جعفر تكبيري
به دنبال سفر بي‌سابقه سرلشكر باقري رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران به تركيه، حالا ژنرال «خلوصي آكار» رئيس ستاد ارتش تركيه در رأس يك هيئت عالي‌رتبه نظامي به تهران آمده تا همكاري‌هاي مشترك نظامي دو كشور، ابعاد تازه‌اي به خود بگيرد؛ اتفاقي كه بي‌شك نتيجه نهايي آن چيزي جز افزايش امنيت منطقه نخواهد بود؛ چراكه ايران و تركيه به عنوان دو قطب مهم منطقه‌اي، تأثير بسزايي در اين تحولات دارند.
جمهوري اسلامي ايران و تركيه جداي از اينكه روابط اقتصادي و سياسي فراواني به واسطه همجواري با يكديگر دارند، با مسائل متعددي در حوزه امنيتي نيز روبه‌رو هستند كه نياز به رايزني دوجانبه در حوزه نظامي و امنيتي را بيش از هر زمان ديگر گوشزد مي‌كند.
چالش اول، موضوع سوريه
از زمان شكل‌گيري ناآرامي‌هاي سوريه، جمهوري اسلامي ايران حمايت مستمري را از دولت قانوني سوريه داشت و در روزهاي بحراني در كنار اين كشور قرار گرفت، اما در طرف مقابل تركيه به عنوان يكي از همسايگان سوريه، در مقابل دولت قانوني اين كشور ايستاد و حتي به حمايت از تروريست‌هاي سوري برخاست؛ اتفاقي كه ايران و تركيه را به دو رقيب در سوريه بدل كرد. اما با گذشت زمان و شكست‌هاي پي‌در پي تروريست‌ها و متعاقب آن تثبيت حاكميت دولت قانوني سوريه از يك سو و ورود تروريست‌ها به خاك تركيه و ناامن كردن اين كشور از سوي ديگر، این کشور نيز مجبور به پذيرش واقعيت‌ها شد و خود را به ائتلاف شكل گرفته ميان ايران و روسيه ملحق كرد تا اين مثلث قدرتمند، تلاش خود را براي سركوب تروريست‌ها و بازگرداندن آرامش به سوريه به كار بندند. اين روند باعث شد موضوع سوريه از محل رقابت به محلي براي همكاري مشترك ايران و تركيه تبديل شود؛ اتفاقي كه امروز باعث شد جبهه مقاومت در سوريه پيشروي‌هاي زيادي داشته باشد و روز به روز به پايان جنگ در اين كشور نزديك شويم كه قطعاً بدون همكاري مشترك ايران و تركيه و همياري روسيه مقدور نبود. بنابراين پيگيري مذاكرات در خصوص بحران سوريه قطعاً يكي از محورهاي مهم مذاكرات مقامات نظامي كشورمان با رئيس ستاد ارتش تركيه خواهد بود. كما اينكه در جريان سفر سرلشكر باقري به تركيه و ديدار رئيس ستاد كل نيروهاي مسلح كشورمان با مقامات اين كشور، در مورد هماهنگي ميان دو كشور براي ايجاد آرامش و امنيت در سوريه در ابعاد مختلف، صحبت‌هاي گوناگوني صورت گرفته است. علاوه بر اين طرفين در جريان آن ديدارها تأكيد كرده‌اند كه بر مبناي ساز و كاري كه در «مذاكرات آستانه» دنبال مي‌شود و بر اساس مذاكرات كارشناسي كه در تهران و آنكارا بين مقامات سياسي و كارشناسان انجام مي‌گيرد، فرايند صلح سوريه دنبال شود.
چالش دوم، تروريست‌هاي غرب كشور
يكي ديگر از سرفصل‌هايي كه مي‌تواند موضوع مذاكرات رئيس ستاد ارتش تركيه با مقامات نظامي و امنيتي كشورمان در تهران باشد، موضوع مقابله با گروه‌هاي تروريستي در مناطق غربي كشور است؛ اتفاقي كه باعث شده تركيه با صرف هزينه زيادي پروژه احداث ديوار در مرزهاي مشترك خود با ايران و عراق را آغاز كند؛ روندي كه به نظر مي‌رسد كشورمان نيز به دليل كنترل قاچاق كالا و كاهش تحركات ضد امنيتي موافق است. اين در حالي است كه تركيه و ايران چند سالي است كه به صورت مشترك در حال مبارزه با تروريست‌هايي هستند كه از مرزهاي دو كشور براي اقدامات خود بهره مي‌گيرند. همين روند، لزوم انجام هماهنگي‌هاي بيشتر ميان مقامات نظامي و امنيتي دو كشور را دوچندان كرده است. در همين حال اين موضوع در جريان سفر سرلشكر باقري به تركيه نيز در دستور كار مقامات دو كشور بود و رسانه‌هاي ترك گزارش كردند كه توافقاتي نيز در اين خصوص ميان ايران و تركيه صورت گرفته است. اهميت اين موضوع تا آنجا بود كه سردار محمد پاكپور فرمانده نيروي زميني سپاه و سردار رضايي فرمانده مرزباني كشورمان در سفر رئيس ستاد كل نيروهاي مسلح به تركيه وي را همراهي مي‌كردند؛ دو فرمانده‌اي كه مسئوليت تأمين امنيت مرزهاي غربي كشور را به كمك نيروهايشان بر عهده دارند. در اين خصوص سرلشكر باقري در مصاحبه‌اي گفته بود: در مورد امنيت مناطق مرزي مشترك اقدامات جمهوري اسلامي ايران براي مقامات سياسي و نظامي تركيه تشريح و اعلام شد كه ايران ظرف سال‌هاي گذشته اقدامات بسيار كارسازي را در جهت انسداد مرز و برخورد با قاچاق در انواع مختلف و برخورد با تروريست‌ها در اين مناطق مرزي انجام داده و مرز كاملاً آماده و امني در سرحدات ايران وجود دارد.
وي سپس با اشاره به اينكه طرف تركيه‌اي هم اقداماتي را براي انسداد و كنترل در مناطق مرزي آغاز كرده است، افزود: قرار شد با هماهنگي دو طرف اين اقدامات ادامه پيدا كند و تكميل شود و مرز نمونه‌اي با آرامش بين دو كشور برقرار باشد.
چالش سوم، تجزيه عراق
سومين چالشي كه قطعاً محور اصلي مذاكرات دو كشور است، موضوع همه‌پرسي استقلال كردستان و تجزيه بخشي از عراق به عنوان همسايه مهم دو كشور است. اين در حالي است كه دو كشور از همان ابتداي شكل‌گيري اين طرح صهيونيستي مخالفت خود را با هر اقدامي كه منجر به تجزيه خاك عراق شود، اعلام كردند و آن را پروژه‌اي براي برهم زدن جغرافياي منطقه و تضعيف عراق دانستند. درست در جريان ديدار سرلشكر باقري با مقامات ترك در استانبول بود كه هر دو كشور اعلام كردند اين همه‌پرسي مبنايي براي آغاز يكسري تنش و درگيري در داخل كشور عراق خواهد بود، بنابراين بخش مهم ديگري از اين مذاكرات نيز قطعاً معطوف به رايزني‌هاي دوجانبه براي پيشگيري از بروز اين ناآرامي خواهد بود.
رژيم‌صهيونيستي بازنده بزرگ
اما در اين بين شايد بتوان بزر‌گ‌ترين بازنده پروژه ديپلماسي نظامي ايران و تركيه را رژيم صهيونيستي دانست؛ رژيمي كه وحشتي بزرگ از يكپارچگي و نزديكي ديدگاه كشورهاي مؤثر خاورميانه دارد. اين وحشت را مي‌توان در گفته‌هاي مقامات و رسانه‌هاي اين رژيم جست‌وجو كرد.
بر اين اساس رژيم صهيونيستي در جريان سفر سرلشكر باقري به تركيه و ديدار وي با مقامات نظامي اين كشور، اين ديدار را تحولي بد و نگران‌كننده دانسته و گفته بود ايران با تقويت مناسبات نظامي‌اش با آنكارا در تلاش براي تقويت نفوذ و حضورش در منطقه است. دوري گلد، مديركل سابق وزارت خارجه اسرائيل و نزديك به بنيامين نتانياهو هم در اين خصوص گفته بود اگر تهران موفق به تحكيم مناسبات نظامي خود با كشورهاي منطقه و در صدر آنها آنكارا شود، اين براي اسرائيل بسيار بد است. همچنين «مارتين شرمن»، مقام سابق ارتش رژيم صهيونيستي و بنيانگذار انديشكده اسرائيلي مطالعات راهبردي نيز از همكاري‌هاي نظامي ميان ايران و تركيه ابراز نگراني كرده است. وي در گفت‌وگويي با «عاروتص شوع»، روابط آشتي‌جويانه اخير ميان آنكارا و تهران را نشانه‌اي از «تغييرپذيري» سياست‌هاي بين‌المللي دانست و گفت كه در عرصه بين‌المللي دوستان و دشمنان دائمي وجود ندارند و تنها منافع دائمي وجود دارد. او گفت كه تركيه و ايران قبلاً روابط خصمانه‌اي با يكديگر داشتند و روابط خوب اخير آنها موضوعي قابل توجه است. «شرمن»، تصريح كرد كه ائتلاف دو كشور به دليل مخالفت آنها با احتمال تشكيل يك دولت كردي است. مقام سابق ارتش رژيم صهيونيستي گفت كه همكاري‌هاي فعلي تهران و آنكارا ممكن است به حل و فصل مسئله سوريه منجر شود. او در بخش ديگري از اظهاراتش گفت: «نگراني اصلي براي اسرائيل اين است كه اتحاد ميان اين دو كشور باعث آزادي عمل بيشتر ايران در سوريه مي‌شود و وضع بسيار نگران‌كننده‌اي پيش بیايد.»
تبادل رأي و اتفاق نظر بين ايران و تركيه ضروري است
درهمین ارتباط يك عضو هيئت رئيسه كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس سفر رئيس ستاد كل نيروهاي مسلح تركيه به ايران را بيشتر حول محور تحولات عراق و همه‌پرسي اقليم كردستان ارزيابي كرد و گفت كه اين سفر مي‌تواند به نزديك‌تر شدن منافع مشترك دو كشور و افزايش ارتباطات و هماهنگي‌ها منجر شود.
به گزارش ايسنا، محمدابراهيم رضايي با اشاره به سفر رئيس ستاد كل نيروهاي مسلح تركيه به ايران گفت: برگزاري همه‌پرسي اقليم كردستان و اتفاقات رخ داده در عراق بيش از همه تركيه را نگران كرده چون ممكن است امنيت ملي تركيه به واسطه آنچه در اقليم كردستان رخ مي‌دهد، دچار مشكل شود. وي توضيح داد: با توجه به حضور رژيم صهيونيستي در صحنه برگزاري همه‌پرسي اقليم كردستان، تركيه نگران شده است، البته ممكن است اين همه‌پرسي تا حدي اثراتي بر جمهوري اسلامي ايران بگذارد. رضايي ادامه داد: با توجه به اين تحولات تبادل رأي و اتفاق نظر بين ايران و تركيه ضروري به نظر مي‌رسد، به همين دليل برگزاري جلسات مشترك بين دو كشور دور از ذهن نيست. قطعاً سفر مقامات تركيه همچون رئيس ستاد كل نيروهاي مسلح اين كشور به ايران مي‌تواند تأثيرگذار باشد. اين عضو هيئت رئيسه كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس در پايان گفت: قطعاً سفر اين مقام تركيه به ايران غير از طرح موضوع اقليم كردستان مي‌تواند منجر به افزايش ارتباطات و هماهنگي‌ها بين دو كشور و نزديك‌تر شدن منافع مشترك شود.
