرفه واردات فولاد و آلومينيوم در آستانه جنگ تجاري قرار دارند.
مردم امريكا هزينههاي تصميم ترامپ را ميدهند
در بخشي از نامه هشدارآميز اقتصاددانان آمده است: موانع تجاري ناشي از موضع حمايتگرانه دونالد ترامپ، رئيسجمهور امريكا از توليدات داخلي و خروج او از توافقنامههاي تجاري بينالمللي بيشتر از آنكه به مردم اين كشور كمك كند به آنها آسيب خواهد رساند. امروزه مردم امريكا با موج جديدي از فعاليتهاي حمايتگرانه ترامپ شامل خروج يا عقبنشيني از توافقنامههاي مالي، اختلافنظر درخصوص تعرفههاي جديد و تحميل آن بر برخي كالاهاي خاص مانند فولاد و آلومينيوم مواجه هستند.
در ادامه اين نامه خطاب به مقامات كنگره آمده است: در سال 1930، كنگره نصيحت اقتصاددانان را نپذيرفت و در نهايت مردم امريكا هزينه اين بيتوجهي را پرداخت كردند. در اين نامه قوياً از شما ميخواهيم اين اشتباه را تكرار نكنيد. كارشناسان معتقدند: موانع تجاري كه بخشي از سياستهاي اقتصادي دولت ترامپ است، موجب افزايش قيمتها خواهد شد. در نهايت مصرفكنندگان امريكايي بايد بهاي اين اشتباه را پرداخت كنند و اين به بحراني بزرگ منجر خواهد شد.
ترامپ ماه گذشته ميلادي تعرفههاي گمركي واردات فولاد و آلومينيوم را به امريكا به ترتيب ۲۵درصد و ۱۰درصد افزايش داد. رئيسجمهور امريكا با اين حال، كانادا و مكزيك را كه شركاي خود در توافقنامه تجارت آزاد كشورهاي امريكاي شمالي هستند از شمول اين قانون معاف كرد.
اما جديدترين هديه ترامپ با تصميم جديدش مبني بر خروج از برجام گراني بنزين براي مردم كشورش است. امريكاييها به لطف تحريم ايران بايد پول بيشتري براي خريد بنزين بپردازند كه اين به معناي كاهش قدرت خريد عامه مردم و كاهش بازار مصرف به شمار ميرود. كارشناسان هشدار دادند در صورت تحريم نفتي ايران مردم امريكا بايد پولي را كه از محل اجراي قانون كاهش پرداخت ماليات پسانداز كرده بودند، خرج خريد بنزين كنند.
ماركتواچ به نقل از كارشناسان هشدار داده است: اعمال تحريمهاي نفتي امريكا عليه ايران ميتواند قيمت بنزين در امريكا را به سه دلار در هر گالن افزايش دهد كه بالاترين ميزان طي چهار سال گذشته محسوب ميشود. كارشناسان بر اين باورند كه افزايش قيمت نفت در پي تصميم امريكا براي خروج از برجام و اعمال دوباره تحريمهاي نفتي عليه ايران ميتواند به تشديد تنش در خاورميانه و سختتر شدن عرضه نفت در اين منطقه منجر شود.
بنا به آمارهاي ارائه شده از سوي مؤسسه گسبادي قيمت بنزين در امريكا هماكنون به حدود 2/844 دلار در هر گالن رسيده است كه نسبت به ماه گذشته 18/2 سنت و نسبت به زمان مشابه سال قبل 50 سنت افزايش داشته است. وي معتقد است: با توجه به اتفاقات پيشرو قيمت بنزين در امريكا به سه دلار در هر گالن افزايش يافت. اعمال مجدد تحريمهاي نفتي از سوي امريكا عليه ايران و وقوع جنگ موشكها در خاورميانه و تشديد جنگ نيابتي بين ايران و عربستان به همراه امريكا در كنار بحران ونزوئلا اصليترين عوامل بالابرنده قيمت نفت هستند. آمارهاي مؤسسه گسبادي نشان ميدهد هماكنون ايالت هاوايي امريكا با عرضه بنزين با قيمت 3/805 دلار در هر گالن گرانترين بنزين را در امريكا عرضه ميكند، قيمت بنزين در ايالتهاي كاليفرنيا، آلاسكا، نودا به ترتيب 3/636، 3/316 و 3/313 دلار در هر گالن است.
برخي ديگر از كارشناسان نفتي اعلام كردند كه با توجه به شرايط پيش آمده پيشبيني خود از بالا رفتن قيمت بنزين در امريكا را افزايش خواهند داد.
اروپا هم ضرر ميكند
اما اين تمام ماجرا نيست، زيرا به غير مردم امريكا با وعده گشايشهاي اقتصادي ترامپ از اين پس بايد متحمل گرانيهاي تحميلي ناشي از تعرفهها و افزايش احتمالي قيمت بنزين باشند، اروپاييها نيز در عمل با محدوديت شركتهايشان براي تجارت و فعاليت مشترك اقتصادي با مشكل مواجه خواهند شد. شركت ايرباس، خودروسازيهاي مختلف و پالايشگاههاي نفتي طرف قرار داد با ايرانيها جزو متضرران اصلي تصميم اخير ترامپ هستند، اما اروپاييها درباره تصميم قبلي نيز كه به كالاهاي اروپايي تعرفه واردات ميبندند شاكي هستند.
از همين رو است كه احتمالاً از يكسو شاهد چانهزني براي كاهش تعرفههاي وضع شده از سوي ترامپ باشيم و از سوي ديگر بزرگترين اقتصادهاي اروپا بهمنظور حفاظت از سرمايهگذاريهاي شركتهاي خود در ايران دست به كار شوند و به دنبال زنده نگه داشتن برجام بعد از خروج امريكا از اين توافق و تهديد اين كشور به وضع مجدد تحريمهاي اقتصادي هستند. رويترز در اين خصوص نوشته است: آلمان و فرانسه ارتباطات تجاري قابلتوجهي با ايران دارند و همچنان متعهد به اجراي توافق برجام هستند. انگليس هم قصد دارد برجام را ادامه دهد. اكنون وزراي امور خارجه اين سه كشور اروپايي قصد دارند روز سهشنبه در خصوص نحوه تداوم اجراي برجام با يكديگر به گفتوگو بنشينند.
برونو له ماير، وزير دارايي فرانسه گفت: دولتهاي عضو اتحاديه اروپا اقدامات منعكننده تحريمها را به كميسيون اروپا پيشنهاد خواهند داد.
له ماير افزود: آيا ما تحريمهاي فراسرزميني را ميپذيريم؟ پاسخ منفي است، آيا ما ميپذيريم كه امريكا ژاندارم اقتصادي كرهزمين باشد؟ پاسخ نه است. آيا ما بندگي اروپا در مسائل تجاري را ميپذيريم؟ پاسخ نه است.
وزراي دارايي فرانسه و آلمان نيز در گفتوگو با استيون منوچين، وزير خزانهداري امريكا از وي خواستهاند تا معافيتها يا تعويقهايي را براي اجراي تحريمها عليه شركتهاي فعال در ايران در نظر بگيرد. له ماير افزود: وي به دنبال معافيتهايي واقعي براي شركتهايي نظیر رنو، توتال، سانوفي، دانون و پژو است كه در ايران حضور دارند. وزير دارايي آلمان هم خواستار اقدامات قاطع براي كمك به شركتهاي آلماني فعال در ايران شده است.
اروپا علاقهمند به حفظ توافق با ايران است
مدير تجاري شركت ايتاليايي «جي. بي. آ» كه اين هفته براي شركت در بيست و سومين نمايشگاه بينالمللي نفت، گاز، پالايش و پتروشيمي به تهران آمده بود، در گفتوگو با ايرنا درباره خروج ترامپ از برجام گفت: اروپا به حفظ توافق با ايران علاقهمند است و مطمئنم اين همكاريها تداوم مييابد.
بنلي گفت: به دنبال برداشته شدن تحريمها در سه سال اخير اين شركت جايگاه خوبي در پروژههاي نفت و گاز ايران به دست آورده و سرمايه خود را وارد كشور كرده است.
بيشترين خسارت براي خودروسازان فرانسوي و آلماني
مجله امريكايي فوربس به نقل از تحليلگران نيز اعلام كرد: شركتهاي خودروسازي فرانسوي «پژو» و «رنو» و نيز شركت دايملر آلمان بيشترين خسارت را از خروج امريكا از برجام و اعمال تحريمها عليه ايران خواهند ديد.
فوربس به گفته تحليلگران نوشته است: شركت خودروسازي پژو و رنوي فرانسه و دايملر آلمان كه حضور خود را در ايران از زمان توافق هستهاي در ۲۰۱۵ محكمتر كردهاند، بيشترين آسيب را از تحريمهاي امريكا عليه ايران خواهند ديد.
ممنوعيتهاي تجاري امريكا تأثير مستقيم بر شركتهاي اروپايي ندارد، اما تأثيرهاي ثانويه كه ميتواند داشته باشد، شركتها را تحتتأثير جدي قرار داده است. اگر اين شركتها بخواهند خودرو يا قطعات آن را به امريكا بفروشند با سياستهاي تجاري امريكا برخورد خواهند كرد. در حال حاضر رنو خودرويي در امريكا نميفروشد، درحاليكه شركت نيسان ژاپن فروش تجاري در اين كشور دارد. پژو در سال ۱۹۹۱ پاي خود را از امريكا بيرون كشيد، اما اخيراً اعلام كرده است قصد دارد تجارت خود را با اين كشور ادامه دهد. مرسدس نيز نه تنها بسياري از خودروهاي خود را در امريكا ميفروشد، بلكه در اين كشور كارخانه هم دارد. جفري، محقق سرمايهگذاري اعلام كرد: تأثير مالي روي پژو و رنو كه حدود 6/1 ميليون خودرو ايرانيها را در سال يعني ۴۰ درصد نياز آنها را تأمين ميكنند، براي آنها رقم بزرگي است. پژو پيشتر اعلام كرده اميدوار است اتحاديه اروپا موضع مشتركي در برابر ايران داشته باشند.
خروج از برجام بازار گاز شيل امريكا را داغ ميكند
اكنون اين سؤال مطرح ميشود كه اگر اين تصميمات به نفع مردم امريكا و اروپاييها نيست پس به نفع كيست؟ نگاهي به اخبار نشان ميدهد كه شركتها و كمپانيهاي حامي ترامپ و جريان جمهوريخواه بيش از همه دراينباره سود ميبرند كه بيشتر صاحبان صنايع بزرگ مانند فولاد هستند يا در بخش نفت و گاز سرمايهگذارهاي بزرگي هستند.
در حالي كه بعد از تصميم دونالد ترامپ، رئيسجمهور امريكا قيمت نفت افزايش يافته، به نظر ميرسد كه صادركنندگان گاز امريكا نيز از اين افزايش قيمتها بيبهره نخواهند ماند.
بلومبرگ، به گفته شركت تودور پيكرينگ هولت، دراينباره نوشته است: تأمين گاز به قيمتهاي پايين ميتواند منجر به افزايش صادرات گاز امريكا شود.
آناستاسيا دياليناس، تحليلگر بازار انرژي دراينباره گفت: من شك دارم دولت امريكا اين عمل را در اعمال تحريمها عليه ايران مدنظر قرار داده باشد، زيرا ما ظرفيت بالايي براي صادرات الانجي نداريم.
وي افزود: اما به طور غيرمستقيم اگر اين وضعيت منجر به افزايش پايدار قيمت نفت شود، قيمت محمولههاي امريكايي قطعاً جذابتر خواهد شد.
از ويلبور راس، وزير بازرگاني امريكا گرفته تا شخص دونالد ترامپ، همواره افزايش صادرات الانجي امريكا را مورد تشويق قرار دادهاند، زيرا افزايش صادرات اين محصول موجب كاهش كسري تجاري امريكا با كشورهاي آسيايي ميشود.
به محض اينكه تحريمها عليه ايران به صورت رسمي اجرايي شود، قراردادهاي بلندمدت فروش الانجي كه قيمتشان به قيمت نفت گره خورده در ساير نقاط جهان گرانتر خواهد شد و اين احتمالاً موجب تقاضا براي خريد گاز ارزان و فراوان شيل امريكا خواهد شد.