جنازه داعش بر خرابههاي موصل دفن نشده، بينالنهرين آبستن فتنهاي جديد است؛ فتنهاي كه به جاي دين، اينبار قوميت را بهانه كرده تا ستونهاي استقلال كشوري مستقل به لرزه درآيد. مذاكرات هيئت كردي با مقامهاي بغداد تا آخرين ساعات ديروز به نتيجه نرسيد و با ادامه اصرار رهبران اقليم بر همهپرسي، سه كشور عراق، تركيه و ايران از ديروز اقدامات مهاركننده خود را براي كاهش اثرات ويرانكننده آن شروع كردند. تا آخرين ساعات ديروز همچنان برخي منابع كردي احتمال ميدادند كه همهپرسي به تعويق بيفتد، ولي مسعود بارزاني، رئيس منطقه اقليم سوار بر احساسات قومي مصرانه گفت: «تحت هر شرايطي همهپرسي را برگزار خواهيم کرد».
رئيس اقليم كردستان بعد از چند روز كش و قوس سرانجام عصر ديروز با برگزاري كنفرانس مطبوعاتي اعلام كرد كه همهپرسي را در اقليم برگزار خواهد كرد. مسعود بارزاني از به پايان رسيدن شراكت اقليم با بغداد خبر داد و گفت: «همهپرسي گام اول در نقشه راه استقلال و جدايي از عراق است.»
ساعتي بعد از كنفرانس مطبوعاتي بارزاني، نخستوزير عراق نيز با برگزاري يك كنفرانس مطبوعاتي گفت كه بغداد هرگز همهپرسي جدايي را به رسميت نخواهد شناخت. العبادي از مقامات منطقه كردستان عراق انتقاد كرد و گفت كه به رغم اينكه منطقه كردستان يك چهارم نفت عراق را دريافت ميكند ولي حقوق كارمندان منطقه را پرداخت نكرده است. نخستوزير عراق تأكيد كرد كه نبايد اموال عمومي در كردستان ملك برخي افراد و مسئولان باشد. العبادي مسئولان كردستان را فاسد دانست و از مردم كردستان خواست بپرسند نفتي كه در اين مدت فروختهاند به كجا رفته است؟ نخستوزير عراق ادامه داد: مسئولان منطقه كردستان روزانه 900 هزار بشكه نفت يعني نزديك به يك چهارم نفت توليدي عراق را در اختيار دارند و بهرغم اينكه حقوق كارمندان در كردستان را كاهش دادهاند، چرا از پرداخت آن عاجز هستند؟» العبادي گفت كه دولت عراق هرگز نتايج همهپرسي جدايي را به رسميت نخواهد شناخت. نخستوزير عراق افزود كه مشكلات منطقه كردستان داخلي بوده و ربطي به بغداد ندارد. العبادي خاطرنشان كرد كه دولت مركزي عراق هرگز شهروندان كرد خود را تنها نخواهد گذاشت و بغداد مخالف فرقهگرايي است. وي گفت كه عراق متعلق به همه عراقيها است و دولت اين كشور اجازه نخواهد داد ملك كسي باشد و هرگونه كه خواست و بدون اينكه حسابي پس دهد، رفتار كند.
با اعلام برگزاري همهپرسي، ايران بنا به درخواست دولت عراق، مرزهاي زميني و هوايي ايران را به روي اقليم كردستان بست و منابع عراقي هم از شروع اعمال محدوديتهاي مشترك عراق، تركيه و ايران در برابر همهپرسي خبر دادند. روز شنبه هيئتي از نمايندگان اقليم كردستان عراق براي گفتوگو با فؤاد معصوم، رئيسجمهوري عراق، وارد بغداد شده بود ولي بر اساس آخرين خبرهايي كه ديروز منتشر شد، اين مذاكرات به نتيجه نرسيد. هرچند مسعود بارزاني در جديدترين موضعگيري خود گفت: «همهپرسي آخر دنيا نيست و مذاكرات جدي پس از همهپرسي آغاز خواهد شد» ولي مقامهاي عراقي مصرانه اعلام کردند كه بغداد پس از 25 سپتامبر (امروز ) هيچ گفتوگويي با اربيل نخواهد داشت. مقامات اطلاعاتي و امنيت عراق كه نامشان فاش نشده به پايگاه «المدار» در لندن گفتهاند که طي چند روز گذشته طرحي در بغداد، آنكارا و تهران مورد بررسي قرار گرفته كه براساس آن، اقليم كردستان تحت محدوديتهاي شديد مالي و اقتصادي عراق، تركيه و ايران قرار ميگيرد. اين تحريمها در پايان روز 25 سپتامبر يعني روز برگزاري همهپرسي استقلال به اجرا گذاشته ميشود. رئيس ستاد مشترك ارتش عراق که از روز شنبه به آنكارا رفته بود، درباره تحريمهاي اقتصادي مقابل اقليم و همكاري بغداد- آنكارا در بستن مرزها و اقدام بغداد براي قطع مناسبات تجاري با اقليم كردستان گفتوگو كرده است. اين دو مقام در ديدار خود بر اهميت حفظ تماميت ارضي عراق و وحدت سياسي آن و مبارزه مشترك عليه گروههاي تروريستي و در رأس آنها داعش و نيروهاي حزب كارگران كردستان تأكيد كردند. ييلدريم نخستوزير تركيه با تأييد اقدامات مشترك عراق و تركيه گفته كه آنكارا مجازاتهاي اقتصادي، سياسي و ديپلماتيك عليه اقليم كردستان عراق اعمال خواهد كرد.
تركيه همچنين شدت رزمايشهاي نظامي در مرز با عراق را افزايش داد. ، به گفته ييلدريم، دو طرف تركي و عراقي تصميم گرفتند گروه ويژه بحران تشكيل دهند تا لحظه به لحظه و به طور دائمي درباره همه اقدامات مراحل بعدي درباره بحران همهپرسي كردستان با هم مشورت و تبادل آرا داشته باشند. پارلمان تركيه هم با تمديد يكساله مأموريت نيروهاي نظامي اين كشور در عراق و سوريه موافقت كرده تا فشار بر همهپرسي كردستان عراق را افزايش دهد. ركس تيلرسون، وزير خارجه امريكا نيز در گفتوگوي تلفني با حيدر العبادي نخستوزير عراق، مخالفت با همهپرسي جدايي اقليم كردستان عراق را اعلام و بر حمايت اين كشور از دولت مركزي در بغداد تأكيد كرد.
ناآرامي در اقليم
ديروز در آستانه 25 سپتامبر، تنشها در اقليم تشديد شد. در كركوك، در اثر انفجار يك بمب دستساز هشت عضو نيروي پيشمرگه كشته و زخمي شدند. سفارت امريكا در عراق در بيانيهاي به اتباع كشور خود در عراق از وقوع ناآراميهاي احتمالي در جريان برگزاري همهپرسي اقليم كردستان عراق هشدار داده و يك منبع عراقي نيز در مصاحبه با شبكه تلويزيوني سومريه عراق گفت: «دستوري از طرف يك ايست و بازرسي وابسته به پيشمرگهها مبني بر مسدود شدن جاده مواصلاتي موصل - اربيل و توقف اعطاي مدارك ويژه به كساني كه اربيل را به سمت موصل ترك ميكنند، صادر شده است.» با تشديد ناآراميها در كركوك، جنبش النجباي عراق از نخستوزير اين كشور خواست در كركوك حالت فوقالعاده اعلام كند. النجباء اعلام کرده است: «دولت مركزي عراق بايد حافظ هيئت دولت باعث و اقدامات لازم و بازدارنده را در ارتباط با بارزاني و افراد نزديك به وي انجام دهد.»
در انتظار حمايت اسرائيل
مشاور مسعود بارزاني، رئيس اقليم كردستان عراق گفت كه آنها به حمايت و كمك رژيم اسرائيل چشم دوختهاند. به گزارش تسنيم به نقل از شبكه تلويزيوني الجزيره قطر، «ويزيت رابينا» نويسنده سايت «انآرجي» با ميرزا ديناي مشاور بارزاني ملاقات كرد، كسي كه چشمانتظار حمايت و كمك اسرائيل در ساختن كشور آينده آنها (كردها) است. ميرزا ديناي گفت: لازم است كه اسرائيل به حمايت از كردها ادامه دهد و «ما در تلاش براي كسب حمايت ملت يهود و دولت اسرائيل هستيم و تمايل داريم كه به ما در ايجاد يك كشور دموكراتِ سكولار نظير دولت اسرائيل – كه به ادعاي ديناي - جواهر خاورميانه است، كمك كند». روزنامه «يني شفق» تركيه در گزارشي نوشت: تلآويو در نظر دارد در درجه اول عراق و سپس سوريه را به دنبال همهپرسي تقسيم كند. اگر اسرائيل به اين هدف دست يابد، به «سرزمين موعود» دست خواهد يافت. «يني شفق» مينويسد: «در حالي كه در كمپينهاي بارزاني پرچمهاي اسرائيل به اهتزار درميآيد و سرودش خوانده ميشود، اسرائيل به دنبال «سرزمين موعود» ميرود».
***
مرزهاي هوايي ايران با اقليم كردستان مسدود شد
به درخواست دولت مركزي عراق، كليه پروازهاي ايران به مقصد فرودگاههاي سليمانيه و اربيل و همچنين پروازهاي عبوري از فضاي كشورمان از مبدأ اقليم كردستان متوقف شد. به گزارش ايسنا، كيوان خسروي، سخنگوي شوراي عالي امنيت ملي با اشاره به برگزاري جلسه فوقالعاده شوراي عالي امنيت ملي كه صبح ديروز به منظور بررسي درخواست دولت مركزي عراق در خصوص انسداد مرزهاي كشورمان با اقليم كردستان برگزار شد، اظهار داشت: با توجه به مؤثر واقع نشدن تلاشهاي سياسي خيرخواهانه كشورمان و اصرار مسئولان اقليم كردستان براي برگزاري رفراندوم در اين منطقه با درخواست دولت مركزي عراق مرزهاي هوايي ايران بر روي پروازهايي كه مبدأ آن اقليم كردستان است مسدود شد. وي افزود: بر اساس اين تصميم كليه پروازهاي ايران به مقصد فرودگاههاي اقليم كردستان نيز متوقف شده است. خسروي خاطرنشان كرد: تصميمهاي عجولانه برخي مسئولان اقليم كردستان ضمن محدود كردن قدرت بازيگري و گفتوگوي سازنده كردها در حاكميت عراق، امنيت مردم كرد، كشور عراق و منطقه را با چالشهاي جدي مواجه خواهد كرد.
دبير شوراي عالي امنيت ملي پيش از اين اعلام كرده بود، ايران به طور قطع صرفاً، دولت واحد، يكپارچه و فدرال عراق را به رسميت ميشناسد. وي مشروعيت معابر و گذرگاههاي مرزي جمهوري اسلامي ايران با مناطق اقليم كردستان عراق را صرفاً به دليل وجود اقليم به عنوان بخشي از عراق يكپارچه عنوان كرد و اظهار داشت: جدايي اقليم كردستان از دولت مركزي عراق به معناي مسدود شدن تمامي معابر و گذرگاههاي مشترك مرزي خواهد بود. شمخاني در بخش ديگري از اظهارات خود با اشاره به وجود توافقات نظامي و امنيتي ميان ايران و اقليم كردستان عراق خاطر نشان كرد: جدايي اقليم كردستان از خاك عراق به مفهوم پايان يافتن تمامي اين توافقات خواهد بود و پس از آن ايران در چارچوب تأمين امنيت مرزهاي مشترك در رويكرد خود براي مقابله با حضور و فعاليت ضدانقلاب ايراني كه در مناطقي از كردستان عراق تردد دارند به صورت جدي تجديدنظر و با شيوههاي كاملاً متفاوت نسبت به گذشته رفتار خواهد كرد.