فرزين ماندگار
موج افشاگری درباره خشونت علیه زنان در غرب در حالی به نوبل ادبیات رسیده که همچنان مجامع مدنی دفاع از حقوق زنان و نیز مجامع حقوق بشری غرب سکوت اختیار کردهاند.
افشاگريهاي جنسي در نهادهاي هنري و فرهنگي غرب بيترديد بايد به عنوان خشونت عليه زنان يك موضوع حقوق بشري قلمداد شود و انتظار ميرود به طور طبيعي شوراي حقوق بشر سازمان ملل نسبت به نقض حقوق زنها و دختران در غرب واكنش نشان دهد اما تاكنون اين شورا اظهار نظري در اين باره نكرده است. افشاگريهاي تجاوز جنسي كه مدتي است در هاليوود به جنجالي بيسابقه تبديل شده است تنها به كارخانه رؤياسازي امريكا محدود نشده و مرزهاي امريكا را درنورديده است. در تازهترين مورد، آكادمي جوايز نوبل ادبيات با انتشار بيانيهاي از ادامه ارتباط با مردي كه به آزار و تجاوز جنسي متهم شده، تبري جست.
اينكه تعداد زيادي از زنان فعالي كه سالها در پيشگاه عرصه هنر به فعاليت مشغول بودهاند و چهرههايي شناختهشده و درجه اول به حساب ميآيند عنوان ميكنند كه از ترسشان حاضر به مطرح كردن تعدي و سوءاستفاده مردان نشدهاند خود موضوع قابل تأملي محسوب ميشود. با گسترش روز به روز جنبش افشاسازي موارد آزار و تجاوز جنسي در هاليوود و ديگر نهادهاي جهان، افراد پرنفوذ حوزه ادبيات هم از اين اتهامها مبرا نمانده و همين مسئله باعث واكنش آكادمي نوبل شده است. «دويچهوله» در اين باره نوشت: اين آكادمي طي بيانيهاي اعلام كرده تمام ارتباطاتش را با مردي كه توسط ۱۸ زن به تجاوز و تعرض جنسي متهم شده، قطع كرده است. اين فرد كه از او نامي برده نشده، عضو آكادمي نبوده اما از افراد پرنفوذ در اين نهاد محسوب ميشده است. آكادمي نوبل ادبيات جلسهاي بحراني براي اين تصميم تشكيل داد و روز گذشته اعلام كرد: تمام اعضاي آكادمي، دختران و همسرانشان و كارمندان آكادمي تجربه صميميت ناخواسته و رفتارهاي نامناسب را با اين مرد داشتهاند.
اين متهم، همسر نويسندهاي مطرح است و روابط نزديكي با آكادمي سوئدي نوبل داشته است. او همچنين مدير يك باشگاه كتابخواني است كه در آن با همكاري نويسندگان برنده نوبل، جلسات كتابخواني و نمايشگاههاي كتاب برگزار ميشود. او علاوه بر اين، اداره آپارتماني را در پاريس كه متعلق به آكادمي نوبل است، بر عهده دارد. هفته گذشته يك روزنامه سوئدي شكايتنامه ۱۸ زن از اين مرد را منتشر كرد. اين زنها او را به تعرض و تجاوز طي سالهاي ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۷ متهم كردهاند. براساس ادعاي اين روزنامه، برخي از اين زنها به آكادمي نوبل منسوب هستند و گفتهاند به دليل ترس از دست دادن شغلشان، طي اين سالها سكوت كرده و از اين فرد بانفوذ شكايت نكردهاند.
بر اساس قانون كشور سوئد، به دليل احتمال بيگناه بودن اين مرد، نام او تاكنون فاش نشده اما با سابقه گسترده او در حوزه فرهنگي احتمالاً به تدريج اين اتفاق خواهد افتاد. با اين حال، او مدعي شده گناهكار نيست و اين ادعاها را تكذيب كرده است. «سارا دانيوس» دبير دائمي آكادمي نوبل درباره اين اتفاق نوشته كه از شنيدن اين اخبار «شوكه و ناراحت» شده و هيچ دليلي براي شك كردن به اين اظهارات ندارد.
كانادا منشور اخلاقي
تدوين ميكندافشاگريهاي تجاوز جنسي باعث شده تا صنايع فيلم و تلويزيون كانادا به صورت مشترك در حال برداشتن قدمهايي باشند تا بتوانند يك منشور اخلاقي با هدف پايان دادن به آزار جنسي داخل و خارج صحنههاي فيلمبرداري ايجاد كنند.
به گزارش هاليوود ريپورتر، بعد از يك ملاقات طولاني بين اتحاديهها، اصناف و انجمنهاي صنايع فيلم و تلويزيون كانادا در تورنتو، نمايندگان آنها در بيانيهاي مشترك اعلام كردند به منظور «ارائه پاسخي گسترده در كل صنايع فيلم و تلويزيون به آزار، تبعيض، سوءاستفاده و خشونت جنسي» با هم همكاري خواهند كرد. در اين بيانيه همچنين آمده است: ما تفاهم نظر داريم كه بايد نسبت به چنين رفتاري تحمل صفر وجود داشته باشد. ما آگاهيم كه افزايش دادن برابري جنسيتي و گوناگوني در سراسر صنايعمان بخشي مهم از راه حل است. منشور اخلاقي پيشنهاد داده شده «انتظارهاي برخورد درست و نادرست، نحوه اعمال آن و عواقب آن» را هم تعريف ميكند. بحثهاي پيش آمده در اين مورد در شمال مرزهاي امريكا پس از اين شكل گرفت كه آكادمي اسكار امريكا هم تصميم گرفت بعد از اتهامهاي وارد شده به هاروي واينستين و بسياري از افراد ديگر، منشور اخلاقي خودش را درست كند.
صنايع فيلم و تلويزيون كانادا همچنين پيشنهاد كردهاند كه مكانيزمهاي گزارش دادن چنين رخدادها و حمايت از قربانيان آنها به شيوهاي كاربرديتر طراحي و سياستهاي فعلي هم بهتر اعمال شوند.
اين در حالي است كه چندي پيش ميا كرشنر بازيگر كانادايي از اتحاديه بازيگري كانادا به خاطر حمايت نشدن از او مقابل برخوردي كه با هاروي واينستين داشت، شكايت كرد و گفت بازيگران هنوز هم از گزارش دادن سوءاستفاده جنسي به خاطر ترس از به خطر انداختن مسير حرفهاي كاريشان خودداري ميكنند.
نمايندگان اتحاديه بازيگران كانادا، آكادمي سينما و تلويزيون كانادا، صنف كارگردانان كانادا، انجمن مديران انتخاب بازيگر كانادا و انجمن تهيهكنندگان رسانه كانادا از جمله افرادي بودند كه در جلسه برگزار شده به منظور بررسي اين موضوع گرد هم آمدند.
وقتي هاليوود به يهودي وفادار به اسرائيل هم رحم نميكنداز سویی دیگر ناتالي پورتمن، بازيگر ريزنقش اسرائيلي، امريكايي اعتراف كرده كه 100 بار با تبعيض و آزار جنسي روبهرو شده است.
ناتالي پورتمن، هنگامي كه دختري 13ساله بود با بازي در فيلم «لئون» ساخته لوك بسون به دنياي سينما و بازيگري قدم گذاشت. او كه از پدر و مادري يهودي در بيتالمقدس زاده شده است، ميگويد: به جرأت ميتوانم بگويم در هر پروژهاي كه كار كردهام با تبعيض و آزار جنسي مواجه شدهام. حداقل ۱۰۰ ماجراي اينچنيني را پشت سر گذاشتهام. فكر ميكنم خيلي از بازيگران زن مثل من به همين وضع دچار بودند.
روزنامه سينما در گزارشي كوتاه در اين باره نوشته است: مثل بسياري از بازيگران هاليوود، ناتالي پورتمن هم در حال زير و رو كردن كارنامهاش است كه با آزارهاي جنسي متعدد همراه بوده است. پورتمن كه در فستيوال والچر لسآنجلس حاضر شده بود درباره موج اعتراض زنان فعال در صنعت سينماي هاليوود گفت: اول با خودم گفتم من قصهاي شبيه اين براي تعريف كردن ندارم! ولي بعد كه كمي فكر كردم ديدم حداقل ۱۰۰ ماجراي اينچنيني را پشت سر گذاشتهام. فكر ميكنم خيلي از بازيگران زن مثل من به همين وضع دچار بودند. يعني با شروع اين موج اعتراضي، تازه نشستند و با خودشان اتفاقات دوران كاريشان را مرور كردند و اين بار از زاويه جديدي به آن نگاه كردند. اتفاقاتي كه شايد تا پيش از اين به نظرشان جزئي جدانشدني از كار در هاليوود بوده و تلاش كردند به آن توجه نكنند.
پورتمن به ياد ميآورد يك بار تهيهكنندهاي از او دعوت كرد با هواپيماي شخصياش همراه با تيم همكار او در كمپاني سفر كند. وي ميگويد: دعوتش را پذيرفتم و وقتي داخل هواپيما شدم، فهميدم فقط ما دو نفر در هواپيما هستيم. اتفاقي نيفتاد اما براي من اين وضعيت دشوار بود و به شدت اذيت شدم و به او اعتراض كردم. يادم ميآيد مدتي در دوران جوانيام، اصلاً و ابداً حاضر نبودم بعضي از صحنهها را بازي كنم چون از مرورهايي كه درباره نقش ميخواندم احساس كردم تصويري از من در ذهن مخاطب در حال شكل گرفتن است كه دوست ندارم آن را تقويت كنم. پورتمن معتقد است بخشي از منزوي كردن زنان در لوكيشن فيلم عامدانه است. دور كردن زنان از يكديگر نوعي استراتژي مديريتي است. تازه ميفهميم هيچكدام از قربانيان فكر نميكردند صدها نفر ديگر هم در شرايط مشابهي قرار دارند.
زمان اظهار شرمساري استاز سوي ديگر اخيراً رئيسجمهور فرانسه همزمان با روز بينالمللي مبارزه با خشونت عليه بانوان به اين واقعيت اعتراف كرده كه سال گذشته ۱۲۳ زن به دليل اعمال خشونت عليه آنان در اين كشور جان خود را از دست دادهاند.
«اِيبيسي نيوز» در اين باره گزارش داد «امانوئل ماكرون» گفته است: «زمان آن است تا با اظهار شرمساري براي تغيير در اين راستا تلاش كنيم.» اين در حالي است كه «امانوئل ماكرون» در كارزار انتخاباتي خود وعده داده بود در صورتي كه به رياست جمهوري اين كشور انتخاب شود، درباره خشونتهاي اعمالي عليه زنان در فرانسه تصميمات خوبي اتخاذ خواهد كرد.»